Mroczny Eros

Niniejsze studium poświęcone jest morfosyntaktycznej ekwiwalencji przekładu przedstawionej na przykładzie ukraińskiego bezokolicznika w tłumaczeniu na język polski oraz charakterystyce funkcjonowania tej formy czasownika w obydwu językach. Reprezentatywny materiał językowy zaczerpnięty ze współczesnej literatury ukraińskiej oraz ich polskich przekładów, a także wyniki szczegółowo przeprowadzonej analizy mogą posłużyć jako podstawa faktograficzna do kontynuowania badań w aparacie konceptualno-metodologicznym lingwistyki kognitywnej, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii kognitywnych funkcji części mowy z zastosowaniem pogłębionej analizy semantycznej. Ponadto mogą być użyteczne w glottodydaktyce przy przygotowaniu podręcznika języka polskiego wraz z ćwiczeniami dla użytkowników języka ukraińskiego.

Temat monografii jest ważny w aspekcie typologicznym, tłumaczeniowym i dydaktycznym. Książka stanowi niezaprzeczalny i znaczący wkład w budowanie fundamentu ukraińsko-polskiego przekładoznawstwa oraz glottodydaktyki, zawiera ważny i rzetelnie przeanalizowany materiał empiryczny, służący praktycznemu wyznaczeniu ekwiwalencji struktur gramatycznych w badanych językach oraz dalszemu rozwojowi teorii gramatyki kognitywnej. Z recenzji dr hab. Oleny Pchelintsevej

Joanna Patyk – adiunkt w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, absolwentka filologii rosyjskiej na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie oraz filologii ukraińskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Repetytorium do geografii składa się z dwóch części: powtórzeniowej i sprawdzającej (z testem). Znakomicie może zastąpić wszystkich pięć podręczników (z klas IV–VIII), gdyż obejmuje wszystkie ważne tematy uwzględnione w podstawie programowej. Każdy temat jest tak rozplanowany, żeby był od razu do ogarnięcia wzrokiem (na dwóch sąsiednich i jednocześnie widocznych stronach). Ma być rodzajem „ściągawki” wyjaśniającej i podsumowującej prezentowane zagadnienie krok po kroku. Co jest oczywiste, wiele zagadnień ilustrują i wyjaśniają mapy oraz poglądowe grafy, schematy, rysunki i fotografie. Tłumaczenie zagadnień zwykle sprawiających trudności, np. takich jak posługiwanie się skalą i dokonywanie obliczeń, posługiwanie się współrzędnymi geograficznymi czy też obliczanie czasu strefowego lub słonecznego, wyjaśniane jest „krok po kroku” na konkretnych przykładach. Objaśnienia mają charakter rozumowania przyczynowo skutkowego. Na końcu tematu są pytania, do których odpowiedzi zapisano „do góry nogami”, by skłonić ucznia do samodzielnych odpowiedzi i dać mu możliwość sprawdzenia poprawności rozumowania. Na końcu repetytorium jest sprawdzian (wraz z omówieniem i rozwiązaniami) wykonany na podstawie wzorcowych testów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Podpowie kandydatowi do szkoły średniej czy dobrze opanował materiał z przedmiotu na poziomie szkoły podstawowej. To znakomita pomoc, którą uczniowie mogą wykorzystywać samodzielnie, a także z udziałem dorosłych.

Repetytorium zawiera omówienie lektur, które powinien znać uczeń kończący szkołę podstawową. Są to pozycje obowiązkowe w klasach IV–VIII i każda z nich może być przywołana na egzaminie ósmoklasisty. Na omówienie składają się ważne informacje o autorach, epoce, w której tworzony był utwór, gatunku i stylu literackim, który reprezentuje, a ponadto przypomnienie treści z uwzględnieniem wątków, bohaterów, motywów. Czasami pojawia się też plan wydarzeń, a czasami anegdoty i jakieś dodatkowe wiadomości uzupełniające. To opracowanie pomoże w przypomnieniu przesłania utworu i jego wymowy. Na stronach z oznaczeniami literowymi przy numerze tematów zamieściliśmy całe utwory poetyckie. Dołączyliśmy do nich przypisy z wyjaśnieniami archaicznych słów i zwrotów, wyrażeń o charakterze branżowym czy specjalistycznym, neologizmów, odniesień do mitologii, życiorysów postaci, faktów z historii, geografii – słowem warto je czytać. Repetytorium podzieliliśmy na 54 tematy. Najważniejsze informacje wyróżniliśmy graficznie, co ułatwia zapamiętanie. By wielokrotnie nie powtarzać tych samych informacji, stosujemy odnośniki oznaczone symbolem oka i różową liczbą. W ten sposób informujemy, pod którym numerem znajduje się szersze omówienie danego zagadnienia. Każdy temat jest zakończony zadaniem lub kilkoma zadaniami. Chociaż podajemy do nich odpowiedzi – celowo „do góry nogami”, to zachęcamy najpierw do podjęcia próby samodzielnej odpowiedzi.

Język umożliwia człowiekowi swoisty, właściwy tylko jemu sposób orientowania się w świecie. Buduje umysł, organizuje grupy społeczne, umożliwia interakcje między członkami grup i między grupami. Osnową książki jest właśnie poznawcza, grupotwórcza i interakcyjna rola języka.

Czytelnik zda sobie sprawę z atrakcyjności tezy Herdera-Humboldta, która nakazuje traktować język jako byt kreujący rzeczywistość w umysłach ludzkich. Dowie się, czym jest socjolekt i jak wielorako jesteśmy uwarunkowani w swoich zachowaniach. Uświadomi sobie wreszcie, że język ma także wymiar indywidualny, krojony na miarę biologicznych możliwości jednostki.

Niniejsza książka jest poświęcona jednemu z najważniejszych i najbardziej dyskutowanych problemów historycznojęzykowych, mianowicie pochodzeniu polskiego języka literackiego. Wokół tego zagadnienia toczyła się ożywiona, a nawet gwałtowna dyskusja, szczególnie w latach 1947–1961. W ciągu sześćdziesięciu lat, które upłynęły od momentu wygaśnięcia tych sporów, ukazało się na ten temat wiele nowych prac (monografii, rozpraw, artykułów), które znacznie pogłębiły naszą wiedzę dotyczącą ewolucji polszczyzny (jej dyferencjacji, a także procesów integracji językowej). Przedłożona do rąk czytelników książka jest najaktualniejszą pozycją analizującą skomplikowany proces kształtowania się języka literackiego. Zawiera ona nowe spojrzenie na tę kwestię i przynosi najobszerniejszy zbiór faktów językowych dotyczących kształtowania się polszczyzny literackiej.

Fragment:
Rozumowaniom i wywodom w sprawach litewskich brak ścisłości, gdyż brak ścisłego słownictwa. Mówimy inaczej, niż myślimy; myślimy rozmaicie, mówiąc jednakowo – nie stać nas na wyrażenie odcieni. Słuchacz lub czytelnik domaga się częstokroć (cudzoziemiec niemal zawsze) czegoś innego, niż ma na myśli autor lub mówca.
Zawikłania te i niedokładności, a często grube nieporozumienia pochodzą stąd, że używamy (a raczej nadużywamy) wyrazów: Litwa, Litwin, litewski – w przeróżnych znaczeniach; nieraz we wręcz sprzecznych.