„Neophilologica” 2016. Vol. 28

"Logopedia Silesiana" po raz kolejny otwiera możliwość prezentacji dokonań i przemyśleń wszystkim osobom zainteresowanym logopedią jako nauką o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowaniach językowych, a także opisem relacji między mową, myśleniem a rzeczywistością wyrażaną językiem. Wraz ze specjalizacją mózgu i rozwojem funkcji językowych doskonaleniu podlegają obwodowe struktury narządu mowy, odpowiadające za produkcję mowy oraz jej percepcję (odbiór za pomocą narządu słuchu). Wszelkie nieprawidłowości występujące w ich zakresie od samego początku łączą się z praktyczną działalnością logopedii związaną z diagnozą i terapią zaburzeń mowy. Tradycję logopedii określa bowiem praktyczna działalność w zakresie czynności orzekających o zaburzeniach mowy, tworzenie programów terapii osób dotkniętych zaburzeniami mowy oraz budowanie metod i sposobów tej terapii. Analiza tak złożonych zjawisk jak język, jego nabywanie i funkcjonowanie w umyśle oraz zaburzone zachowania językowe człowieka: wady wymowy, jąkanie, zaburzenia mowy w głuchocie, uszkodzeniach mózgu o różnej etiologii, m.in. w zespołach psychoorganicznych i wielorakich zespołach neurologicznych, rodzi konieczność naukowej refleksji. Składające się na czwarty tom czasopisma artykuły dotyczą zarówno aspektów diagnostycznych, a więc zawierają opisy i objaśnienia wielorakich stanów zaburzeń mowy u dzieci, młodzieży i dorosłych, jak i prognostycznych, czyli prezentują metody postępowania terapeutycznego dla poszczególnych zaburzeń, np. dla autyzmu, uszkodzeń mózgu, oraz anagnostycznych – wykorzystują wiedzę na temat zaburzeń i sposobów ich łagodzenia, celem osiągnięcia wytyczanych celów terapeutycznych.

Zgodnie z tradycją czasopisma tom składa się z trzech zasadniczych części, w których naukowo-kazuistycznym dociekaniom w zakresie opanowywania i doskonalenia reguł przyswajania i odzyskiwania mowy towarzyszy dialogowo rozumiany proces postępowania terapeutycznego.

Głównym tematem książki pod naukową redakcją Danuty Gabryś-Barker są podejmowane w różnych formach przez nauczyciela praktyka tzw. badania w działaniu (ang. action research). Podstawowym założeniem badania w działaniu jest dokonywanie przez nauczyciela w jego własnej klasie ewaluacji, mającej na celu usprawnienie procesów nauczania i uczenia się języka obcego. Wprowadzający tekst autorstwa Danuty Gabryś-Barker (Introducing action research…) skupia się na wadze pierwszych doświadczeń dydaktycznych, czyli okresu, w którym kształtują się motywacje i postawy przyszłych nauczycieli. Prowadzenie badań na tym etapie tworzy według autorki podstawy ciekawości badawczej oraz otwartości na innowacje w nauczaniu, jednocześnie pogłębiając wiedzę dydaktyka dotyczącą procesów zachodzących w klasie. Kolejne teksty zawarte w tomie charakteryzują różne narzędzia pomagające dydaktykowi w ewaluacji własnej pracy. Rozdział autorstwa Anny D. Biedrzyńskiej analizuje kwestionariusz jako narzędzie badań początkującego naukowca, a także skrótowo omawia wywiad jako gatunek pokrewny kwestionariuszowi. Joanna Bielska w rozdziale zatytułowanym The experimental method in action research skupia się z kolei na prezentacji podstawowych celów i założeń metody eksperymentalnej oraz wprowadza terminologię niezbędną do poprawnego stosowania tej metody. W rozdziale Diaries, observation and FL teachers’ creativity Maria Wysocka przedstawia model samodzielnej pracy nauczyciela języków obcych oparty na rejestracji lekcji w formie dzienników, wprowadzaniu zmian w procesie dydaktycznym oraz autoobserwacji. Zamykający tom rozdział autorstwa Grażyny Kiliańskiej-Przybyło skupia się na szczegółowej charakterystyce i ocenie metody studium przypadku (ang. case study). W swojej analizie autorka uwzględniła typy studium przypadku oraz jego miejsce w kontekście innych metod badawczych.

Czwarty tom serii Zbliżenia jest niemieckojęzyczną odpowiedzią na zorganizowane w 2017 roku przez Wydział Filologiczny Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie konferencje międzynarodowe. Monografia stanowi forum dyskusyjne oraz jest platformą prezentacji projektów naukowych, metod pracy i wyników badań w zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa germańskiego. Zaprezentowana tematyka poszczególnych rozdziałów monografii pokazuje możliwość przenikania się szerokiego spektrum perspektyw badawczych i specjalizacji. Ujęcie rozdziałów w poszczególnych częściach tomu jest w kilku przypadkach konwencją, wynika z umowy, co potwierdza prawdziwość tezy o przenikaniu się i wzajemnym uzupełnianiu nauk, przede wszystkim humanistycznych.

