Małpa, która zrozumiała Wszechświat. Ewolucja umysłu i kultury

Doznanie wstydu i doznanie upokorzenia łączą się z różnymi sytuacjami. Wstyd ma wymiar publiczny, zależy od sankcji zewnętrznych. Wstyd rodzi strach przed ujawnieniem własnej niższości, przesądzający o istocie słabości w obliczu Innego, narusza porządek emocjonalny, prowadzi do konfliktu i prób racjonalizacji okoliczności, które go wywołały.

Poczucie upokorzenia dotyczy ofiar i przegranych, wiąże się z szeroko pojętą innością. Wywołuje cierpienie i wstyd właśnie, co sprawia, że z trudem bywa werbalizowane czy włączane do zasobów pamięci, gdyż nie współtworzy pozytywnego wizerunku jednostki ani wspólnoty. W razie braku odpowiednich (także symbolicznych) działań terapeutyczno-kompensacyjnych przenosi się na następne pokolenia, rodząc resentyment, gniew, pragnienie zemsty, rozmaite formy wyparcia lub „translacji”, która upodlającą, poniżającą kondycję upokorzonego transformuje/przekłada dowartościowująco na kondycję ofiary z jej martyrologią.

Historia Polski od ponad dwustu lat stwarzała warunki, które sprawiały, że zarówno jednostki, jak i cała wspólnota doświadczyły i upokorzeń, i wstydu w wielu wariantach. Co zrobiono z tym doświadczeniem na przestrzeni wieków, jak je wykorzystano lub też jak pozbawiano je głosu, w jaki sposób poddawano się jego mocy sprawczej i co sprawia, że jeszcze dzisiaj mówimy o „wstawaniu z kolan” – oto problemy poddawane refleksji w tym tomie.

Jego autorów interesowała specyfika milczenia/mowy na temat polskiego doświadczenia upokorzenia, wstydu w wieku XIX, XX, XXI, podjęli więc próbę odpowiedzi na pytanie, jak sobie z tym radzili żyjący pod trzema zaborami i na emigracji romantycy, pozytywiści, młodopolanie, potem obywatele wielonarodowej II RP, a w końcu jak sobie radzimy z tym my, mając do dyspozycji pamięć ich przeżyć, a także pamięć II wojny, czasów Polski Ludowej i ostatniej transformacji ustrojowej.

[ze Wstępu]

Dariusz Zalega w swojej najnowszej książce Bez pana i plebana. 111 gawęd z ludowej historii Śląska żongluje opowieściami o zapomnianych postaciach, miejscach i wydarzeniach, które – choć pozornie lokalne – wpłynęły na historię nie tylko Górnego Śląska. To nie tylko opowieść o buntach i strajkach, lecz także (a nawet przede wszystkim) hołd dla Ślązaków i Ślązaczek, którzy nie zginali karku. Książka ukaże się w serii Ludowa Historia Polski.

Współczesny świat to świat wielu religii, ras, języków, systemów wartości, norm zachowania i różnych stylów życia, modeli autokreacji itd. Równocześnie dzisiejszy świat jest miejscem, w którym rodzi się różnorakie zło i nienawiść, wybuchają nowe konflikty zbrojne na tle religijnym, kulturowym, społecznym, ekonomicznym, w których dochodzi nawet do aktów ludobójstwa. Środki
masowego przekazu codziennie dostarczają nam informacji o klęskach żywiołowych, katastrofach komunikacyjnych i technicznych, aktach terroru politycznego, a także o innych niepokojących zjawiskach, jak: różnych epidemiach
i zagrożeniach epidemiologicznych, chorobach, handlu narkotykami i handlu ludźmi. To współczesne zagrożenia, które stanowią ciemną stronę naszej codziennej, ziemskiej rzeczywistości.
W zglobalizowanym świecie Polska, jak i cała Europa, nie stanowi enklawy. Docierają do wszystkich państw i społeczeństw te zjawiska, które globalizacja niesie ze sobą, czyli zarówno te, które są przesłanką oraz siłą sprawczą szeroko rozumianego postępu cywilizacyjnego, jak i te, które są dla nich zagrożeniem.

Katarzyna Bąkowicz podejmuje się niełatwej próby – i próbę tę należy uznać za udaną – zdefiniowania kluczowej dla prowadzonych przez nią rozważań kategorii fake newsa, który traktuje jako produkt medialny czasów postprawdy. Praca jest intelektualnie dojrzała, przemyślana i spójna. Jest odkrywcza, niebanalna poznawczo, inspirująca, skłaniająca do przemyśleń, ale i momentami ważnej i potrzebnej polemiki z Autorką. Już sam wybór problematyki wyraźnie wskazuje, iż pani Katarzyna Bąkowicz podjęła się analizy problemu nowatorskiego [...] stawiając sobie zadanie ambitne i podwójnie trudne, gdyż podjęła się eksploracji białej plamy badawczej, z którą to, poradziła sobie bardzo dobrze. Jej pracę czytam […] jako rozmywanie się kategorii prawdy w kulturze informacyjnej natychmiastowości, stąd sama prawdziwość informacji, staje się mniej istotna od możliwości przyciągania uwagi w dobie informacyjnego przeciążenia, co oczywiście odbywa się kosztem jej pauperyzacji i obniżania jakości prezentowanych informacji.
Z recenzji Prof. dr hab. Magdaleny Szpunar (UJ)

Wyobraź sobie malucha, który wielokrotnie upuszcza butelkę z krzesełka. Za każdym razem, gdy przedmiot spada na podłogę jest wniebowzięty. Jeszcze nie wie, jak wiele ma wspólnego z Isaakiem Newtonem. Ta książka jest napisana dla każdego dziecka, które uwielbia eksperymentować. Dzięki niej dowie się, czym jest energia, siła, ruch i ukochany przez najmłodszych magnetyzm. Wprowadź swoje dziecko w fascynujący świat fizyki przy użyciu prostych przedmiotów – dostępnych w każdym domu. Wystarczą: słomka, nożyczki, marker, łyżka, płyn do mycia naczyń, folia aluminiowa i bateria. Pytania z cyklu „dlaczego” nie będą już dla Ciebie stresujące. Możesz wręcz mieć pewność, że pojawi się ich więcej.

Refleksje z wieloletniej praktyki psychoterapeutycznej dr M. Talarczyk, przeplatane osobistymi rozważaniami oraz subtelnymi utworami poetyckimi