Łamigłówki biologiczne. Gimnazjum

Światowy bestseller literatury popularnonaukowej, część pasjonującej serii:

50 idei, które powinieneś znać

• Dlaczego gatunki ewoluują?
• Czy cechy można odziedziczyć bez DNA?
• Czy wszystkie organizmy są zbudowane z komórek?
• Co czyni nas ludźmi?

Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w tej książce. Autor wyjaśnia 50 fundamentalnych zagadnień z dziedziny biologii – od tajemnic seksu i snu, od masowego wymierania po odporność. 50 idei, które powinieneś znać otworzy ci oczy na podstawowe procesy, które są niezbędne dla życia na Ziemi, w tym na to, jak geny kontrolują wzrost i zachowanie żywych istot, jak organizm rozwija się z pojedynczej komórki i jak siły środowiskowe tworzą naturalną różnorodność poprzez ewolucję. Ta książka zawiera kluczowe pojęcia wyjaśnione w prosty sposób, z przejrzystymi diagramami i osiami czasu pokazującymi najważniejsze odkrycia naukowe w kontekście historycznym.

Publikacja poświęcona antycznemu DNA (aDNA) – materiałowi genetycznemu organizmów sprzed setek lub tysięcy lat. aDNA, do niedawna pozostający bardziej w sferze fantastyki naukowej niż realiów nauki, pozwala na odkrywanie niedostępnej innymi drogami wiedzy na temat wymarłych gatunków oraz przeszłości gatunków wciąż istniejących. Autor opisuje w przystępny sposób metody pozyskiwania i analizy aDNA oraz zastosowania tych technik w różnych dziedzinach – od biologii ewolucyjnej, poprzez ochronę gatunków, po archeologię. Książka zawiera liczne ilustracje ułatwiające śledzenie wywodu.

This book is dedicated to ancient DNA (aDNA) – genetic material of organisms that perished hundreds to many thousands years ago. Only recently a subject of science fiction fantasies, now aDNA brings us vast amounts of invaluable, otherwise inaccessible, knowledge about the extinct species as well as about the past of the extant ones, including our own. The author in a reader-friendly way presents the methods of obtaining and analyzing aDNA and the application of aDNA research in a range of fields, from evolutionary biology through biodiversity conservation to archaeology. Numerous accompanying illustrations guide the reader throughout the text.

Jest to tłumaczenie ósmego wydania bardzo popularnego w świecie podręcznika biologii roślin, który w niezwykle przystępny sposób przedstawia przegląd zagadnień tworzących szeroko rozumianą naukę o roślinach, od biologii i energetyki komórki roślinnej począwszy, poprzez genetykę i ewolucję roślin, budowę i rozwój roślin okrytonasiennych, fizjologię roślin nasiennych, skończywszy na szeroko pojętej ekologii, ze szczególnym podkreśleniem znaczenia roślin w różnych środowiskach życia na Ziemi. W podręczniku położono akcent na przejrzystość.

Podano definicję każdego wprowadzanego terminu oraz zilustrowano opisane zjawiska i procesy rysunkami oraz zdjęciami, w tym również mikrofotografiami z mikroskopu elektronowego. Każdy rozdział rozpoczyna się fotografią z podpisem, który odnosi się bezpośrednio do jego treści merytorycznej. Rozdział ten zawiera: streszczenie, pytania kontrolne związane z tekstem, podsumowanie oraz pytania, na które odpowiedzi Czytelnik powinien poznać podczas lektury. Wydanie polskie podzielone jest na dwie części.

W części pierwszej w sekcji znajduje się wprowadzenie do botaniki, biologia komórki roślinnej ze szczegółowym omówieniem budowy molekularnej, cyklu komórkowego i przemieszczania się substancji do i z komórek. Następnie przedstawiono energetykę komórki roślinnej od przepływu energii, poprzez oddychanie komórkowe aż do wyjaśnienia procesu przechwytywania i przekształcania energii słonecznej w energię chemiczną podczas fotosyntezy. Sekcja dotycząca genetyki i ewolucji poświęcona jest rozmnażaniu płciowemu, dziedziczności i ekspresji genów, a także technologii rekombinacji DNA, biotechnologii roślin i genomice. Wiele miejsca poświęcono Darwinowskiej teorii ewolucji opartej na doborze naturalnym, genetyce populacyjnej i izolacji genetycznej. Sekcja dotycząca różnorodności zwraca uwagę na efekty ewolucji, czyli na liczne i różnorodne gatunki organizmów zamieszkujących obecnie naszą biosferę. Część pierwszą kończy sekcja poświęcona związkom roślin i ludzi. Znajdują się w niej informacje o powstaniu i rozwoju rolnictwa, jego wpływie na wzrost liczby ludności, informacje o zielonej rewolucji i przyszłości rolnictwa. Nie zabrakło też informacji o leczniczych właściwościach roślin. W części drugiej opisano budowę i rozwój roślin okrytonasiennych. Sekcję tę rozpoczyna tematyka związana z powstawaniem i rozwojem zarodka, czyli embriogenezą. W czasie tego procesu ustalony zostaje ogólny plan budowy rośliny. Następnie omówiono komórki i tkanki roślinnie, budowę i rozwój pędów i korzeni oraz łodyg.

