Naród i jego pieśni Rzecz o oralności, piśmienności i epice ludowej wśród Albańczyków i Serbów

Życie w korporacji to nie bułka z masłem – wiedzą o tym wszyscy, nie tylko ci, którzy mieli okazję sprawdzić fakty na własnej skórze. Logika działania w takich firmach bije szczyty absurdu, pracownicy są poniżani, wykorzystywani intelektualnie, a niekompetentni menedżerowie usiłują zwalić na wszystkich wokół winę za swoje porażki…
Skąd o tym wiemy? Z kultury masowej. Właśnie taki obraz przekazują nam media: nieśmiertelny Dilbert, seriale – Camera Cafe, The Office, Mad Man – oraz kasowe filmy w rodzaju Wall Street, Sprzedawców albo Wilka z Wall Street.
W tej książce znajdziesz 153 fantastyczne sceny filmowe, pokazujące życie korporacyjne w najróżniejszych odsłonach. Zobaczysz, jak krzywe medialne zwierciadło odbija szefów i podwładnych, procesy rekrutacji i zwalniania, wyjazdy integracyjne i flirty biurowe. Wraz z autorem przypomnisz sobie, jak działa chroniczny syndrom kubikowy, dlaczego szkolenia są wdzięcznym obiektem drwin i skąd biorą się wewnątrzfirmowe wojny między różnymi grupami interesów. Będziesz się świetnie bawić, a przy okazji uświadomisz sobie, że rzeczywistość filmowa nie zawsze pokrywa się z codziennym doświadczeniem…

Anatol Stern (1899–1968) był nie tylko poetą awangardowym, prozaikiem, dramatopisarzem oraz tłumaczem, lecz przede wszystkim wielkim miłośnikiem sztuki filmowej – publicystą i teoretykiem oddanym sprawom kina, a także pierwszym w kinematografii polskiej zawodowym scenarzystą z prawdziwego zdarzenia, przy którego udziale nakręcono ponad trzydzieści filmów. Mimo iż nie sposób pisać o wczesnej historii kina rodzimego, nie wymieniając jego nazwiska, ta część twórczości Sterna nie doczekała się dotychczas żadnej obszernej publikacji. Niniejsza monografia wypełnia tę lukę. Może zwrócić uwagę czytelników zainteresowanych kulturą dwudziestolecia międzywojennego, okresu Polski Ludowej i PRL-u, kwestią współpracy pisarzy ze środowiskiem filmowym czy też badaniami archiwalnymi.

„Janusz Lachowski podjął temat mało znany i ambitny, problematykę, która wymaga kompetencji zarówno literaturoznawczych, jak i filmoznawczych. Poza tym, co warto podkreślić, optyka tej monografii odbiega znacznie od powszechnej wiedzy i wyobrażeń związanych ze stosunkowo mało znanym dzisiaj twórcą, Anatolem Sternem, kojarzonym zwykle z nurtem poezji futurystycznej. Mamy więc do czynienia z rozprawą w znacznej mierze prekursorską, porządkującą i pogłębiającą wiedzę o ważnej w polskiej literaturze i filmie postaci, eksplikującą niezwykle rozległy wątek w życiu tego oryginalnego i – nie ma już chyba wątpliwości – wielostronnie uzdolnionego twórcy”.

Z recenzji prof. dra hab. Jacka Dąbały


Janusz Lachowski – filmoznawca, literaturoznawca i badacz rękopisów. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, na tej uczelni uzyskał także stopień doktora nauk humanistycznych. Zajmuje się głównie początkami kina polskiego, prasą i myślą filmową lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, awangardą filmową i literacką, jak również relacjami pomiędzy literaturą a kulturą audiowizualną.

Tematem rozprawy jest autobiografizm filmowy, próba jego zdefiniowania oraz wyznaczenia głównych nurtów, z których się wywodzi (kina awangardy, undergroundowego oraz nowofalowego). Analiza postawy autobiograficznej twórcy zawartej w dziele wskazuje, że realizuje się ona przez wielogłosowy status „ja” autobiograficznego, reprodukcyjny charakter obrazu, fabularyzację oraz kreację. Ślad-trop, który autor pozostawia w filmie, zwraca się jednocześnie ku niemu samemu. Powtarzające się tropy tworzą natomiast podstawę retoryki twórczości autobiograficznej, czyli katalog najczęściej powracających tropów-sygnałów wskazujących na rzeczywistą osobę autora filmowego. Odmienne sposoby zawierania z widzem paktu autobiograficznego pozwalają uporządkować twórczość autobiograficzną według trzech typów „ja” autorskiego, czyli „ja” empirycznego, porte-parole oraz „ja” sylleptycznego, które stały się podstawą analiz twórczości trojga autorów – odpowiednio: Jonasa Mekasa, Márty Mészáros oraz Jerzego Skolimowskiego.

