Nadejście Trzeciej Rzeszy

W ciągu 45 lat rządów w Polsce komuniści zbudowali profesjonalny, skuteczny i precyzyjnie działający system cenzury prewencyjnej – Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Pracownicy Głównego Urzędu i jego placówek terenowych nie przejawiali zbyt wielkiej gorliwości ideologicznej, przez całe lata wielu nie było nawet członkami rządzącej partii, ale gotowi byli spełniać wszystkie polecenia władz.

Książka Mariusza Patelskiego poświęcona została urzędowi cenzury w województwie opolskim, jego pracownikom oraz ich zadaniom. Autor ukazał historię opolskiej placówki przez pryzmat zmian zachodzących w strukturze i zadaniach GUKPPiW. Teren działalności opolskich cenzorów został wybrany w sposób zamierzony. Region ten miał wyjątkowy charakter w PRL – od innych części Polski odróżniał go zwłaszcza mieszany skład etniczny. Obecność ludności rodzimej Górnego Śląska determinowała też w dużym stopniu działania funkcjonariuszy urzędów cezury pracujących na tym terenie.

W pracy ukazano działania opolskich cenzorów wobec redakcji publicznych gazet i wydawnictw, opolskich teatrów zawodowych oraz zespołów amatorskich, a także wydawnictw oraz czasopism katolickich i kościelnych, m.in. opolskiego tygodnika „Katolik” oraz drukowanego w Opolu w latach 80. XX w. tygodnika katolickiego „Niedziela”. Istotną część książki stanowi także rozdział poświęcony ingerencjom oraz nadzorowi opolskich cenzorów nad programem i występami artystów estradowych oraz zespołów kabaretowych uczestniczących w kolejnych edycjach Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Działający z polecenia ówczesnych władz pracownicy cenzury mieli znaczący wpływ na przebieg i ostateczny kształt jednej z najpopularniejszych imprez rozrywkowych w dobie PRL. W książce zostało omówione także niszczenie księgozbiorów bibliotek publicznych i kościelnych, dokonywane zwłaszcza w latach 50. i 60. ubiegłego wieku.

Wśród wielu pisanych źródeł historycznych doby staropolskiej na pewno do ciekawszych należą te o charakterze epistolograficznym. Ich treść, bardzo często nacechowana dużym subiektywizmem, niesie zazwyczaj wiele informacji, których nie da się odnaleźć w innych źródłach. Do takich interesujących zbiorów należą listy Stanisława Karwowskiego, generalnego plenipotenta Izabeli Branickiej, siostry Stanisława Augusta Poniatowskiego i żony kasztelana krakowskiego Jana Klemensa Branickiego, pisane przez niego w latach 1771–1788. Wydawać by się mogło, że nie znajduje się w nich nic poza zwięzłymi informacjami na temat spraw prawno-majątkowych i gospodarczo-finansowych kasztelanowej krakowskiej. Nic bardziej mylnego. Autor listów barwnym językiem i nierzadko ze swadą, jakiej nie powstydziłby się sam Jan Chryzostom Pasek, rysuje w nich tętniący życiem obraz środowiska białostockiego dworu i latyfundium Izabeli Branickiej, staropolskiej palestry i mechanizmów jej działania, podlaskiej szlachty, w końcu codzienności magnackiego oficjalisty reprezentującego prawno-majątkowe, i nie tylko, interesy królewskiej siostry.

Monografia „500 lat Reformacji na Górnym Śląsku” pod redakcją Wacława Gojniczka i Ryszarda Kaczmarka daje współczesnemu czytelnikowi sposobność zapoznania się z dziejami luteranizmu w regionie, ale nade
wszystko stanowi znaczący wkład w historyczną debatę naukową na temat
reformacyjnych wpływów na terenie śląskiej ziemi.

Przedstawiana książka to wyjątkowo rzetelna i ciekawa próba syntetycznego ujęcia historii Latynoameryki, która z całą pewnością spotka się z zainteresowaniem szerokiego kręgu odbiorców. Niewątpliwe naukowo-dydaktyczne zalety monografii idą w parze z jeszcze jedną cechą, która jest szczególnie godna podkreślenia, wartką, wciągającą narracja, zwłaszcza w partiach książki traktujących o podboju Ameryki przez Hiszpanów.

