Neophilologica. Vol. 24: Études sémantico-syntaxiques des langues romanes

Theory and Practice of Second Language Acquisition, Volume 3, Issue 1 to czwarty numer nowopowstałego czasopisma (półrocznik) poświęconego pracom teoretycznym oraz badaniom empirycznym zajmującym się przyswajaniem języka drugiego oraz uczeniem się języka obcego. Jest czasopismem o zasięgu międzynarodowym gromadzi bowiem autorów z wielu środowisk akademickich poza Polską.
Tegoroczny pierwszy numer koncentruje się na zjawisku zanikania uprzednio przyswojonego języka obcego u nauczycieli, porównaniu procesu nauczania języka chińskiego w Polsce i w Chinach, czynniku wieku w kontekście przyswajania trzeciego (lub kolejnego) języka obcego, postawach studentów libijskich wobec autentycznych materiałów do nauki język angielskiego, wykorzystaniu multimodalnych materiałów edukacyjnych w polskich szkołach na wczesnym etapie nauczania oraz wykorzystaniu nowych technologii komunikacyjnych przez nauczycieli języka angielskiego. Tak jak poprzednie, obecny numer kierowany jest zarówno do badaczy procesów przyswajania języków, jak i do praktykujących glottodydaktyków.

Dobór haseł niniejszego opracowania jest subiektywny, ale podstawę tego doboru stanowi siatka haseł Słownika języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego (=SJPDor.). To wielkie, jedenastotomowe dzieło zbiorowe, wydane w Warszawie w latach 1958-1969, jest bezcenne, gdyż daje kilkaset tysięcy cytatów ilustracyjnych z dokładnym, co do strony, wskazaniem źródła (a taka precyzja pozostaje wciąż ewenementem w polskiej leksykografii narodowej).
Moje sześciotomowe opracowanie:

• informuje, jakie hasła zawiera SJPDor.;
• podaje do wielu haseł SJPDor., a także do wielu haseł nieobecnych w SJPDor., bibliografię wyrazową (wyrażeniową), tj. przytacza dokładne adresy bibliograficzne publikacji, w których te hasła są wzmiankowane, omawiane, analizowane z punktu widzenia językoznawczego (zasadniczo niediachronicznego, nieetymologicznego) oraz „okołolingwistycznego”;
• odnotowuje tysiące wyrazów, w tym nazw własnych, niewystępujących w obiegu leksykograficznym, ani w słownikach, ani w innych pracach poświęconych słownictwu;
• wzbogaca cytatografię słownikarską języka polskiego, przytaczając przykłady użyć kontekstowych nieobecne w żadnym z kilkunastu powszechnie znanych słowników polszczyzny (od „Lindego” do „Dubisza”);
• w poszukiwaniu nowych, ciekawych cytatów szeroko uwzględnia źródła tek-stowe wykorzystane przez twórców SJPDor. tylko fragmentarycznie oraz źródła dostępne przed 1969 r., ale w pracach ekscerpcyjnych nad SJPDor. pominięte;
• wyzyskuje bez zahamowań autocenzuralnych różnorodne teksty powstałe i wydane po zakończeniu prac nad SJPDor., ze szczególnym uwzględnieniem okresu 1989-2013.

Die Monographie konzentriert sich auf ausgewählte Werke der deutschen und polnischen Literatur nach 1945, in denen sich die AutorInnen mit Ermland und Masuren als eigenem Geburtsort oder als Heimat der Vorfahren auseinandersetzen. Die Arbeit ist auf eine komparatistische Analyse der literarischen Texte ausgerichtet, die verschiedene herkunfts- und generationsspezifische Perspektiven vertreten. Die Erwägungen haben zum Ziel, die Rolle von Ermland und Masuren im Bewusstsein der deutschen und polnischen SchriftstellerInnen zu bestimmen. Die Autorin geht der Frage nach, wie die behandelten Werke Ermland und Masuren thematisieren. Den Bezugspunkt bildet zwar derselbe topographische Rahmen, dem unterschiedliche Bedeutungen zugeschrieben werden. Die Monographie gibt einen Überblick über die symbolischen Raumkodierungen von Ermland und Masuren und veranschaulicht den Wandel der raumbezogenen Semantisierung in der deutschen und polnischen Literatur.