Spojrzenie na dzieła Dantego, Balzaka, Zoli, Manna i wielkich poetów Orientu, a także na rzeźby Michała Anioła i obrazy Cezanne'a oraz muzykę Wagnera z perspektywy nauk o mózgu. Fascynująca lektura z dziedziny neuroestetyki, nauki, której twórcą jest autor tej książki – Semir Zeki, światowej sławy neurofizjolog i wybitny badacz układu wzrokowego.

Opisując neurobiologiczne podstawy percepcji estetycznej, rozszerza swoje dotychczasowe rozważania ze sztuk plastycznych na muzykę, literaturę i filozofię. Jak pisze we wstępie: "Sztukę, miłość i piękno uważa się powszechnie za pojęcia abstrakcyjne, choć coraz więcej przemawia za tym, że nasze przeżycia w tych obszarach są bezpośrednio skorelowane z aktywnością wyspecjalizowanych części mózgu. [...] Czy możliwe, że zasadniczo takie samo podejście, czyli tworzenie pojęć, stosowane jest zarówno w prostej percepcji, jak i w matematyce, sztuce, muzyce i literaturze? Świadectwa pochodzące z powyższych dziedzin potwierdzają tę hipotezę. Istnieje zatem, co postaram się wykazać, ścisły związek między zwykłą percepcją z jednej strony a sztuką, pięknem, miłością i twórczością z drugiej".

Mózg ludzki to ewolucyjny triumf inżynierii neuronalnej. Nasza umiejętność zdobywania wiedzy o rzeczywistości, uogólniania doświadczeń i tworzenia w drodze abstrakcji syntetycznych pojęć nie ma w świecie przyrody sobie równych. Jest to kolejna publikacja pogłębiająca zrozumienie natury ludzkiej i zbliżająca nauki przyrodnicze do nauk humanistycznych.
Podstawowe założenie neuroestetyki brzmi: sztuki plastyczne muszą być na każdym etapie (planowania, tworzenia i oglądania) zgodne z prawami percepcji wzrokowej. Artystów można zatem porównać do badaczy mózgu, różniących się od nich jedynie tym, że w swoich poszukiwaniach posługują się odmiennym rodzajem metod.
Zapuszczając się na teren sztuki w poszukiwaniu wiedzy o mózgu, muszę ograniczyć się do przeanalizowania kilku przykładów. Wybrałem dzieła, które przetrwały próbę czasu. O samym akordzie tristanowskim napisano ponad tysiąc artykułów i książek. Dantologia rozwija się od stuleci, a podziw dla autora Boskiej Komedii stale wzrasta. Opowieści o Madżnunie i Lejli oraz Krysznie i Radsze nadal inspirują i poruszają miliony ludzi Wschodu. Dlaczego tak się dzieje? Na pewnym poziomie odpowiedź jest prosta: poezja Dantego jest piękna, tak jak piękna jest miłość Radhy i Kryszny, muzyka Wagnera i rzeźby Michała Anioła.
Dlaczego niektóre utwory zyskują trwałe miejsce w kulturze? Uważam, że artyści rzutują na swoje dzieła – powieści, symfonie czy obrazy – pewne style myślenia i odczuwania, które są wspólne wielu ludziom, ponieważ nasze mózgi, na swym podstawowym poziomie, działają według bardzo podobnych wzorów.
Ze Wstępu

Pozycja szczególnie cenna dla studentów psychologii, filozofii i neurobiologii, zwłaszcza specjalizujących się w dziedzinie kognitywistyki, oraz różnych kierunków humanistycznych, takich jak muzykologia i teoria literatury, a także uczelni artystycznych.

A look at the works of Dante, Balzac, Zola, Mann and the great poets of the Orient, as well as Michelangelo’s sculptures, Cezanne’s paintings, and Wagner’s music from a brain science perspective. The fascinating publication in the field of neuroesthetics. Describing the neurobiological foundations of aesthetic perception, the author extends the considerations from fine arts to music, literature and philosophy.