Analiza strategiczna RP w perspektywie XXI wieku – świeże spojrzenie na współczesność z perspektywy historiozoficznej

Analiza strategiczna RP w perspektywie XXI wieku to dotykająca między innymi geopolityki książka autorstwa doktora Piotra Szczurowskiego. Jest to opracowanie pod wieloma względami nowatorskie i bez wątpienia bezprecedensowe na polskim rynku wydawniczym. Autor analizuje sytuację strategiczną Rzeczypospolitej Polskiej w perspektywie wyjątkowo długiej, bo obejmującej cały XXI wiek. Główną osią analizy strategicznej, przeprowadzonej przez autora, jest teza o schyłku cywilizacji zachodniej, na której poparcie przedstawiono szereg argumentów o charakterze politycznym, ekonomicznym, cybernetycznym czy też biologicznym. Na tle przełomu cywilizacyjnego, którego obecnie jesteśmy świadkami autor przeanalizował sytuację strategiczną Polski, wykorzystując do tego takie narzędzia analizy strategicznej jak analiza SWOT/TOWS oraz analiza kluczowych czynników sukcesu, zaś każdy czynnik poddany badaniu opatrzył rzeczowym uzasadnieniem.

Czy antropologia kulturowa i historiozofia mogą być pomocne w podejmowaniu strategicznych decyzji politycznych?
Zdecydowanie tak, ponieważ zarówno historiozofia jak i antropologia poszerzają perspektywę. Zastosowana w publikacji dyrektywa interdyscyplinarności ma wyjątkowo szeroki zakres. Autor śmiało sięgał po ustalenia między innymi takich dziedzin wiedzy jak historiozofia, historia, ekonomia, geografia, biologia, socjologia, psychologia społeczna, antropologia kulturowa, cybernetyka czy też nauki polityczne i nauki o zarządzaniu.

Przełomowe zmiany cywilizacji poprzez wieki – Polska w wirze wydarzeń
Cywilizacja przez wieki zmienia się. Krytyczne spojrzenie na zmiany i otoczenie, w którym one zachodzą może przynieść korzyści w postaci umiejętności przekucia w sukces szans, wynikających z zachodzących zmian. Do tego jednak potrzebna jest analiza strategiczna wzmocniona szerszą perspektywą historiozoficzną. Warto byłoby mieć to na uwadze, gdy podejmuje się realne decyzje polityczne, wpływające na losy kraju i jego mieszkańców. Autor w swojej książce nie ograniczył się do suchej analizy. Wskazał także kierunki działań strategicznych, które państwo polskie powinno podjąć, jeśli chce efektywnie wykorzystać szanse pojawiające się w jego otoczeniu w XXI wieku. Właśnie interes państwa polskiego był punktem wyjścia przedmiotowej analizy (szkoła realistyczna) przy zastosowaniu - w możliwie jak najdalej idący sposób - podejścia racjonalnego.

Spis treści:

Wstęp
Uzasadnienie wyboru problematyki badawczej
Uwagi metodologiczne
Struktura pracy i sposób komunikacji
Rozdział I: O zagadnieniach fundamentalnych
O spojrzeniach na dzieje ludzkości
O człowieku, czyli o naturze i kulturze
O rozwoju społeczności ludzkich
O gospodarce
O głównych wyzwaniach XXI wieku
O Rzeczypospolitej Polskiej
Rozdział II: Analiza otoczenia dalszego RP
Zastosowane metody analizy
Zdefiniowanie otoczenia dalszego
Zagrożenia w otoczeniu dalszym
Szanse w otoczeniu dalszym
Rozdział III: Analiza otoczenia bliższego RP
Zastosowane metody analizy
Zdefiniowanie otoczenia bliższego
Zagrożenia w otoczeniu bliższym
Szanse w otoczeniu bliższym
Rozdział IV: Analiza wewnętrzna RP
Zastosowane metody analizy
Zdefiniowanie kluczowych czynników sukcesu
Słabe strony
Mocne strony
Wnioski strategiczne i refleksje końcowe
Bibliografia
Netografia

Tom wzbogaca w sposób znaczący polskie studia nad dyskursem antysemickim, a zebrane w nim szkice przynoszą próbę wielostronnego opisu zjawiska. Odznaczając się nowoczesnym warsztatem badawczym i szerokimi kontekstami interpretacyjnymi, ma on szansę trafić do kilku kręgów czytelników:
literaturoznawców i kulturoznawców, historyków oraz odbiorców zainteresowanych szeroko rozumianą tematyką żydowską.
Eugenia Prokop-Janiec