Materialność i sensualność tekstu

Autorka podejmuje kwestie związane z przekładem formy graficznej i warstwy brzmieniowej tekstów literackich, a zatem tym, co stanowi rodzaj warstwy zewnętrznej utworów. W przystępny i przekonujący sposób porusza aspekty języka, posługując się bogatym materiałem badawczym przybliżającym specyfikę przekładu "tego co na powierzchni" tekstu, czyli brzmienia i pisowni. Przeanalizowany materiał stanowią różnorakie teksty autorów polskich i niemieckojęzycznych w przekładzie na język - odpowiednio - polski lub niemiecki. Spośród autorów polskojęzycznych spotkamy pisarzy i poetów, takich jak: Jan Brzechwa, Witold Gombrowicz, Manuela Gretkowska, Zbigniew Herbert, Stanisław Lem, Antoni Libera, Stanisław Młodożeniec, Jan Andrzej Morsztyn, Jerzy Pilch, Jerzy Szaniawski, Wisława Szymborska, Olga Tokarczuk, Julian Tuwim, Jan Twardowski, Emil Zegadłowicz. Oryginały niemieckojęzyczne pochodzą spod pióra tak znanych literatów, jak: Max Frisch, Günter Grass, Ernst Jandl, Janosch, Elfriede Jelinek, Thomas Mann, Fritz Riemann, Christoph Schönborn czy Patrick Süßkind. Wybrane teksty stanowią podstawę dla egzemplifikacji wyzwań, przed jakimi stali tłumacze literatury.

Książka dla wszystkich, których ciekawi warsztat tłumacza, praca nad literą i poetyka przekładu.

Omawia liczne zabiegi literackie wpływające na ukształtowanie brzmieniowe tekstu, jak również zjawiska z poziomu grafii i tzw. grafostylistyki, które traktowane są jako konstytutywne elementy dzieła literackiego, służące współtworzeniu sensu.
Zawiera przykłady analizy przekładu literackiego podbudowanej solidną wiedzą językoznawczą.
Ukazuje strategie rozwiązania problemów przekładowych pozwalające re-kreować

w przekładzie formę organizacji brzmieniowej oraz formę zapisu, zgodnie z pełnioną funkcją.
Analizuje przykłady zaczerpnięte z literatury polskiej i niemieckiej, jednak skorzystać

z niej mogą również osoby zajmujące się na co dzień inną parą języków.
Porusza problematykę rzadko obecną w literaturze przedmiotu - zagadnienia semiotyki. W kontekście przekładu rozróżnia ikony, indeksy i symbole, poddaje dyskusji arbitralność znaków, porusza się pomiędzy konwencjonalizmem a ikonicznością.
Uzupełnia dotychczasową refleksję o liczne przykłady najnowszych przekładów.

Książka skierowana jest do studentów kierunków filologicznych, młodych adeptów przekładu, badawczy przekładu, językoznawców i literaturoznawców, ale też praktykujących tłumaczy oraz szerokiego grona odbiorców zainteresowanych literaturą piękną i przekładem.

Rozważania nad tym, jak tekst jako podstawowy nośnik wiedzy i wymiany idei w obszarze humanistyki i nauk społecznych, kształtuje to, co nazywamy wiedzą. Punktem wyjścia do tych przemyśleń są prace filozoficzne Emmanuela Lévinasa oraz amerykańskich antropologów postmodernistycznych, pozwalające autorce skupić uwagę na etycznych podstawach krytyki norm tekstowych. Tekst nigdy nie jest tylko o tym, o czym jest, bo to, jak został napisany, jakie stanowisko prezentuje, co prezentuje i w jakich kategoriach, świadczy o pobocznych, nieartykułowanych wprost celach. Autorka wskazuje ograniczenia tekstu jako narzędzia komunikacji i jako metafory przedmiotu poznania. Pyta o sens „pisania inaczej”: inaczej niż to wcześniej robiono, ale też inaczej, czyli hermetycznie, niejasno, w taki sposób, że tekst staje się wyzwaniem dla czytelnika. Opowiada się za pożytkami mogącymi płynąć ze zmagania się z pisarstwem odmawiającym posłuszeństwa w lekturze.

