Muszkieterowie 1939-1942.

W Państwa ręce oddaję jedenasty tom pracy opisującej historię projektowania oraz konstrukcję amerykańskich ciężkich okrętów artyleryjskich. Część dotyczy okresu jednostek modernizowanych i budowanych w okresie II Wojny Światowej. Jak wspomniałem w poprzednich tomach, zgodnie z pierwotnym planem miała to być część 5 i ta tym się skończyć, ale ilość materiałów okazała się tek wielka, że całość rozrosła się do obecnych rozmiarów i nadal temat ciężkich jednostek nie został wyczerpany. Typ Montana oraz różne niezrealizowane projekty, czekają jeszcze w kolejce na opracowanie. Być może uda się to zamknąć w jednym tomie, dzięki czemu seria będzie liczyła okrągły tuzin części. A może jednak szczęśliwa trzynastka? To się jeszcze okaże. Podobnie jak w poprzedniej części wszelkie projekty zostały opisane w porównaniu z konstrukcjami innych krajów. Dobór „odpowiedników” nie był prosty ani oczywisty, gdyż z uwagi na trwającą wojnę, programy rozbudowy, czy modernizacji, większości flot zostały gwałtownie zahamowane. Jedynie w przypadku USA przystąpienie do działań wojennych, modernizacje przyśpieszyły, czy wręcz umożliwiły. Wydaje się bardzo mało prawdopodobne by bez wojny taka Nevada czy Pennsylvania zostały poddane podobnej modernizacji. O starszych nie wspominając. W okresie pokoju wydaje się nie mal pewne, że wcześniej trafiłyby na złom, ale to już pozostaje czystą spekulacją, choć nie pozbawioną podstaw. (ze wstępu)

Józef Czapski należy do najważniejszych polskich malarzy i pisarzy. Jest także niezwykłym świadkiem historii XX wieku. Publikowane po raz pierwszy dzienniki Józefa Czapskiego prowadzone w latach 1942–1944 po wyjściu z sowieckiego obozu, podczas wędrówki z Armią Andersa, to nie tylko dzienniki malarza i pisarza, ale i żołnierza.

Prowadzenie dziennika Czapski nazywał „kontrolą oddechu dnia”. Codzienny rytuał zapisywania i rysowania był dla niego równie ważny jak kontakt z ludźmi, a rozłąka z dziennikiem równie bolesna jak rozstanie z bliskimi. W dzienniku miały początek wszystkie jego szkice literackie i obrazy. Zeszyty wypełnione rysunkami i niemal hieroglificznymi zapiskami były repozytorium pamięci i inspiracji malarskich.

Wyjątkowe dzieło literackie i bezcenne świadectwo historyczne: zapis wyjścia polskich żołnierzy z ZSRR, z „nieludzkiej ziemi” i ich tułaczki przez Bliski Wschód aż do Włoch. Kronika codzienności i malarskich inspiracji. Sprawozdanie ze szkoły uczuć, z miłości i cierpienia. Opis tworzących się w armii więzi przyjaźni, które doprowadzą do powstania paryskiej „Kultury”. Także niezwykły dziennik lektury – pisarzy francuskich, angielskich i rosyjskich: dowód miłości do literatury i jej znaczenia w radzeniu sobie z wojną i jej okropnościami, z samotnością, wygnaniem i rozpaczą.

Wydanie zbiega się ze szczególnym zainteresowaniem Józefem Czapskim na świecie: w USA nakładem New York Review of Books ukazał się właśnie tom jego esejów o Rosji, a dwa lata wcześniej przekłady „Na nieludzkiej ziemi”, „Prousta w Griazowcu” (wykładów o Prouście prowadzonych przez Czapskiego w sowieckim obozie) i monumentalna biografia Józefa Czapskiego pióra Erica Karpelesa, której przekład ukazał się także we Francji. W 2021 w Szwajcarii pokazywano wystawę jego malarstwa.

Jest to pierwsza edycja dziennika Czapskiego bez cenzury i skrótów, a także pierwsza edycja pośmiertna. Dotychczasowe wydanie dzienników z różnych lat – Wyrwane strony – było zbiorem fragmentów publi-kowanych na łamach paryskiej „Kultury”, „Zeszytów Literackich” i „ResPubliki” przygotowanych przez autora do druku.

Józef Czapski, „Dziennik wojenny” (1942–1944), Warszawa, Wydawnictwo Próby, 2022 (s. 648 + 24 s. kolorowych ilustracji, oprawa twarda z płóciennym grzbietem).