Annäherungen 4: Sprachwissenschaft – Literaturwissenschaft
Der vierte Band der Annäherungen-Reihe ist die deutschsprachige Antwort auf die im Jahre 2017 von der Philologischen Fakultät der Staatlichen Fachhochschule in Konin veranstalteten, internationalen Konferenzen und gilt als Diskussions- und Präsentationsforum für qualifizierende Forschungsprojekte, Arbeitsmethoden und/oder Untersuchungsergebnisse zu wissenschaftlichen Einzelfragen im Bereich der germanistischen Literatur- und Sprachwissenschaft. Die präsentierte Thematik zeigt, dass sich das breite Spektrum der Forschungsperspektiven und -richtungen durchdringen kann. Die Platzierung der einzelnen Beiträge in entsprechenden Teilen der Monografie ist in einigen Fällen rein konventionell, was die These von dem wechselseitigen Durchdringen und der gegenseitigen Ergänzung in den einzelnen Wissenschaften, insbesondere Humanwissenschaften bestätigt.

Monografia Marii Czaplickiej-Jedlikowskiej o antroponimii Bydgoszczy jest wartościowym, bogatym materiałowo naukowym opracowaniem opartym na badaniach własnych, przeprowadzonych z wykorzystaniem metodologii lingwistyki kulturowej, która stosowana jest we współczesnej literaturze przedmiotu. Poszerzenie badań o konteksty historyczno-społeczne, geograficzne, a nawet psychologiczne dało założone przez Autorkę efekty. Z pewnością znajdzie czytelników nie tylko wśród onomastów specjalizujących się w antroponimii, ale i wśród zainteresowanych historią i kulturą regionu i miasta Bydgoszczy.

Prezentowana książka pomyślana została jako źródło ciekawostek językowych. Jest ona pokłosiem przygotowywanych przez autorkę charakterystyk wybranych z zasobów polszczyzny wyrazów i utartych konstrukcji słownych na potrzeby wystąpień przed radiową publicznością audycji Redaktor Agnieszki Strzemińskiej "Słowa i słówka. Chwycić języka, czyli z sekretów polszczyzny…" obejmuje 104 szkice traktujące o tajemnicach ojczystej mowy. Opracowanie zawiera różnorodny materiał językowy. Agnieszka Piela opisuje słowa, które mocno intrygują samym swoim brzmieniem, np.: absztyfikant, fidrygałki, safanduła, oraz frazeologizmy, które mieszczą w swoim składzie jakiś enigmatyczny wyraz, np.: brać na spytki, nudy na pudy, śmiać się w kułak. Oprócz tego autorka uwagę kieruje na leksemy z pozoru zupełnie zwyczajne, np.: dworzec, przeciąg, rosół – te, jak się okazuje, również skrywają jakiś językowy sekret. Badany zbiór leksemów i połączeń wyrazowych jest bazą do obserwacji zjawisk, których dotykają formy językowe w perspektywie czasowej. W publikacji wiele miejsca poświęcono dawnym obyczajom, a liczne odwołania do tekstów literackich i kulturowych nie tylko ubarwiają wykład, lecz także pozwalają lepiej zrozumieć język naszych przodków i współczesną polszczyznę. Kompozycja pracy pozwala na dwojaki sposób lektury książki: albo od deski do deski, albo poszczególnych jej części – tych, które w danej chwili najbardziej czytelnika interesują. Każda bowiem opowiastka językowa stanowi zamkniętą całość.

Dwa dynamiczne zjawiska – przemiany obserwowane we współczesnych społeczeństwach na osi kontaktów kobiet i mężczyzn oraz wpływ Internetu na sferę użycia języka i ewolucję gatunków tekstów – stanowią punkt wyjścia dla lingwistycznych dociekań. Charakter otrzymanego przy pomocy ankiet materiału pozwala na operowanie aparatem pojęciowym eksperymentu skojarzeniowego, to bodziec „małżonek” i konkretne semantyczne markery rubryk wywołują reakcje w postaci wypowiedzi-charakterystyk. Ich systematyzacja odbywa się w dwóch obszarach – funkcji, jakie pełnią w tekście ogłoszenia oraz parametrów, które składają się na poszczególne tekstowe wizerunki partnerów. Książka adresowana jest nie tylko do rusycystów (językoznawców i dydaktyków), lecz także do szerokiego grona czytelników zainteresowanych daną problematyką. Dodatkowo publikacja zawiera użyteczne spostrzeżenia dla autorów formularzy.