Logika Skrypty Becka

Poznając i stosując prawa logiki, wyrabiamy w sobie intuicję logiczną, dzięki czemu nasze spontaniczne wnioskowanie jest coraz doskonalsze. Autor w przystępny sposób przedstawia logikę zdań, podstawową część logiki matematycznej, aby Czytelnik zrozumiał, na czym polegają schematy poprawnego wnioskowania oraz w jaki sposób należy posługiwać się symbolami logicznymi. Omawia kolejno poprawne wyrażanie myśli w zdaniach, znaczenie i cechy spójników logicznych, reguły logiczne, które pozwalają uznać zdanie za prawdziwe czy fałszywe, prawa logiki zdań, sprawdzanie formuł logiki zdań za pomocą tabelek oraz zastosowania logiki zdań.

Autorka przedstawia amerykańskie i kanadyjskie dokonania w dziedzinie kształcenia umiejętności myślenia krytycznego, wypracowania jego definicji oraz tworzenia odpowiednich programów i metod nauczania. W Polsce myślenie krytyczne jest utożsamiane z niektórymi kompetencjami logicznymi lub kulturą logiczną, ale bez wyraźnej konceptualizacji i bezpośredniego odniesienia do dydaktyki, szczególnie na niższych szczeblach kształcenia. Pojawia się więc luka w systemie pojęciowym oraz w wiedzy dydaktycznej. Książka Ewy Wasilewskiej-Kamińskiej doskonale ten brak uzupełnia.

Autorka stara się odpowiedzieć na pytania:
Czym jest myślenie krytyczne?
Jaki to rodzaj wiedzy, kompetencji lub procesów poznawczych?
W jaki sposób (jeśli w ogóle) można go nauczać?
dając czytelnikom (pedagogom, nauczycielom, wychowawcom i rodzicom) możliwość zapoznania się z dotychczasowymi osiągnięciami w tym zakresie, opisanymi w obszernej literaturze anglojęzycznej, w nikłym stopniu zaś znanymi w naszym kraju.

Bodaj najdziwniejsza z książek Helga, a także dotycząca najbardziej fundamentalnych zagadnień, które autor określa jako nauki o bycie, istocie i pojęciu. Po z górą 50. latach przedstawiamy czytelnikowi wydanie drugie tego wręcz legendarnego dzieła. Nie jest to proste wznowienie, a tekst starannie przejrzany i skolacjonowany, unowocześniony i odświeżony. Klasyczny przekład Adama Landmana, tak zakorzeniony w polskiej recepcji Hegla, zyskuje tu na jasności i ożywa.

Formy myślenia przejawiają się i utrwalają przede wszystkim w języku ludzkim. W naszych czasach nie można za często przypominać, że tym, co różni człowieka od zwierzęcia, jest myślenie. Język przeniknął we wszystko, co staje się stroną wewnętrzną człowieka, wyobrażeniem w ogóle, we wszystko, co człowiek czyni czymś własnym. A to, co człowiek ujmuje w języku i w nim wypowiada, zawiera w sposób ukryty i pogmatwany lub wyraźny jakąś kategorię – tak bardzo naturalny jest dla człowieka moment logiczny, albo – tak bardzo moment ten jest samą jego swoistą naturą. Jeśli jednak naturę w ogóle jako to, co fizyczne, przeciwstawimy temu, co duchowe, będziemy musieli powiedzieć, że moment logiczny jest raczej czynnikiem nadnaturalnym, który wciska się w całe życie naturalne człowieka, w jego uczucia, poglądy, pragnienia, potrzeby i popędy, przeobrażając je w ten sposób – choć tylko od strony formalnej – w coś ludzkiego, w wyobrażenia i cele.

(Fragment z tekstu)

Przewodnik zawiera kompendium podstawowej wiedzy, niezbędnej do rozwiązywania ćwiczeń z logiki, podaje również wiele praktycznych wskazówek w tym zakresie. Spełnia także dwie funkcje:
- jest narzędziem służącym do praktycznego opanowania tej umiejętności,
- stanowi repetytorium wiedzy niezbędnej do rozwiązywania zadań.
Autorzy omawiają problematykę kategorii syntaktycznych, relacji, rachunku zdań, rachunku nazw, rachunku predykatów oraz wypowiedzi modalnych. Mniej sformalizowane działy logiki nie zostały ujęte.

Klasyczna w światowej literaturze filozoficznej praca słynnego austriackiego filozofa i logika. Choć niewielka rozmiarem, wywarła bardzo silny wpływ na pozytywizm logiczny Koła Wiedeńskiego oraz atomizm logiczny Russella. Jest to najważniejsze dzieło Wittgensteina.

Traktat napisany został z wielką troską o jasność i ścisłość wypowiedzi. Pełen aforyzmów oznaczonych numeracją dziesiętną miał przynieść odpowiedź na pytanie: co istnieje? Została ona zawarta w siedmiu tezach stanowiących osnowę Traktatu. I tak: świat jest wszystkim, co jest faktem; to co jest faktem, jest istnieniem stanów rzeczy; logicznym obrazem faktów jest myśl; myśl jest to zdanie "sensowne"; zdanie jest funkcją prawdziwości zdań elementarnych; szósta teza dotyczy ogólnej formy funkcji prawdziwościowej; siódma zaś, najsłynniejsza, głosi – o czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć.

Monografię należy potraktować jako przykład kontynuacji badań nad semiotyką logiczną, prowadzonych w nurcie tradycyjnej (w sensie klasycznej) filozofii analitycznej. Ten nurt filozofii polskiej jest dziedzictwem kilku już pokoleń filozofów, do których profesor Adam Jonkisz należy także jako kontynuator podejmowanych zagadnień, stosowanych metod i nauczyciel tych tradycji. […]

W swym całościowym ujęciu książka jest spójną prezentacją semiotyki logicznej i stanowić może lekturę do dyskusji w gronie filozofów, semiotyków (w innych działach humanistyki), logików, językoznawców. Z racji wielu przykładów zawartych w tomie, ilustrujących rozważane zagadnienia, oraz systematyczności w wykładaniu problemów i ukazaniu zależności między nimi, a także jasności języka stanowić może też wprowadzenie do zapoznania się lub pogłębienia tego działu logiki.

Dr hab. Zbysław Muszyński, em. prof. UMCS

Książka Adama Jonkisza […] jest monografią głównych zagadnień semiotyki logicznej i metodologii nauk. Można powiedzieć, że wieńczy ona wieloletnie badania i wykłady Autora z obu tych dyscyplin, dostarczając ich konsekwentnie przemyślanego ujęcia. Autor uwzględnia standardowe definicje i rozróżnienia, dostępne w podręcznikach logiki, ale je uściśla, koryguje i uzupełnia, proponując własne sformułowania i rozwiązania. W każdym kluczowym segmencie pracy występują stosowne definicje, które są dalej szczegółowo komentowane oraz niemal pedantycznie opatrywane specjalnymi zastrzeżeniami.

Publikacja wpisuje się w tradycję podręczników z logiki Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Można powiedzieć, że dopełnia podręczniki Ajdukiewicza, Czeżowskiego, Kotarbińskiego i ich uczniów. Wspólne jest im dążenie do maksymalizacji ścisłości oraz zacięcie dydaktyczne. […] Książka może być przydatna podczas zajęć akademickich z przedmiotu zwanego logiką ogólną, logiką pragmatyczną, logiką praktyczną lub logiką nieformalną.

Prof. dr hab. Jacek Wojtysiak