Drugi po Dłoniach czasu (WUW 2019) tom esejów Andrzeja Gronczewskiego charakteryzuje osobiste, zaskakująco nowatorskie i nowoczesne spojrzenie na literaturę oraz towarzyszące jej konteksty: sztuki piękne, muzykę, historię, życie społeczne, a także przyrodę, której Autor poświęca wiele miejsca. Andrzej Gronczewski problematyzuje twórczość Jarosława Iwaszkiewicza, którego Dzienniki stanowią kluczowy dla Ciemnych ścieżek… tekst kultury.

"Ciemne ścieżki i jasne polany" to nowy tom esejów i studiów Andrzeja Gronczewskiego, wybitnego eseisty, krytyka literackiego i historyka literatury, profesora Uniwersytetu Warszawskiego. Andrzej Gronczewski (1940-2019), jest autorem takich książek, jak: "Jarosław Iwaszkiewicz" (1972, 1974), "Inicjały i testamenty" (1984), "Wojna bez końca" (1992), "Obiad na ruinach" (1992, książka września 1992, nagrody Warszawskiej Premiery Literackiej), "Bardzo straszny dwór" (1999), "Dłonie czasu" (2019). Opublikował antologie poetyckie "Próba nagości" (1994) i "Atlas miłosny. Poeci francuscy XIX–XX wieku" (1996). W latach 2007–2011 pod jego redakcją i z jego wstępami ukazało się trzytomowe wydanie "Dzienników Jarosława Iwaszkiewicza". W 2015 roku otrzymał Nagrodę ZLP im. Jarosława Iwaszkiewicza za całokształt twórczości.

Bo wszystko jest darem i nigdy nie należy być opieszałym w sztuce wdzięczności. Gotowość do przyjęcia daru, gotowość do świadomej, czynnej wdzięczności za dary życia i trwania bywa niekiedy bez cenną i trudną próbą. Bo trzeba tysięcy słów dziękczynnych albo tysięcy słów uciszonych, by nauczyć się docierać do rdzenia cudzej samotności. Do sedna starczej, póśnej daremności i niemocy, i wreszcie uśmierzyć ból rozpaczy, tak nagły, całkowity, tak rozległy, tak rozgałęziony – u wielkich mistrzów (Fragment książki).

******

Dark Paths and Bright Glades

The second volume of Andrzej Gronczewski’s essays (the first one, Time’s Palms, was published by WUW in 2019) is characterized by a very personal, innovative and modern look at literature and its contexts: arts, music, history, social life and nature, which is given much thought by the author. Andrzej Gronczewski problematizes the works of Jarosław Iwaszkiewicz, whose Diaries are a key culture text for Dark Paths and Bright Glades.

Gry komputerowe są obecnie jednymi z najgwałtowniej i najciekawiej rozwijających się mediów. Książka łączy perspektywy badawcze teorii gier, filmu i literatury, groznawstwa, aby ukazywać, czym gry komputerowe są, w jaki sposób tworzą się relacje między nimi a graczami, a przede wszystkim jak funkcjonują one jako teksty i jak tworzą znaczenia. Są w niej również zaproponowane narzędzia analityczne dotyczące zarówno ich warstwy tekstowej, jak i procesu recepcji, ukazując, w jaki sposób na styku tych strategii badawczych rodzi się bardziej zrozumiały obraz grywalnych tekstów oraz kultur, które się wokół nich tworzą. Jednym z problemów poruszanych w książce jest kwestia przestrzennych własności gier, które mogą ewokować opowiadania ze względu na angażujące i interpretacyjne procesy, którym podlega gracz, oraz że możliwe jest postrzeganie środowiska gry nie tylko jako wizualnego spektaklu, lecz także lokacji, która generuje znaczenie. W publikacji pojawia się ponadto zagadnienie tworzenia medialnych reprezentacji światów, które generują opowiadania oraz dostarczają różnorodnych sposobów ich doświadczania, będąc głosem w dyskusji związanej ze świadomą medialnie narratologią.
Książka jest bardzo wartościowa z naukowego punktu widzenia, gdyż proponuje świeże spojrzenie na kwestię narracyjności gier wideo oraz ich specyficznych cech, takich jak retoryka proceduralna, warunki określone przez mechaniki gier oraz silniki gier, a także ich usytuowanie w szerszym pejzażu współczesnej kultury audiowizualnej (funkcjonowanie w ramach kultury konwergencji). Autorka sięga po aktualne dyskusje teoretyczne w tym obszarze oraz prezentuje własne podejście krytyczne.
Z recenzji prof. dr hab. Anny Nacher