Miejsca codzienności

W książce Art in a Disrupted World historyczka sztuki Agata Pietrasik przedstawia studium praktyk artystycznych z czasu drugiej wojny światowej. Omawia dzieła urodzonych w Polsce artystów, które powstały w obozach koncentracyjnych, gettach, na uchodźstwie oraz w latach tużpowojennych. Zwraca uwagę na etyczną stronę praktyki artystycznej jako metody walki o zachowanie człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach.

Autorka przekracza utrwalone ramy historyczne oraz tradycyjne formy narracji. W trzech przystępnych esejach zestawia rysunki, obrazy, projekty architektoniczne i wystawiennicze, a także prace literackie i teatralne, by nanowo opowiedzieć o życiu w Polsce w czasie okupacji.

Pietrasik proponuje nowe spojrzenie na sztukę w dekadzie następującej po wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia mniej znane projekty uznanych twórców, takich jak Marian Bogusz czy Józef Szajna, i przybliża działalność tych, którzy jak Jadwiga Simon-Pietkiewicz nie zyskali jeszcze należnego im miejsca w historii sztuki. Przyglądając się sztuce i artystom tego okresu dąży do uchwycenia ich autonomicznych języków artystycznych. Pyta o zdolność historii sztuki do pomieszczenia w jej dyskursie dzieł powstałych w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.



Agata Pietrasik (1985) – historyczka sztuki, absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego i Freie Universität w Berlinie. Stypendystka Deutsches Forum für Kunstgeschichte i Institut national d'histoire de l’art w Paryżu. W 2020 roku odbyła staż podoktorski w ramach programu Getty/ACLS Postdoctoral Fellowships in the History of Art. Redaktorka książki Rethinking Postwar Europe: Artistic Production and Discourses on Art in the Late 1940s and 1950s (z Barbarą Lange i Dirkiem Hildebrandtem, 2019).

Cracovia, è la città dove ho passato con mio padre gli ultimi diciotto mesi della sua vita. Era stato in quella vetusta, regale ed accademica città, che ero uscito di puerizia, che ero diventato un ragazzo, che avevo conosciuto le amicizie, le ammirazioni, le fantasie e gli sdegni di quell’età. Era stato nella cerchia di quelle storiche mura, che avevo cominciato a capire le cose, a formarmi degli affetti, a costruirmi un mondo di memorie ed un fondo di sensazioni con le quali dovevo poi rompere violentemente col gettarmi in un’esistenza senza relazioni. Era stato come l’esperienza di un mondo nuovo. Joseph Conrad

Adrian Frutiger jest wybitnym szwajcarskim twórcą i jednocześnie wielką postacią światowej typogra?i. Należy do najlepszych europejskich specjalistów komunikacji wizualnej. W uprawianej przez siebie ciekawej dziedzinie projektowania przyjął własne, rozległe podstawy intelektualne. Połączył w jedno dogłębną znajomość gra?ki i typogra?i z elementami psychologii, socjotechniki, historii, etnologii oraz innych dyscyplin wiedzy, pozornie wcale ze sobą nie związanych. „Dla zatrzymania myśli, dla przekazania informacji już od dawna nie wystarczają same znaki alfabetu. Orientacja i komunikacja nie są dziś możliwe bez schematów, znaków i sygnałów. Wypowiedź pisana z konieczności uzupełniana jest przy pomocy obrazów. […] Znaki, symbole, sygnety i sygnały są w swej różnorodności językiem naszych czasów, utrwalającym się i przenikającym naszą codzienność. Obejmują i zachowują to, co było dawniej i są wskazówką dla tego, co nastąpi”. — Adrian Frutiger, "Człowiek i jego znaki"

Edward Dwurnik (1943–2018) to jeden z najbardziej uznanych polskich malarzy. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, wielokrotnie nagradzany i wyróżniany, został laureatem m.in. nagrody Komitetu Kultury Niezależnej „Solidarności” (1983) i nagrody Fundacji Sztuki Współczesnej (1992). Tworzył głównie rozbudowane cykle malarskie, nacechowane groteskowością i rysunkową formą wyrazu. Do najpopularniejszych z nich należą m.in. Podróże autostopem (1966) – pejzaże przedstawione z „lotu ptaka”, Warszawa (1981) – nawiązujący do stanu wojennego, oraz Droga na Wschód (1989–1991), w którym artysta złożył hołd ofiarom komunistycznych prześladowań dokonanych przez władze Związku Radzieckiego. Niniejszy minialbum zawiera wybór najciekawszych prac malarza.

Książka stawia sobie za cel próbę wyznaczenia nowej estetyki dramatycznej opartej na lustrzano-ekranowej grze. Autorka prezentuje możliwie szerokie podejście, łącząc wszelkie ścieżki interpretacji, które zmierzają ku literaturze i teoriopoznawczej scenie dramatu istnienia. Próbuje nakreślić sytuację, w której obecność luster i ekranów w dramacie współczesnym charakteryzuje kryzys technik mimetycznych odwołujących się do metafory „powieści – zwierciadła przechadzającego się po gościńcu”, a zmierza w kierunku prezentacji procesu zanikania lustrzanej głębi. Świat stał się jednocześnie przemierzanym traktem i drugą stroną lustra, wygodnym gościńcem i trudną opowieścią o nim. Autorka wprowadza własne koncepcje – kolażowej tożsamości medialnej, obrazów masek pustki, idei ekranowego modelu komunikacyjnego, wreszcie zarysu lustrzano-ekranowej estetyki. Pokazuje, jak z pozoru genologiczne pojęcia stają się określeniami teoriopoznawczymi, jednocześnie wyznaczając lustrzano-ekranową estetykę dramatów współczesnych. W opisie tej nowej estetyki przywoływane są najnowsze dramaty, czasem prawie nieznanych dramaturgów, jak np. Krzysztofa Rudowskiego, Pawła Sali, Roberta Kucharskiego, Pawła Jurka czy Jacka Suta, a także klasyków, takich jak Tadeusz Różewicz, Witold Gombrowicz, Witkacy, Samuel Beckett i Jean Genet.

Działanie Kasi Fudakowski oraz wspierającego ją astrofizyka Davida Alvareza Castillo, wizualizuje konieczność przemyślenia tradycyjnego pojęcia obiektywności. Za pomocą paraleli badań semantycznych oraz teorii kwantowej wkraczają w paradoksalny i szokujący obszar tego, co kryje się poza sztywnymi ramami budowanych przez nas systemów myślowych.