Miejsca wspólne, miejsce własne O wyobraźni Leśmiana, Schulza i Kantora

Kolekcja artystyczna jest dla mnie tworem celowym, będącym wyrazem kreatywności człowieka. Niekoniecznie jednak musi być efektem uświadomionych dążeń estetycznych, naukowych czy też światopoglądowych, niekoniecznie też musi być oparta na osobistej pasji, wrażliwości lub gruntownej wiedzy i znawstwa sztuki. Kolekcjonerstwo bowiem pozostaje istotnym elementem charakterystyki kultury w danej epoce, nawet wówczas, kiedy motywacji dostarczają mu tak niskie postawy jak snobizm lub przelotna moda oraz kiedy kolekcje budowane są na podstawie uproszczonych, obiegowych sądów i ocen. Także i wtedy — jako fakt antropologiczny — jest ono odzwierciedleniem aksjologicznych hierarchii, a może nawet szczególnie wtedy, bo nie dominuje tu indywidualna wiedza ani wrażliwość. Ale nie może być to tylko zbiór dekorujący „bogate apartamenta”, tworzący jedynie bogaty w obrazy, dzieła sztuki i cenne przedmioty użytkowe wystrój rezydencji arystokratycznej czy burżuazyjnej, jaki cechował ją i wyróżniał zawsze — czy to na wsi, czy to w mieście — i jaki powstawał automatycznie, w zasadzie sam z siebie, z fortuny i kultury danego rodu (lub postaci), z pokolenia na pokolenie (lub jednorazowo).

David Bomberg’s art is known mainly for its highly modernist experiments with form during the early twentieth century. In his most famous works from this period, the artist breaks the human figure into clear-cut, geometric shapes and cubes, placed within the context of the crowd, the machine and the city. Yet, after the atrocities of World War One, during which Bomberg was both a soldier and war artist, his style changed radically. Bomberg turned to landscape painting, notably depicting Palestine and Spain. Initially, his works bordered on topographical but became progressively less detailed, more spontaneous and generalised, almost abstract towards the end of his life. For most of his life and immediately following his death, Bomberg was largely neglected as an artist, yet today his works enjoy worldwide prestige and recognition. Bomberg’s art and teaching hugely influenced a later generation of artists, including Lucien Freud, Frank Auerbach and Leon Kossoff. His loyal followers share his unfaltering principle of “a sense of form”. This book takes as its focal point his quest for a sense of form in examining aspects of his life and work, revealing Bomberg to be the outstanding artist of the British modernist movement.

W rozprawie zaprezentowano problematykę kształtowania struktury architektoniczno-urbanistycznej i przekształcania Poznania w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz przedstawiono znaczenie tego miasta na architektonicznej mapie Polski i Europy. Książkę otwiera wprowadzenie, w którym poza kryteriami wyboru tematu podano bieżący stan badań oraz scharakteryzowano źródła i literaturę przedmiotu. Omówiono rynek inwestora i organizację pracy projektowej, scharakteryzowano środowisko twórcze oraz nakreślono historię szkolnictwa architektonicznego w Poznaniu. W następnych rozdziałach przedstawiono syntetyczny opis zagadnień związanych z planowaniem przestrzennym w omawianym okresie oraz analityczne studium i przegląd najważniejszych realizacji i projektów z lat 1945-1989 w układzie częściowo chronologicznym, a częściowo tematycznym. Wiąże się to ściśle z ówczesnymi dyrektywami lokalnych i centralnych ośrodków władzy i akcentowaniem specyficznych dziedzin życia, np. odbudowy miasta ze zniszczeń wojennych, budownictwa mieszkaniowego, rozwoju przemysłu, rozbudowy zespołów śródmiejskich, czy też Międzynarodowych Targów Poznańskich. Przyjęto podział okresu 1945-1989 na cztery przedziały: 1945-1956, 1956-1970, 1970-1980 oraz 1980-1989. Konstruując układ prezentowanej książki, położono dodatkowy nacisk na te zagadnienia, którym w poszczególnych okresach poświęcano największą uwagę – związane z budownictwem mieszkaniowym, budownictwem na potrzeby szkolnictwa wyższego, służby zdrowia oraz sportu i rekreacji, a także z architekturą sakralną; wybrane obiekty opisano i poddano analizie porównawczej. Kolejna część pracy ma charakter autorskiej syntezy obejmującej wybrane kwestie istotne dla obecnego kształtu miasta ze szczególnym uwzględnieniem wpływów ideowych i odniesień do ówczesnych realizacji krajowych i zagranicznych. Są to zdaniem autora najważniejsze zagadnienia okresu socrealizmu: przebudowa śródmieścia, architektura mieszkaniowa, rola obiektów szkolnictwa wyższego czy Międzynarodowych Targów Poznańskich. Uzupełniono je licznymi odniesienia do ówczesnych modelowych i uznanych rozwiązań projektowych. W syntetycznej części pracy wykorzystano hermeneutyczne podejście do analizy historyczno-architektonicznej, rozpoczynając interpretację od indywidualnego doświadczenia przestrzennego in situ, a kończąc na ujęciu postkolonialnym i poststrukturalistycznym. Pracę zakończono podsumowaniem na temat roli architektury modernistycznej w przestrzennym obrazie miasta. W ostatniej części publikacji zamieszczono aneksy (a w nich m.in. biogramy najważniejszych poznańskich architektów, wykaz konkursów architektonicznych dotyczących Poznania oraz listę miejscowych obiektów i zespołów przeznaczonych do ochrony), a także wybraną bibliografię i wykaz zaprezentowanych ilustracji wraz ze źródłami.

