Leviathan

Fryderyk Nietzsche (1844-1900) – jeden z najważniejszych filozofów niemieckich, także filolog, poeta. Człowiek, którego poglądy znacząco wpłynęły na całą późniejszą filozofię, myślenie o człowieku, kulturze, religii. Głosił upadek cywilizacji zachodniej, opartej na myśli greckiej, sokratejskiej i etyce chrześcijańskiej. Tej apollińskiej postawie przeciwstawiał dionizyjską, witalną (połączoną z ideą woli mocy i pojęciem nadczłowieka). Krytykował chrześcijaństwo, ale jednocześnie podziwiał Chrystusa. Jego myśl doczekała się setek interpretacji i omówień. Nie sposób sobie wyobrazić współczesną filozofię bez przemyślenia jego wpływu, wpływu intelektualnego jego idei. "Antychryst" to oprócz "Tako rzecze Zaratustra" jedna z najważniejszych jego - mimo niewielkich rozmiarów - książek. Jest bowiem "Antychryst" zasadniczą rozprawą niemieckiego filozofa nie tylko z chrześcijaństwem, ale wręcz szerzej z całą tradycją judeochrześcijańską (dla przyszłych antysemitów to niestety była jedna z zasadniczych nietzscheańskich tez - ta o nafatalniejszym ludzie w historii). Ma jednak Nietzsche problem z samą postacią Chrystusa, negując jego postawę typu miłość bliźniego, nadstawianie drugiego policzka, traktuje go jednak z niekłamanym szacunkiem. Ale już kapłaństwa - tu w osobie św. Pawła - Nietzsche autentycznie nie znosi. natomiast Jezusa traktuje go jako postać historyczną i przypisuje mu krańcowo przeciwstawne żydowskiej hierarchii i tradycji - intencje. ba wręcz traktuje Chrystusa jako uosobienie buntu - z czym się solidaryzuje - przeciwko wszelkim dotychczasowym hierarchiom i porządkom. Warto poznać ten niezwykle interesujący, dekonstruujący dotychczasowe osądy punkt widzenia tego geniusza niemieckiej, europejskiej myśli filozoficznej.

Na próżno wypatrywałem w Nowym Testamencie przynajmniej jednego sympatycznego rysu: nie ma tam nic, co byłoby wolne, dobrotliwe, szczere, prawe. Człowieczeństwo nie uczyniło tutaj jeszcze pierwszego kroku, - brakuje tu instynktów czystości... W Nowym Testamencie są jedynie złe instynkty, brak odwagi nawet do tych złych instynktów. Wszystko tam jest tchórzliwością, zamykaniem oczu i samooszukiwaniem się.

Między chrześcijaninem i anarchistą można postawić zupełny znak równości: ich cel, ich instynkt jest ukierunkowany wyłącznie na zniszczenie.

Samodzielnie myśleć potrafi bardzo niewielu, ale poglądy pragną mieć wszyscy. Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, to słynne dzieło niemieckiego filozofa Arthura Schopenhauera. Pokazuje w nim, jak zręcznie dyskutować, by przekonać innych o słuszności własnych sądów, a także – co ważniejsze – by nie dać się zmanipulować sztuczkom tych, do których zawsze musi należeć ostatnie słowo, nawet jeśli nie mają racji. Schopenhauer zajmował się również zagadnieniem wolnej woli, któremu poświęcił osobny traktat (O wolności ludzkiej woli). Wykazał w nim, że wolność jest pojęciem negatywnym, a ludzkie czyny wywodzą się z indywidualnych, najsilniejszych w danym momencie pobudek.

Fenomenolog Roman Ingarden zwrócił uwagę na osobliwy fakt: chociaż istnienie dzieł literackich wydaje się nam naturalne jak powietrze, to zapytani, czym one są, nie potrafimy udzielić trafnej odpowiedzi. Współcześnie w podobnym tonie można zapytać o gry wideo. Czym są i jakie miejsce zajmują w rzeczywistości? Czym różni się gra wideo od dzieła sztuki i tabliczki czekolady? To tylko niektóre z pytań stawianych przez prezentowaną pracę. Zapraszam w podróż po świecie gier wideo w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania o ich istotę oraz miejsce w otaczającym nas świecie.

Wojciech Sikora

„Rozprawa Wojciecha Sikory jest w dużej mierze pionierska na gruncie polskim (…). Posiada ona rozliczne walory poznawcze i jest udaną próbą realizacji odważnego, by nie powiedzieć miejscami karkołomnego, zadania, określonego przez przyjęty projekt badawczy. (…) Autor zaprezentował w swej książce szereg świetnych analiz. Otwierają one interesujące pola badawcze, zachęcają do dalszych poszukiwań, ustalają ważne dla filozoficznej teorii gier wideo fakty”.

Prof. dr hab. Krzysztof Stachewicz


Wojciech Sikora ? doktor filozofii; doktoryzował się w Instytucie Filozofii Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Publikował m.in. w czasopiśmie „Hybris” oraz „Humanistyka i Przyrodoznawstwo”. Centralnym punktem jego zainteresowań badawczych są gry wideo wraz z szeroką gamą związanych z nimi zjawisk.

Don't hope that events will turn out the way you want, welcome events in whichever way they happen'

How can we cope when life's events seem beyond our control? These words of consolation and inspiration from the three great Stoic philosophers - Epictetus, Seneca and Marcus Aurelius - offer ancient wisdom on how to face life's adversities and live well in the world.

One of twenty new books in the bestselling Penguin Great Ideas series. This new selection showcases a diverse list of thinkers who have helped shape our world today, from anarchists to stoics, feminists to prophets, satirists to Zen Buddhists.