Zbiór badań, który tu prezentujemy, jest owocem umysłowej i ludzkiej wspólnej drogi twórczej, na którą wkroczyliśmy dziesięć lat temu wraz z profesor Hanną Dziechcińską. To ona przedstawiła niektórym włoskim przyjaciołom, tym, którzy brali udział w stworzeniu tej książki, pomysł konferencji poświęconej swojej koncepcji komparatystyki: komparatystyki – jak chętnie powtarzała – która nie byłaby wyłącznie samym poszukiwaniem źródeł czy wpływu pewnego autora na drugiego, pewnej epoki na drugą czy pewnego kraju na drugi, lecz raczej stanowiłaby system idei, motywów, impulsów literackich i kulturalnych, które pokazałyby relacje między różniącymi się od siebie systemami literackimi, a jednocześnie swoistość ich funkcji w różnych obszarach kulturalnych i okresach.

Tytuł niniejszej rozprawy określa dwa obszary złożonych i wielowątkowych problematów dotyczących charakteru obecności tragedii Jeana Racine’a w epoce polskiego oświecenia. Kobieca dusza, czułość serca i sentymenty to symboliczna zapowiedź rozważań poświęconych charakterystycznym dominantom semantycznym rasynowskiej estetyki i koncepcji tragedii, szczególnie popularnych wśród polskich admiratorów sztuki autora Fedry czy Andromachy. Drugi obszar tematyczny: o polskim oświeceniowym czytaniu tragedii Jeana Racine’a, określa główną drogę, dzięki której niedościgły wzorzec klasycystycznej tragedii francuskiej zaczyna powoli przenikać w polski oświeceniowy pejzaż ciągle jeszcze głębokiej „niedojrzałości”, „małości w tragicznej dziedzinie”.

„Książka ta, o szerokich walorach poznawczych, nowatorska w założeniach metodologicznych, w sposobie prowadzenia dialogu z tekstami dramatycznymi i ich bohaterkami, z pewnością zyska zainteresowanie badaczy epoki oświecenia oraz stanie się lekturą obowiązkową wykładowców literatury i jej miłośników”. (prof. dr hab. Irena Kadulska)

Izabela Gawrońska-Meler – doktor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki. Członkini Międzynarodowego Naukowego Towarzystwa Badań Teatru, Literatury i Baletu. Autorka wielu artykułów dotyczących twórczości Jeana Racine’a oraz polskiej i francuskiej tragedii klasycystycznej. Zarówno w pracy badawczej, jak i dydaktycznej stara się korzystać z wiedzy i doświadczenia wyniesionego z „seminarium romantycznego” profesor Marii Janion.