Prezentowana książka przedstawia twórczość wybranych polskich artystów: malarzy, rzeźbiarzy, grafików, fotografów na przełomie XX i XXI wieku. Opracowanie bazuje na artykułach, które w okresie ostatnich kilkunastu lat były publikowane jako rozdziały w monografiach, recenzje w różnych periodykach, wstępy do katalogów wystaw. Materiał został podzielony na rozdziały, przeredagowany, uzupełniony i opatrzony aparatem naukowym oraz ilustracjami. Publikacja skierowana jest do artystów, teoretyków i historyków sztuki, a także studentów kierunków humanistycznych i artystycznych.

Figury na biegunach to opowieść o dwóch przeciwstawnych figurach artysty. Pierwszy jest twórcą absolutnym – podporządkowuje sobie wszystko i wszystkich: materię, odbiorcę, kryteria poprawnej interpretacji dzieła, możliwość wyrażenia wszelkiego sensu i kreowania rzeczywistości. Ten drugi nie ma nic poza wieczną szamotaniną i, finalnie, kapitulacją. Te dwa modele zostały opracowane przez autora książki w oparciu o narracje snute przez estetyków i krytyków sztuki w okresie od pierwszego dziesięciolecia do końca lat 60. XX wieku. O objęciu badanej problematyki tym zakresem czasowym zadecydowało to, że ani wcześniej, ani później nie pojawiały się narracje, które tak radykalnie i tak biegunowo odmiennie charakteryzowałyby potencjał twórcy. Modelowe struktury, które powstały na podstawie tych narracji, są więc – w przekonaniu autora – ujęciami skrajnymi. Pod względem opisywanych cech obrazują ostateczne możliwości, które da się przypisać zarówno silnemu, jak też słabemu podmiotowi twórczemu. Między nimi ze słabnącym lub rosnącym natężeniem pojawiają się możliwości, które charakteryzować mogą dowolnego twórcę.

Japoński teatr nowoczesny. Od kabuki do shinpa, czyli kłopoty z realizmem jest kontynuacją trzech wcześniejszych książek (Maska na japońskiej scenie. Od pradziejów do powstania teatru nō. Historia japońskiej maski i związanej z nią tradycji widowiskowej; Japoński teatr klasyczny. Korzenie i metamorfozy. T. 1: Nō, kyōgen. T. 2: Kabuki, bunraku), a zarazem rozbudowanym wprowadzeniem do kolejnego tomu pt. Japoński teatr nowoczesny. Shinpa, shingeki.
Autorka przedstawia szereg skonfrontowanych z rozumowaniem zachodnim, rozproszonych dotychczas w wypowiedziach myślicieli, twórców i badaczy różnych epok, refleksji o wybranych aspektach i przejawach realizmu w japońskim teatrze, głównie klasycznym (ze szczególnym uwzględnieniem nō i kabuki), a także w integralnie powiązanych z nim literaturze i sztuce. Koncentruje się na odmienności wybranych japońskich i zachodnich koncepcji realizmu oraz wynikających z nich sposobów wyrażania prawdy o świecie. Zwraca zarazem uwagę na wspólnotę uczuć i myśli odległych kulturowo twórców dzieł sztuki, literatury, teatru, a także uświadamia charakter i rozmiar problemów pojawiających się w zapoczątkowanym w drugiej połowie XIX wieku procesie adaptacji zachodniej tradycji teatralnej w Japonii, z którymi borykali się twórcy teatru nowoczesnego shinpa i shingeki. Pięknym dopełnieniem zaprezentowanych idei są drzeworyty (ukiyo-e) skomentowane przez Beatę Romanowicz.
Książka może zainteresować znawców kultury japońskiej, teatrologów, literaturoznawców, artystów teatralnych i sztuk plastycznych, a także inne osoby o szerokich zamiłowaniach humanistycznych.