Więźniowie, którzy tu trafili, szybko orientowali się gdzie są, bo oprócz woni leśnej ściółki i żywicy, czuli coś jeszcze. Mdły odór palonych ciał. Fetor, który był nie do zniesienia. Zapach spalonego tłuszczu i włosów unosił się z niedalekiej górki i rozchodził po całej dolinie, a nawet dalej […]. Ogień na Górze Śmierci płonął stale, dniem i nocą.

Pustków – poligon SS i hitlerowski obóz pracy przymusowej utworzony w 1940 roku, pod Dębicą na Podkarpaciu, funkcjonował do lipca 1944 roku, także jako obóz jeniecki. Na pilnie strzeżonym poligonie SS- Truppenübungsplatz „Heidelager” testowano tajną broń rakietową V-1 i V-2. Ocenia się, że w obozach pracy Pustkowa łącznie życie straciło około 7000 Żydów, 5000 jeńców sowieckich i 3000 Polaków. Byli bici, głodzeni, zamęczani pracą, rozstrzeliwani. Jak twierdzili jego więźniowie – Pustków, to był taki Oświęcim, tylko w mniejszej skali.

Po zajęciu go przez oddziały 1. Frontu Ukraińskiego, w sierpniu 1944 roku, wykorzystany został jako obóz jeniecki dla 12 000–15 000 Niemców, Ślązaków, Kaszubów, z których około 3000 straciło tu życie. Przez wiele lat historia ta pozostawała mało znana. Teraz Autorka oddała głos jej świadkom.

Agnieszka Kruszyńska-Idzior – ukończyła historię na Uniwersytecie Rzeszowskim i public relations na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Od 2006 roku pracuje w tygodniku ,,Obserwator Lokalny”. Dwukrotnie nominowana w konkursie Stowarzyszenia Gazet Lokalnych Local Press 2018. W tym samym konkursie, w 2020 roku, została laureatką nagrody specjalnej Muzeum Powstania Warszawskiego.

W powszechnej świadomości na Zachodzie Japończycy – z racji Hiroshimy – uchodzą za ofiary II wojny światowej. Przerażające skutki zrzucenia bomby atomowej przesłoniły to, co w Azji Południowo-Wschodniej działo się wcześniej, dlatego zbrodnie japońskiej armii podczas inwazji w latach 1937-1945 nie były dotąd obiektem pogłębionych i całościowych badań.

Jean-Louis Margolin opisuje nie tyle same działania wojenne, stanowią one raczej tło opisu ile codzienne praktyki Cesarskiej Armii Japońskiej, jej stosunek do ludności cywilnej i jeńców wojennych: Azjatów, Europejczyków i Amerykanów oraz charakter represji, jakie spadły na podbite narody. Rekonstruuje genezę i przedstawia mechanizm wydarzeń, które trwały osiem lat i dotknęły 400 milionów ludzi. Zastanawia się, jak możliwe były masowe mordy jeńców wojennych (przede wszystkim w Nankinie), powstanie sieci obozów przymusowej pracy w nieludzkich warunkach, potworne gwałty i wymuszanie prostytucji, okrutne eksperymenty medyczne? Opisuje tradycje i mentalność japońskich wojskowych, pokazuje, skąd wzięli się kamikaze i jak budowano most na rzece Kwai.
Wyjaśnienia szuka w pozycji i znaczeniu cesarskiej armii, opanowanej przez skrajny nacjonalizm, która następnie podporządkowała sobie całe państwo i zdołała narzucić mu własną wizję dziejowej misji Japonii.
W okresie dominacji Japończyków tkwi źródło wielu konfliktów nękających do dziś kraje regionu. Dla zrozumienia istoty tych konfliktów, ale też dla pełnego zrozumienia istoty totalitaryzmu i zbrodni wojennych, refleksja nad wojną w Azji i na Pacyfiku ma ogromne znaczenie.

Jean-Louis Margolin wykłada historię na Université de Provence i jest wicedyrektorem Instytutu Badań nad Azją Południowo-Wschodnią (Instytut pour la Recherche sur le Sud-Est Asiatique – IRSEA – CNRS). Jest uznanym specjalistą w dziedzinie historii dwudziestowiecznej Azji i autorem licznych książek z tej dziedziny. Jest też współautorem znanej polskiemu czytelnikowi głośnej pracy "Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania".