Dwutomowa publikacja: Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej to pierwsze w języku polskim kompendium wiedzy z zakresu badań nad relacją „literatura a religia” na miarę humanistyki XXI wieku. O jej randze decyduje międzynarodowy i różnorodny zespół, w którym znaleźli się najwybitniejsi badacze związków literatury i religii, a także światowej sławy myśliciele, zajmujący się konsekwencjami procesów „odczarowania”. Temu pionierskiemu projektowi patronuje Charles Taylor, którego monumentalne studium A Secular Age („Epoka świecka”) zrewolucjonizowało studia nad religią w XX i XXI wieku, wykazując, że modernizacja nie eliminuje religii, a świeckość wynika z opcjonalności religijnych światopoglądów, a nie z ich anachronizmu. W pierwszym tomie (metodologicznym) znalazły się teksty dotyczące różnych szkół i sposobów badania literatury i religii. Obok artykułów problemowych są tu zapisy dyskusji z uczonymi oraz odpowiedzi na ankietę z pytaniami dotyczącymi związków literatury i religii. Wśród autorów są m.in.: Agata Bielik-Robson, Aleksander Fiut, Wojciech Gutowski, David Jasper, Hans Joas, Zdzisław Łapiński, Michał Paweł Markowski, Michał Masłowski, Thomas Pavel, Stefan Sawicki, Tadeusz Sławek, Karol Tarnowski, Charles Taylor, Jean Ward oraz Ireneusz Ziemiński. Książka jest adresowana do humanistów reprezentujących różne dyscypliny (literaturoznawstwo, religioznawstwo, filozofia religii, socjologia religii), których interesuje wszechstronne i wolne od uprzedzeń ujęcie obecności religii w kulturze współczesnej. Od czasów T. S. Eliota humanistyka wskazuje na głód „sacrum autentycznego” i osamotnienie człowieka w obliczu już nie tyle ukrytego, co ukrywającego się Boga. W drugiej połowie XX wieku miejsce tradycyjnej chrześcijańskiej refleksji nad Słowem zajmuje rozważanie milczenia Boga wobec tragedii Zagłady, która nieodwołanie zmieniła nasze myślenie o języku, rozumienie sztuki, świadomość etyczną i religijną. Na tym właśnie gruncie wyrosła współczesna myśl postsekularna. Jej reprezentanci nie mówią jednym głosem, lecz odkrywają przed nami lokalne, kulturowo uwarunkowane narracje, w których na pierwszy plan wysuwa się potrzeba poszukiwania „Królestwa Bożego” i miłości bliźniego. Zebrane w tomie komentarze wprowadzają czytelnika w klimat ważnej debaty, stanowiąc zarazem doskonały przewodnik po meandrach współczesnej myśli postsekularnej. Prof. Małgorzata Grzegorzewska Mamy tu do czynienia z pracą o imponującym rozmachu. Grono wybitnych postaci światowej i polskiej humanistyki prowadzi na kartach tej książki debatę o kluczowych problemach literatury i religii, dyskusję, dla której punktem wyjścia jest kategoria postsekularyzmu, wykraczająca poza stricte literackie pole. Różnorodność tematów, ale też form wypowiedzi sprawia wrażenie, że rzecz naświetlona została wielostronnie i wyczerpująco. Co jednak ważniejsze, całość stanowić może mocny impuls pozwalający nadać sakrologii literackiej na najbliższy czas nową dynamikę. Z recenzji prof. dra hab. Wojciecha Kruszewskiego

Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria. Pismo należy do najlepiej punktowanych na liście MNiSW i w European Reference Index for the Humanities (ERIH). Znajduje się także na liście filadelfijskiej ISI Master Journal List (Arts & Humanities Citation Index). Artykuły z poszczególnych numerów są dostępne on-line w Central and Eastern European Online Library. „Teksty Drugie” w kilku słowach „Teksty Drugie” to czasopismo poświęcone przede wszystkim wiedzy o literaturze, teorii i krytyce literackiej, sięgające jednak do dziedzin pokrewnych, otwarte na interdyscyplinarne dyskusje nad problemami współczesnej humanistyki. Specjalnością pisma są numery monograficzne, dotyczące aktualnych zagadnień z zakresu wiedzy o literaturze, języku i kulturze, a także filozofii i estetyki, antropologii (kulturowej i literackiej), studiów genderowych i postkolonialnych. Od czasu założenia czasopisma w 1990 roku publikują tu – na równych prawach – uczeni o najwyższym autorytecie i debiutanci (doktoranci a nawet studenci), poloniści krajowi i poloniści-slawiści pracujący za granicą, literaturoznawcy innych specjalności i językoznawcy oraz czołowi reprezentanci innych dyscyplin (filozofii, antropologii, kulturoznawstwa, socjologii, historii, historii sztuki i in.).