Listy w butelce

16 V 1919 r. dowództwo artylerii wielkopolskiej wydało rozkaz sformowania 3 Pułku Artylerii Polowej Wielkopolskiej. Został on zatwierdzony rozkazem Dowództwa Głównego Armii Wielkopolskiej z dnia 27 V 1919 r.

Zarys historii wojennej pułków polskich w Kampanii Wrześniowej.

Zarys historii wojennej pułków polskich w Kampanii Wrześniowej.

Zarys historii wojennej pułków polskich w Kampanii Wrześniowej - 8 batalion saperów.

'A fine and deeply affecting work of history and memoir' Philippe Sands Decades ago, the historian Bernard Wasserstein set out to uncover the hidden past of the town forty miles west of Lviv where his family originated: Krakowiec (Krah-KOV-yets). In this book he recounts its dramatic and traumatic history. 'I want to observe and understand how some of the great forces that determined the shape of our times affected ordinary people.' The result is an exceptional, often moving book. Wasserstein traces the arc of history across centuries of religious and political conflict, as armies of Cossacks, Turks, Swedes and Muscovites rampaged through the region. In the Age of Enlightenment, the Polish magnate Ignacy Cetner built his palace at Krakowiec and, with his vivacious daughter, Princess Anna, created an arcadia of refinement and serenity. Under the Habsburg emperors after 1772, Krakowiec developed into a typical shtetl, with a jostling population of Poles, Ukrainians and Jews. In 1914, disaster struck. 'Seven years of terror and carnage' left a legacy of ferocious national antagonisms. During the Second World War the Jews were murdered in circumstances harrowingly described by Wasserstein. After the war the Poles were expelled and the town dwindled into a border outpost. Today, the storm of history once again rains down on Krakowiec as hordes of refugees flee for their lives from Ukraine to Poland. At the beginning and end of the book we encounter Wasserstein's own family, especially his grandfather Berl. In their lives and the many others Wasserstein has rediscovered, the people of Krakowiec become a prism through which we can feel the shocking immediacy of history. Original in conception and brilliantly achieved, A Small Town in Ukraine is a masterpiece of recovery and insight.

Ostatni akt krwawych zmagań polsko-ukraińskich.

Fakty, opinie, polemiki, kontrowersje.

W 1943 r. rozpoczęły się czystki etniczne na Wołyniu. Niniejsza książka dowodzi, że stojąca za nimi Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, podobnie jak tamtejsi komuniści, również po wojnie dążyła do opanowania części wschodnich ziem Polski, stanowiąc realne zagrożenie dla integralności kraju.

W efekcie, na przełomie lat 1946–47, sytuacja w południowo-wschodniej Polsce daleka była od stabilizacji. Wsie ukraińskie w dalszym ciągu stanowiły zaplecze UPA. Najgorzej było w Bieszczadach i na Pogórzu Przemyskim, gdzie działaniom OUN-UPA sprzyjał górzysty, silnie zalesiony teren, słabo rozwinięte sieci dróg, a także mała liczba ośrodków miejskich i garnizonów wojskowych.

Doraźne działania Wojska Polskiego i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego nie przyniosły oczekiwanych efektów. Zdecydowano więc o połączeniu zmasowanej operacji przeciwko oddziałom UPA z przesiedleniem ludności ukraińskiej na Ziemie Zachodnie i Północne. W tym celu powołano Grupę Operacyjną „Wisła”.

Wokół jej działań, jak i całej operacji, narosło mnóstwo pytań i kontrowersji. Wciąż toczy się wiele polemik. Historycy ukraińscy dążą do wyizolowania jej z całego procesu dziejowego lat czterdziestych i stosunków polsko-ukraińskich. Nazywają „zbrodnią komunistyczną”, „czystką etniczną”, a nawet ludobójstwem.

Tymczasem koncepcja akcji „Wisła” powstała na bazie prawa przedwojennego i nie miała nic wspólnego z komunizmem. Nie jest prawdą, że Polska złamała prawo międzynarodowe, podobnie jak to, że w jej trakcie Wojsko Polskie zabiło kilka tysięcy osób. Mitologizacji uległ również obóz filtracyjny w Jaworznie, gdzie osadzano Ukraińców i Łemków podejrzanych o przynależność do OUN-UPA.

Koprowski pisze o tych i o wielu innych ważnych, a często pomijanych i kontrowersyjnych aspektach operacji „Wisła”. Szeroko ujęte konteksty wzbogaca omówieniem praktycznie zapomnianej akcji „H-T” oraz biogramami największych ukraińskich zbrodniarzy.

Tekst uzupełnia bogaty zestaw zdjęć archiwalnych, pochodzących m.in. z Muzeum Historycznego w Sanoku oraz prywatnych zbiorów prof. Władysława Filara.

Marek A. Koprowski

Pisarz, dziennikarz, historyk zajmujący się tematyką wschodnią i losami Polaków na Wschodzie. Plonem jego wypraw i poszukiwań jest wiele książek, z czego kilkanaście ukazało się nakładem Wydawnictwa Replika. Za serię Wołyń. Epopeja polskich losów 1939–2013 otrzymał Nagrodę im. Oskara Haleckiego w kategorii „Najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku”. Jest też laureatem nagrody „Polcul – Jerzy Bonicki Fundation” za działalność na rzecz utrzymania kultury polskiej na Wschodzie.