Myślenie krytyczne jako cel kształcenia

Retoryka jako instrument wywierania wpływu i sztuka wymowy pozostaje bardzo atrakcyjną dziedziną wiedzy. Różnorodność tekstów zgromadzonych w cennej merytorycznie publikacji Rhetorica regina artis scientiaeque (dedykowanej prof. Jakubowi Z. Lichańskiemu) wskazuje na jej ponadczasowość oraz szerokie zastosowanie środków perswazji. Zaproszeni do współpracy badacze pokazują, jak politycy wyzyskiwali ją w praktyce, by przekonywać odbiorców do swoich racji, zdobywać poparcie czy usprawiedliwiać swe postępowanie, literaci - by przełamywać tabu i manipulować odbiorem, zaś mówcy - by motywować do działania, nawet w najtrudniejszych okolicznościach.

Książka stanowi nową, poprawioną i powtórnie opracowaną wersję znanego od wielu lat, wysoko cenionego przez wykładowców i studentów, pierwszego w piśmiennictwie polskim podręcznika analizy argumentów i krytycznego myślenia. Omówionych zostało w niej większość najważniejszych zasad analizy i oceny argumentów – czytelnik dowie się m.in. jak wykrywać argumenty w dłuższych wypowiedziach, jak obrazować ich strukturę, jak rozpoznawać różnorodne schematy argumentacyjne i jak następnie oceniać oparte na nich argumenty. Dodatkowo książka zawiera przyjazne wprowadzenie do zagadnień statystyki i logiki formalnej.
Istotną część podręcznika stanowią zadania do samodzielnego rozwiązania. Ich wykonanie stanowi świetny trening krytycznego myślenia – uczy oceniać wartość słyszanych argumentów, a także uczula na różnorodne błędy i nadużycia spotykane w argumentacji. Co ważne, zawarty w książce materiał ćwiczeniowy oparty jest w dużej mierze na rzeczywistych argumentach, zaczerpniętych bezpośrednio z praktyki życia społecznego.
Książka oferuje niezastąpioną pomoc dla wszystkich zainteresowanych sztuką argumentacji – dziennikarzy, prawników, polityków, specjalistów reklamy, marketingu i zarządzania, działaczy społecznych, filozofów, duchownych, psychologów. Może służyć jako podręcznik przydatny w uniwersyteckich wykładach przedmiotów takich jak krytyczne myślenie, retoryka dziennikarska czy logika dla kierunków humanistycznych, a także jako pomoc w rozmaitego typu zajęciach fakultatywnych w szkołach średnich.

Książka stanowi nową, poprawioną i znacznie rozszerzoną wersję znanej od wielu lat i przychylnie przyjmowanej przez czytelników pozycji „Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny”. Zawiera ponad pół tysiąca haseł dotyczących zagadnień argumentacji oraz tematów nierozerwalnie związanych z argumentacją, takich jak krytyczne myślenie, retoryka, perswazja, błędy poznawcze, logiczne pułapek, zasady kształtowania racjonalnych przekonań.
Obok pojęć swoistych dla argumentacji, wśród których zamieszczono wybrane sentencje, maksymy, powiedzenia i zwroty zaczerpnięte z tradycji antycznej i łacińskiego średniowiecza, w „Nowym słowniku” znalazły się także pojęcia logiki formalnej, metodologii, statystyki, psychologii, pragmatyki logicznej i językoznawstwa. Szczególny nacisk położono na krytyczne myślenie, błędy logiczne i poznawcze, a także myślenie probabilistyczne. Materiał przykładowy zaczerpnięto w dużej mierze z rozumowań, argumentów i dialogów codziennego życia społecznego.
Książka stanowi wielką pomoc dla wszystkich zainteresowanych sztuką argumentacji, od strony zarówno teoretycznej, jak i praktycznej – dziennikarzy, prawników, polityków, specjalistów reklamy, marketingu i zarządzania, działaczy społecznych, filozofów, psychologów. Może z powodzeniem służyć jako podręcznik przydatny w uniwersyteckich wykładach przedmiotów takich jak krytyczne myślenie, retoryka dziennikarska czy logika dla kierunków humanistycznych, a także jako pomoc w rozmaitego typu zajęciach fakultatywnych w szkołach średnich.