Książce patronuje TVP Historia

Nowe, rozszerzone wydanie porażającej opowieści o eksperymentach medycznych, dokonywanych na kobietach w Auschwitz.
Medycyna i fanatyzm rasowy – mało zgłębiany rozdział historii obozu Auschwitz, opowiedziany z perspektywy ofiar.
Ta historia nie została dotąd należycie zbadana i opisana. Od kwietnia 1943 roku istniał w Auschwitz blok 10, gdzie dokonywano zbrodniczych eksperymentów medycznych – na około ośmiuset kobietach rzeźnicy nazywający się lekarzami szukali najbardziej skutecznych metod sterylizacji, tak aby po wygranej wojnie uniemożliwić elementom niepożądanym na rozmnażanie. Operacje, naświetlania, toksyczne zastrzyki przeżyło trzysta kobiet. Część z nich opowiedziała autorowi, co im robiono. Kim był niesławny profesor Clauberg, „specjalista” od sterylizacji. Jak działało jego „laboratorium”. Jakie metody stosowali i co „badali” inni pseudo-lekarze. Historia ofiar, katów, sadystycznych „operacji” i codzienności obozu opisana na podstawie badań archiwalnych i rozmów z ofiarami. Lang opowiada, kim były te kobiety, co się z nimi stało, jak radziły sobie w codziennym życiu i z czym po wojnie musiały sobie radzić.
Książka Hansa-Joachima Langa to przykład wnikliwej pracy badawczej połączonej z wrażliwością niezbędną w przypadku takiego akurat tematu badań. W centrum zainteresowań naukowca jest bowiem człowiek – ten, który ma na swoich rękach krew i którzy zaprzecza etycznym zobowiązaniom wpisanym w zawód lekarza, i ten, który wrzucony w wir Wielkiego Zła, staje się w swojej bezradności i upodleniu królikiem doświadczalnym.
Bernadetta Darska, Onet.pl
Hans-Joachim Lang – (ur. 1951) – niemiecki dziennikarz, historyk i wykładowca antropologii kulturowej w Instytucie Kulturoznawczych Studiów Empirycznych na uniwersytecie w Tybindze. Jest autorem wielu artykułów i kilkukrotnie nagrodzonej książki Die Namen der Nummern, opublikowanej w 2004 roku, w której zidentyfikował wszystkie ofiary zamordowane w komorze gazowej obozu koncentracyjnego Natzweiler-Struthof dla nazistowskiego anatoma Augusta Hirta. W książce Als Christ nenne ich Siene Lügner opowiedział historię młodego księgowego z banku, Theodora Rollera, który odmówił podpisania przysięgi lojalność dla Adolfa Hitlera i pisał listy do kanclerza, wyjaśniające swoją wiarę, w konsekwencji czego został uwięziony w zakładzie psychiatrycznym.

Książka oparta jest na prawdziwej historii Stanisława Niklewicza (kryptonim Znicz), polskiego harcerza. Niektóre imiona i nazwiska postaci zostały zmienione. Jednak historia i okoliczności przedstawione w niej są prawdziwe.

Niezgoda na wstąpienie do organizacji Młodzieży Hitlerowskiej Hitlerjugend zmusza bohatera do ucieczki do lasu, gdzie dołącza do partyzantów i staje się czynnym członkiem polskiego podziemia. Służbę dla ojczyzny pełni początkowo jako kurier i sabotażysta, a w końcu jako członek grupy egzekucyjnej wymiaru sprawiedliwości Polskiego Państwa Podziemnego. To fascynująca historia Znicza, zadziornego czternastoletniego chłopca, który uważał, że nie jest za młody, by walczyć, jest wystarczająco dorosły, by umrzeć za swój kraj. Historia wiedzie go przez ból i smutek wojny aż do wyzwolenia. W czasie tej drogi staje się dojrzałym mężczyzną.

Każdy, niezależnie od wieku może stać się bohaterem. „Kryptonim Znicz” opowiada o chłopcach i dziewczętach, którzy nie byli wystarczająco duzi ani nie byli na tyle ważni, żeby historia ich zauważyła. Oni szybko dojrzeli i byli równie odważni i oddani jak każdy dorosły. Im jesteśmy winni wielkie podziękowania, wdzięczność i pamięć.

Książka jest dedykowana milionom bezimiennych młodych bohaterów, którzy dzięki swojemu poświęceniu pomogli zmienić losy świata w czasie II wojny światowej i mieli swój udział w zwycięstwie nad złem. Wielu
z nich to harcerze, którzy walczyli o wyzwolenie swojego kraju spod władzy niemieckiego najeźdźcy od 1939 roku. Tysiące z nich zapłaciło za to najwyższą cenę.