Ludobójstwo francusko-francuskie

"Jeśliby dla zapisanych w tej książce opowieści szukać jakiegoś skrótu, metafory, można by powiedzieć, że są jak gest uniesienia dłoni, kiedy o chłodnym poranku, stojąc na osnutym węglowym dymem i mgłą kolejowym peronie, żegna się tych, którzy odjeżdżają na zawsze, nie wiedząc na pewno, czy żegna się ich, czy siebie. Mgła zaciera kontury rzeczy, w oświetlonych oknach widać jakieś postacie, twarze sprzed lat – nierozpoznawalne już, chociaż znajome; za chwilę znikną w ciemności, pozostanie pustka, której przecież nie sposób wypełnić słowem. Wtedy szuka się jakiegoś zaklęcia, gestu, znaku, czegokolwiek, co mogłoby zatrzymać czas, ocalić go od zapomnienia, choćby tym znakiem mógł być tylko gest podniesienia dłoni…" Adam Wodnicki, "O pamięci"

Od tłumacza
Prezentujemy czytelnikowi obszerny wybór tekstów zamieszczonych we francuskim miesięczniku „Les Documents maçonniques” („Dokumenty Masońskie”) wydawanym w Vichy od października 1941 do roku 1944 przez Bernarda Fay (1893-1978), historyka i dyrektora paryskiej Biblioteki Narodowej, rojalistę, po wojnie więźnia IV Republiki aż do ucieczki w 1951 roku. Artykuły autorów czasopisma odsłaniają przed nami tajniki masonerii od XVIII wieku do II wojny światowej oraz epizody dziejów wciąż pomijane w opracowaniach i monografiach.
Publikowany tu wybór z „Les Documents maçonniques” zapoznaje nas również specyficznym okresem dziejów Francji – czasami II wojny światowej. Okres ten potępiano (wraz z wybranymi funkcjonariuszami rządu Vichy) po nastaniu IV republiki w 1945 roku. A potępieniu wciąż towarzyszy nieznajomość faktów z tego okresu, zwykle prezentowanych z perspektywy rzeczywistych zwycięzców wojny, oraz całkowite wypaczanie motywów kierujących Francją marszałka Pétaina.
Prezentowany przekład zachowuje specyfikę artykułów, polemik i sprostowań charakterystyczną dla czasopisma, poczynając od wstępniaka wydawcy w numerze październikowym z 1941 roku. Wobec powszechnego dostępu do źródeł internetowych przypisy ograniczono do minimum. Tłumacz może tylko życzyć Czytelnikowi tej samej emocji, której sam doświadczył – emocji odkrywcy zapuszczającego się na obcy ląd źródeł historycznych, pomiędzy ludzi znanych dotąd z karykaturalnych opisów, a w źródłach znowu ożywionych. Dotyczy to zarówno autorów źródeł – wolnomularzy, jak i autorów opracowania – działaczy antymasońskich, wychowanych w tamtym pokoleniu na ogromnym dziele prałata Ernesta Jouin, który w latach 1912-1914 i 1920- 1922 wydawał dostępny w Internecie „Międzynarodowy Przegląd Tajnych Stowarzyszeń” („Revue internationale des sociétés secretes”, RISS).

George Orwell's first published work, Down and Out in Paris and London, is a vivid, sensitive account of the time he lived as one of the poor in the late twenties. In a bug-infested hotel, surviving only between the pawnbroker and a little teaching and writing, Orwell shocked the middle-class establishment with his observation of the misery, the hopelessness and the despair of the poor of a previously unexplored Paris and London.

Paryż - dawniej cel podróży, dziś miejsce przesiadek. Punkt na mapie, z którego wyrusza się dalej. W głąb kraju zwanego przez Paryżan pogardliwie prowincją. Ale prowincjonalność można dostrzec również w samej stolicy Francji, wystarczy tylko przyjrzeć się jej nieco bliżej: przechadzając się niczym XIX-wieczny flauner po jego uliczkach, placach i mało turystycznych dzielnicach, których urok i niezwykłość przeplata się ze zwyczajnością. Do takiego spaceru zapraszają nas grafiki PIO, którego uwagę przykuwają miejsca, ludzie i sytuacje.

Publikacja prezentuje historię saintsimonizmu – koncepcji religijnej stworzonej w okresie Restauracji przez hrabiego Claude’a Henriego de Saint-Simona. Była to eklektyczna, panteistyczna i mesjańska doktryna proklamująca powstanie Nowego Chrześcijaństwa mającego odpowiadać potrzebom nowych czasów, głosząca zbawienie świata przez rewolucję przemysłową, wyzwolenie kobiet oraz zaślubiny Wschodu z Zachodem. Uczniowie Saint-Simona w latach trzydziestych XIX wieku poszukiwali w Egipcie przepowiedzianej Kobiety-Mesjasza, snuli plany kolonizacji i modernizacji Afryki, jako pierwsi wysunęli projekt przekopania Kanału Sueskiego, zakładali banki i budowali sieć połączeń kolejowych we Francji i w Algierii. W latach sześćdziesiątych XIX wieku współtworzyli oryginalny model kapitalizmu ludowego Drugiego Cesarstwa, odmienny od anglosaskiego liberalizmu czy socjalizmu Marksa. Saintsimoniści tworzyli fanatyczne religijne ugrupowanie, rekrutujące najzdolniejszych inżynierów i przemysłowców oraz najpotężniejszych bankierów epoki, które wywarło duży wpływ na historię XIX-wiecznej Francji.

W swojej książce Ewa Smutek-Rusek udowadnia, że Francja jako mocarstwo średniej wielkości, ale z aspiracjami do rangi mocarstwa światowego, traktuje frankofonię jako jeden ze sposobów realizacji polityki zagranicznej o charakterze globalnym. Autorka analizuje szerokie spektrum zagadnień dotyczących frankofonii i jej roli we współczesnym świecie.