Książkę Borowskiego czyta się „jednym tchem” nie tylko dlatego, że zawiera całą mnogość rozmaitych anegdot, niekiedy bardzo zabawnych, i udatnie buduje sylwetkę charakterologiczną filozofa, ale i – a może nawet przede wszystkim – dlatego, że czytamy przekład kongenialny zarówno co do struktury tekstu, jak i co do jego sensu. Przedsięwzięcie nie było proste, Borowski bowiem, być może zainfekowany stylem Kanta, częstokroć buduje labiryntowe zdania podrzędnie złożone, w których łatwo się zagubić. W polskim przekładzie te zdania nie irytują ani nie utrudniają lektury, lecz łagodnie i zrozumiale płyną wartkim nurtem, konsekwentnie w siebie przechodząc. Dodatkowym urokiem lektury jest subtelna archaizacja tekstu, dokonana z ogromnym wyczuciem dawniejszej polszczyzny. Tłumaczom należą się tutaj owacje na stojąco!

Tę biografię koniecznie należy czytać wraz ze wstępem tłumaczy. Oczywiście jest on napisany polszczyzną współczesną. Odznacza się, tak samo jak przekład, świetnym stylem i sporym polotem, zawiera nieocenione informacje o samym Borowskim, o innych biografach Kanta, a także okraszone smakowitym poczuciem humoru komentarze do celnie wybranych z tekstu Borowskiego niekonsekwencji w prezentacji postaci.

Często można się spotkać z opinią, że na dobrą sprawę Kant nie ma żadnej biografii poza dziejami swego myślenia i że napisanie zajmującej biografii filozofa z Królewca jest po prostu niemożliwe. Takie zdanie podziela na przykład Otfried Höffe, autor znanej również w Polsce pracy o filozofii Kanta. Zadaje temu kłam książka Borowskiego, która – o czym warto napomknąć – została w sporej części poprawiona, uzupełniona i ostatecznie zaakceptowana przez samego Kanta.

Ludwig Ernst Borowski (1740–1831) – duchowny protestancki (luteranin), późniejszy biskup i arcybiskup Kościoła luterańskiego – nie był wprawdzie profesjonalnym filozofem, ale znał Kanta i pozostawał z nim w bliskiej zażyłości przez pięćdziesiąt lat, a niewykluczone, że nawet nieco dłużej. Był zatem bez wątpienia predysponowany do napisania wartościowej i wiarygodnej biografii przyjaciela.

Z recenzji dr. hab. Janusza Mizery

Ludwig Ernst Borowski(1740–1831) – luterański pastor, przyjaciel Immanuela Kanta, autor jego pierwszej biografii, pełnił szereg wysokich funkcji w Pruskim kościele.

Książka prezentuje studia nad myślą i życiem angielskiego filozofa i pedagoga Johna Locke’a oraz wybór jego pism poświęconych edukacji. Głównym celem tej badawczej i translacyjnej pracy jest zapoznanie polskiego czytelnika z szerszą wiedzą o edukacyjnych poglądach Locke’a i pogłębienie recepcji całości dzieła tego oświeceniowego myśliciela. Refleksja pedagogiczna, a także praktyczne zaangażowanie Locke’a w sprawy wychowania, kształcenia i opieki, które podejmował w swoim życiu, tworzą istotną część tego dzieła, bez nich niekompletnego i nie do zrozumienia w pełni. Publikacja dedykowana jest szerokiemu gronu badaczy i studentów, szczególnie tym zainteresowanym filozofią, historią i teorią edukacji, ale również wszystkim zatroskanym o jej dzisiejszy kształt. „Monografia John Locke o edukacji jest ważną pozycją naukową, wprowadzającą w obszar polskiego myślenia pedagogicznego kolejne wątki edukacyjne wyłaniające się z klasycznej myśli liberalnej. Praca, jaką od wielu lat prowadzi Katarzyna Wrońska, polegająca na uprzystępnianiu rodzimym pedagożkom i pedagogom dorobku pedagogicznego myślicieli anglosaskich o proweniencji liberalnej, jest trudna do przecenienia. Jest tak dlatego, że współczesna polska pedagogika nie ma najlepszej orientacji w zakresie tradycji liberalnej. Autorka tej książki konsekwentnie niweluje owe braki, przygotowując w ten sposób grunt pod odrodzenie się w Polsce liberalnego modelu edukacji”. Z recenzji prof. Piotra Kostyło „Książka Katarzyny Wrońskiej jest pracą potrzebną, rozwijającą treść wcześniejszej publikacji autorki. Na bardzo duże uznanie zasługuje wielka erudycja obejmująca zarówno życie i twórczość samego Locke’a, jak też intelektualne tło jego koncepcji edukacji w wymiarze historycznym (dotyczącym kultury Anglii, ale też historii polskiej myśli pedagogicznej oraz recepcji pism Locke’a) i problemowym. Niezwykle ważne i przydatne dla późniejszych badań jest także dodanie dużej liczby przekładów wcześniej niedostępnych u nas szerzej pism tego angielskiego klasyka filozofii oraz pedagogiki”. Z recenzji prof. Adama Grzelińskiego Katarzyna Wrońska – profesor UJ, absolwentka pedagogiki i filozofii na Wydziale Filozoficznym UJ, kierownik Zakładu Pedagogiki Ogólnej i Filozoficznej w Instytucie Pedagogiki UJ, autorka i redaktorka monografii Osoba i wychowanie (2000), Pedagogika klasycznego liberalizmu w dwugłosie John Locke i John Stuart Mill (2012), Dobra edukacji i ich pedagogiczna eksploracja (red., 2019), redaktorka dwóch zeszytów tematycznych „Paedagogia Christiana” pt. Liberal education (2014, vol. 33) i Education and the State (2023, vol. 51), a także wielu artykułów i rozdziałów publikowanych w czasopismach i monografiach naukowych.