Miszna Nezikin (Szkody)

Gottfried Benn (1886–1956), jeden z najsłynniejszych niemieckich poetów pierwszej połowy XX wieku, obok poezji uprawiał też twórczość prozatorską i eseistyczną. Z wykształcenia lekarz, w swoich utworach, na początku ekspresjonistycznych, nawiązywał do medycznych wątków, eksponował przenikanie się sfery duchowej z fizyczną. Długo kładł się na nim cień przejściowej sympatii do nazizmu w latach 1933–1934, którą sam Benn uznał później za błąd, lecz go nie potępił, uznając za „uwarunkowany historycznie”. Prowadził, jak sam przyznał, „podwójne życie”, od 1935 roku w Wehrmachcie jako lekarz, jednocześnie objęty zakazem publikacji zarówno w czasach nazistowskich, jak i po wojnie do 1948 roku. Po wszystkich tych kontrowersjach ostała się na koniec poezja Benna, którego uznaje się dziś za klasyka ubiegłowiecznej literatury niemieckiej i światowej. Niniejszy tom zawiera wybór esejów od lat dwudziestych XX wieku. Teksty dotyczą przede wszystkim tematyki literackiej, ale wiążą się też z tymi wątkami spoza literatury, które na nią wpływają. Całość, ułożona w porządku chronologicznym, pozwala się zorientować w ewolucji myślenia autora od radykalnego ekspresjonizmu do bardziej umiarkowanej postawy, ale ciągle wiernej ideom „wyrazu”, poezji jako autonomii „formy”: literatura angażująca się w „zmienianie świata” przestaje być literaturą, gdyż traci z oczu jedyny horyzont, w którym może żyć – tragiczność ludzkiego losu.

Być może najlepsza książka Marka Bieńczyka.
Najpierw był pomysł by napisać książkę o oddechu. O zadyszce od natłoku zdarzeń, o nerwowym a może smogowym kaszlu. Tez o miarowym oddychaniu. W końcu o sztucznym oddychaniu, wstrzymywaniu oddechu, o ostatnim tchnieniu.
Czy w to miejsce powstała książka o pamięci? O podróży? Uciekaniu od siebie, przez Kanadę i podwarszawski las? O pożegnaniach? Czy może jednak o oddechu? Czyli o tym jak niewiele oddziela nas od nieistnienia.
W swojej najbardziej osobistej i być może najwspanialszej książce Marek Bieńczyk dochodzi do literackiej perfekcji. Zarówno gdy pisze o Canettim, Faulknerze czy Camusie, jak wtedy gdy przywołuje po imieniu bliskie mu osoby. Bo do „Kontenera” włożył autor to co mu najbliższe. To czym żył ale oddaliło się, zniknęło i to czym nadal żyje i się zachwyca.
Udało się Bieńczykowi wszystkie te zdarzenia, osoby, myśli, uczucia powiązać najdelikatniejszymi nićmi. Udało mu się nazywać najtrudniejsze rzeczy najprostszymi słowami, „zacieśnić mówienie tak, aż zostanie nic, słowo widmo”. I stworzył książkę pełną życia, bo „Kontener” oświetla, prześwietla nasze zmysły: smak, zapach, dotyk, spojrzenie. Zarazem nadzwyczajna książkę ponad tym życiem zawieszona. Jak powietrze.
Weź głęboki wdech.

Literaturoznawcza refleksja nad zagadnieniem pracy nie jest ani pierwsza, ani ostatnia w dziejach humanistyki uniwersyteckiej. Wciąż na nowo podejmowane są próby określenia kondycji homo sapiens z perspektywy homo faber. Rzecz w tym, by przełamywać stereotypy w postrzeganiu znaczenia pracy oraz demaskować zafałszowania. [...] Warto podkreślić, że w książce w oryginalny sposób zostały przedstawione zróżnicowane aspekty twórczego wysiłku ludzkiego. [...] Obecność i powtarzalność tematu pracy (etosu pracy) w tradycji kulturowej wynika z istoty kondycji człowieka, z ludzkiego losu, z konstrukcji ludzkiego bytu. [...] Temat pracy w literaturze i kulturze został potraktowany przez autorów publikacji jako świadectwo specyficznego przeżywania świata przez człowieka. Chodzi o dostrzeżenie sposobów estetyzowania rozmaitych form aktywności ludzkiej (zazwyczaj w powiązaniu z przesłankami i ocenami moralnymi).
Autorzy poszczególnych artykułów wychodzą z podobnych założeń badawczych. Wspólną cechą pozostaje tu rozumienie kategorii tematu jako zasadniczego elementu konstrukcyjnego utworu literackiego, malarskiego, filmowego. Punkty dojścia zaś uwarunkowane są przedmiotem badań oraz ich zakresem. Przykładowo: w tekście Michała Sadowskiego praca jest przede wszystkim dążnością do poprawiania warunków bytowych, w finale artykułu Aleksandry Goszczyńskiej pojawia się ocena różnic ustrojowych, cywilizacyjnych i moralnych, występujących między Imperium Osmańskim a chrześcijańską Europą.
Z recenzji prof. dr. hab. Tadeusza Błażejewskiego

Dobrosława Świerczyńska – absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, doktor nauk humanistycznych, od 1968 roku związana „etatowo” z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, obecnie emerytka. Główne kierunki zainteresowań naukowych: historia literatury, bibliografia i biografistyka, folklor (paremiografia i paremiologia), pseudonimy oraz pseudonimologia, edytorstwo. Autorka lub współautorka m.in. słowników pseudonimów, różnych edycji zbiorów przysłów, licznych artykułów i bibliografii.