Klasyczna w światowej literaturze filozoficznej praca słynnego austriackiego filozofa i logika. Choć niewielka rozmiarem, wywarła bardzo silny wpływ na pozytywizm logiczny Koła Wiedeńskiego oraz atomizm logiczny Russella. Jest to najważniejsze dzieło Wittgensteina.

Traktat napisany został z wielką troską o jasność i ścisłość wypowiedzi. Pełen aforyzmów oznaczonych numeracją dziesiętną miał przynieść odpowiedź na pytanie: co istnieje? Została ona zawarta w siedmiu tezach stanowiących osnowę Traktatu. I tak: świat jest wszystkim, co jest faktem; to co jest faktem, jest istnieniem stanów rzeczy; logicznym obrazem faktów jest myśl; myśl jest to zdanie "sensowne"; zdanie jest funkcją prawdziwości zdań elementarnych; szósta teza dotyczy ogólnej formy funkcji prawdziwościowej; siódma zaś, najsłynniejsza, głosi – o czym nie można mówić, o tym trzeba milczeć.

Wprowadzenie do logiki dla prawników to nowoczesny podręcznik akademicki zawierający podstawowy wykład logiki. Obejmuje on najważniejsze zagadnienia z zakresu semiotyki logicznej, klasycznej logiki formalnej oraz ogólnej metodologii nauk, z podkreśleniem elementów szczególnie przydatnych w pracy myślowej prawnika.
Obok wspomnianych zagadnień czytelnik odnajdzie w książce omówienie takich kwestii jak:
- interpretacja tekstów prawnych,
- wnioskowania prawnicze,
- problematyka wypowiedzi modalnych i deontycznych,
- logika erotetyczna.

Monografię należy potraktować jako przykład kontynuacji badań nad semiotyką logiczną, prowadzonych w nurcie tradycyjnej (w sensie klasycznej) filozofii analitycznej. Ten nurt filozofii polskiej jest dziedzictwem kilku już pokoleń filozofów, do których profesor Adam Jonkisz należy także jako kontynuator podejmowanych zagadnień, stosowanych metod i nauczyciel tych tradycji. […]

W swym całościowym ujęciu książka jest spójną prezentacją semiotyki logicznej i stanowić może lekturę do dyskusji w gronie filozofów, semiotyków (w innych działach humanistyki), logików, językoznawców. Z racji wielu przykładów zawartych w tomie, ilustrujących rozważane zagadnienia, oraz systematyczności w wykładaniu problemów i ukazaniu zależności między nimi, a także jasności języka stanowić może też wprowadzenie do zapoznania się lub pogłębienia tego działu logiki.

Dr hab. Zbysław Muszyński, em. prof. UMCS

Książka Adama Jonkisza […] jest monografią głównych zagadnień semiotyki logicznej i metodologii nauk. Można powiedzieć, że wieńczy ona wieloletnie badania i wykłady Autora z obu tych dyscyplin, dostarczając ich konsekwentnie przemyślanego ujęcia. Autor uwzględnia standardowe definicje i rozróżnienia, dostępne w podręcznikach logiki, ale je uściśla, koryguje i uzupełnia, proponując własne sformułowania i rozwiązania. W każdym kluczowym segmencie pracy występują stosowne definicje, które są dalej szczegółowo komentowane oraz niemal pedantycznie opatrywane specjalnymi zastrzeżeniami.

Publikacja wpisuje się w tradycję podręczników z logiki Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Można powiedzieć, że dopełnia podręczniki Ajdukiewicza, Czeżowskiego, Kotarbińskiego i ich uczniów. Wspólne jest im dążenie do maksymalizacji ścisłości oraz zacięcie dydaktyczne. […] Książka może być przydatna podczas zajęć akademickich z przedmiotu zwanego logiką ogólną, logiką pragmatyczną, logiką praktyczną lub logiką nieformalną.

Prof. dr hab. Jacek Wojtysiak