Kolejna sekcja poświęcona jest fizjologii roślin nasiennych. Dowiedzieć się z niej można, jaką rolę w regulacji wzrostu roślin odgrywają hormony roślinne i czynniki zewnętrzne, jakie pierwiastki są niezbędne do wzrostu roślin i jakie funkcje pełnią, jaki wpływ na wzrost rośliny wywiera gleba oraz jak odbywa się przemieszczanie wody i substancji w roślinach. Ostatnia sekcja została poświęcona ekologii.

Podręcznik kierowany jest do studentów: biologii, rolnictwa, ogrodnictwa, leśnictwa, biotechnologii, ochrony środowiska, farmacji, studiujących na uniwersytetach, uczelniach rolniczych, medycznych, technicznych i pedagogicznych oraz osób ciekawych świata roślin.

Biotechnologia, w tym biotechnologia drobnoustrojów, jest nowoczesnym i dynamicznie rozwijającym się obszarem wiedzy, integrującym osiągnięcia wielu dyscyplin naukowych z ich zastosowaniem w praktyce, w różnych obszarach działalności człowieka. Prezentowana publikacja odzwierciedla te relacje. Impulsem do przygotowana tej pozycji wydawniczej były przede wszystkim dwie książki opracowane uprzednio pod redakcją naukową Jerzego Długońskiego: Biotechnologia mikrobiologiczna. Ćwiczenia i pracownie specjalistyczne (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1997) oraz Microbial Biodegradation: From Omics to Function and Application (Caister Academic Press, 2016).
Oprócz zagadnień stanowiących podstawę biotechnologii drobnoustrojów, takich jak metody pozyskiwania i hodowli mikroorganizmów czy zastosowanie ich w przemyśle i ochronie środowiska, uwzględniono nowoczesne techniki analityczne określane ogólnym skrótem „omics”, a także techniki cyfrowe wykorzystywane do rejestrowania niekorzystnych zmian zachodzących w środowisku, w tym będących skutkiem szkodliwej działalności bakterii i grzybów. Dołączono też kolorowy atlas (rozdział 8) zawierający zdjęcia makroskopowe i mikroskopowe grzybów omawianych w poszczególnych rozdziałach.
Podręcznik został przygotowany z wykorzystaniem wieloletniego doświadczenia naukowego i dydaktycznego autorów, prowadzących zajęcia na różnych kierunkach i specjalnościach nauk przyrodniczych. Zaowocowało to interdyscyplinarnym charakterem publikacji i pozwala sądzić, że będzie ona przydatna nie tylko doktorantom i studentom kierunków biotechnologia i mikrobiologia, lecz także ochrona środowiska, biotechnologie ekologiczne, ekomiasto, biomonitoring, rewitalizacja miast, jak również wszystkim zainteresowanym możliwością zastosowania najnowszych osiągnięć tych obszarów nauki w praktyce.

Monografia jest dziełem w głównej mierze studentów. Ta niezwykle ambitna i pracowita grupa młodych ludzi prezentuje w niej wyniki swoich badań przeprowadzonych na gryzoniach domowych z zakresu budowy anatomicznej przewodu pokarmowego. Analizowane gatunki obejmowały mysz domową (Mus musculus), szczura wędrownego (Rattus norvegicus), chomicznika dżungarskiego (Phodopus sungorus)i kawię domową (Cavia porcellus). Użyto kilku technik anatomicznych, które umożliwiły opracowanie szczegółowego i wyczerpującego opisu badanych narządów. Liczne ilustracje wzbogacają opis i ułatwiają zrozumienie prezentowanych treści.

Autor przeprowadził szeroko zakrojone badania nad koprofagicznymi chrząszczami należącymi do nadrodziny Scarabaeidae na terenie polskich Karpat. Praca oprócz informacji stricte entomologicznych, faunistycznych i ekologicznych zawiera szereg danych o dużym znaczeniu w takich dziedzinach jak zarządzanie środowiskiem, ochrona różnorodności biologicznej i zrównoważony rozwój.