Przedstawiony zbiór zawiera wybrane prace pisane i na ogół drukowane w latach 1972-2016, uporządkowane chronologicznie w grupach tematów, którymi zajmuję się właściwie stale. „Historia literatury” tu przedstawiana dotyczy częściej autorów minorum gentium, lub spraw drobnych, może marginalnych, wiążących się z twórcami z tzw. wyższej półki, co nie znaczy, że są to sprawy mało interesujące! W działach „Pseudonimy” i „Folklor” podejmowałam próby zaznajomienia polskiego badacza i czytelnika z tematami mniej u nas dotąd eksploatowanymi, leżącymi na poboczach badań historyczno-literackich, ale chyba ważnych dla szeroko rozumianej wiedzy humanistycznej, uprawianej od XIX do XXI wieku na świecie. „Varia” – to trochę historii literatury i jej nauk pomocniczych, trochę historii prasy, trochę biografistyki, wspomnień…
Dobrosława Świerczyńska

Napisana przez Jake’a Pollera biografia Aldousa Huxleya to bogaty w szczegóły i nieznane dotąd fakty, wnikliwy opis kolejnych etapów kariery jednego z najbardziej dalekowzrocznych i niezwykłych pisarzy XX wieku - od satyryka odmalowującego wybornie rozpacz powojennego pokolenia, przez zagorzałego pacyfistę w latach 30., poszukiwacza duchowości w latach 40., psychodelicznego mistyka w latach 50., po newage’owego proroka. Zestawiając mistrzowsko fakty z życia Huxleya z jego twórczością, Poller dokonuje nowej interpretacji dzieł autora „Drzwi percepcji” oraz ich wpływu na kulturę.\"Poller w swojej książce dokonał niemożliwego. Odwołał się do faktów przedstawionych przez wcześniejszych badaczy, ale też przytoczył nowe szczegóły, świadczące o szerokiej wiedzy spostrzeżenia oraz przenikliwą ocenę - i to w zwięźlejszej niż dotąd formie. Tę biografię nie tylko świetnie się czyta – jest ona również oczekiwaną i niezbędną aktualizacją wiedzy o życiu jednego z najbardziej intrygujących i oryginalnych intelektualistów XX wieku\".Dana Sawyer\"Jake Poller stworzył wnikliwy przewodnik po metafizycznej myśli Huxleya, w którym prezentuje również ewolucję jakiej ulegała ona w jego twórczości. Z kontekstu utkanego przez ciekawe i zdumiewające fakty dowiadujemy się także o tym, jak życie prywatne autora „Nowego wspaniałego świata” kształtowało jego światopogląd, nadając również wyraz jego utworom\".Arthur Hoyle, „New York Journal of Books”\"Poller wykorzystał nieznane dotychczas fakty z życia Huxleya oraz własne badania nad jego mistycyzmem i alternatywną duchowością dzięki temu otrzymaliśmy nowy i wieloraki wgląd w twórczość tego autora. Każdy z jego najważniejszych utworów został poddany szczegółowej – niekiedy również nowatorskiej – ocenie krytycznej\".„Times Literary Supplement”\"Przewybornie napisana, podbudowana wnikliwą kwerendą krytyczna biografia oferuje czytelnikom nowe wejrzenie w mniej znane aspekty twórczości Huxleya, takie jak religie Wschodu, parapsychologia i ekologia. Znakomita książka\".James Sexton

Najważniejsze dla niej jest - życie, spotkanie z drugim człowiekiem. No i poczucie humoru.

Twierdzi, że w miłości - trzeba się jeszcze… lubić.

A najpiękniejszym słowem po słowie kochać jest słowo - pomagać.

Na scenie czy w filmie - skraca niepotrzebne, przegadane dialogi, ucieka przed sieczką myślową i znaczeniową.

Nie akceptuje - publicznego epatowania swoimi problemami, bólem czy stratą najbliższych. To jej i tylko jej, ale zgodziła się uchylić drzwi do swojego świata i wpuścić tam Grzegorza Ćwiertniewicza.

Powstała szczera i pasjonująca rozmowa o życiu i grze, pełna codzienności i… niecodzienności z amantką z pieprzem - jak nazwał ją jeden z wybitnych reżyserów filmowych.

Grażyna Barszczewska - aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna o zaskakująco szerokim i wszechstronnym emploi od lirycznych amantek po "monstra". Jej charakterystyczny, intrygujący głos znają także słuchacze audycji Polskiego Radia. Ma w swoim dorobku artystycznym ponad 200 ról dramatycznych i komediowych w teatrze, filmie i telewizji. Współpracowała z uznanymi reżyserami w kraju i za granicą. Występowała także w Kabarecie Dudek i na estradzie. Śpiewa, nagrywa płyty. Za swoje osiągnięcia otrzymała wiele nagród i odznaczeń. Jej kreację w filmie Roberta Glińskiego "Wszystko, co najważniejsze" pochwaliła sama Meryl Streep, a na planie filmu "Jakub kłamca" spotkała się z Robinem Williamsem…

Największą popularność przyniosła jej rola Niny Ponimirskiej w "Karierze Nikodema Dyzmy".

Grzegorz Ćwiertniewicz - doktor nauk humanistycznych, polonista, wykładowca akademicki, pedagog, dyrektor Technikum nr 15 im. Marii Skłodowskiej-Curie we Wrocławiu, autor książki "Krystyna Sienkiewicz. Różowe zjawisko", a także wywiadów, recenzji oraz artykułów o tematyce edukacyjnej. Należy do Polskiej Sekcji Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (AICT/IATC). Publikuje m.in. w "Polonistyce", "Teatrze", "Śląsku", "Dyrektorze Szkoły", "Kwartalniku Edukacyjnym" i "Edukacji i Dialogu". Mieszka we Wrocławiu.