Monografia dotyczy polskich relatywizatorów czyli wykładników aspektu tematycznego w strukturze informacyjnej wypowiedzi. Autorka omawia dwa typy wyrażeń pełniących we współczesnej polszczyźnie tego rodzaju funkcje: jednostki leksykalne (np. wyrażenia pod względem, w aspekcie, jako) i operacyjne (przysłówki tematyzujące, narzędnik względu, frazy tworzone z udziałem przyimków, wybrane operacje repetycyjne). Kwestie czysto lingwistyczne, związane z sygnalizowaniem, z jakiego punktu widzenia i pod jakim względem ma być charakteryzowany dany obiekt, wyprowadzają badacza w sferę zasadniczych problemów z jednej strony ontologicznych, z drugiej zaś epistemologicznych.

Wyrażenia będące wykładnikami aspektu, w jakim ujmowane są w mowie poszczególne obiekty, to swoiste remedium języka na ograniczenia poznawcze podmiotów mówiących. Siłami ludzkiego rozumu nie sposób odkryć ogółu prawd, nie tylko absolutnych, skazani więc jesteśmy na gromadzenie wiedzy cząstkowej, dostępnej z pewnych tylko punktów widzenia, z określonych perspektyw. Ponieważ wiedza jednostki, a także ogółu jednostek, jest niekompletna, nie możemy zagwarantować również jej definitywnego usystematyzowania w realizowanych wypowiedziach. Język przychodzi jednak w sukurs, oferując środki, które przeciwdziałają mówieniu o danym przedmiocie tylko części prawdy, w taki sposób, jakby się przekazywało o nim całą wiedzę, i które tym samym zapobiegają nieadekwatności czy wręcz ewidentnym
fałszom. Ujmując rzeczy z różnych punktów widzenia i w różnych aspektach, odkrywamy o nich ciągle nowe prawdy, które pozwalają zbliżać się krok po kroku, na tyle, na ile to możliwe, do względnie całościowej wiedzy na dany temat. Względność zapewnia, paradoksalnie, pożądaną dozę obiektywizmu.

Książka poświęcona jest analizie leksykalnych i zgramatykalizowanych lub gramatykalizujących się relatywizatorów, należących do systemu współczesnej polszczyzny.

******

The Thematic Aspect in the Informational Structure of Utterances. How Knowledge is Made Broader and Integral

The monograph concerns Polish relativizing expressions, i.e. exponents of different aspects of objects that are spoken about. The author discusses two types of expressions which have such functions in contemporary Polish: lexical units (expressions such as pod względem, w aspekcie, jako) and operational (thematic adverbs, relativizing expressions, prepositional phrases and selected repetitive operations). Purely linguistic issues, related to signalling from which point of view and in what respect a given subject is to be characterized, introduce the researcher to the broad area of fundamental ontological and epistemological problems.

Niniejsza książka prezentuje dogłębną analizę współczesnego rozumienia rozwoju języka u dzieci dwujęzycznych.

Część pierwsza książki to szeroko zakrojony przegląd literatury naukowej traktującej o akwizycji języka z perspektywy teorii Gramatyki Uniwersalnej Noama Chomskiego. Część druga książki przedstawia wyniki serii badań nad akwizycją zdań względnych określających przez dwujęzyczne dzieci mówiące w języku polskim i angielskim oraz dzieci jednojęzyczne mówiące jedynie w języku polskim.

Dr Małgorzata Mróz w niniejszej książce poprzez połączenie teoretycznych i doświadczalnych aspektów lingwistyki szkicuje obraz rozwoju języka u dzieci dwujęzycznych, ze szczególnym uwzględnieniem akwizycji struktur gramatycznych. Książka ta przez dogłębną analizę współczesnej lingwistyki jest niezastąpionym źródłem szczegółowych informacji na temat rozwoju dwujęzyczności zarówno dla specjalistów w dziedzinie lingwistyki jak również dla studentów, badaczy oraz psychologów.

Opracowana jako wyraz uznania dla profesora Józefa Kwaterko z okazji 70-tych urodzin i 50-tej rocznicy działalności zawodowej, książka ta jest zbiorem artykułów wybitnych specjalistów literatury frankofońskiej obu Ameryk: od Quebecu, a szerzej, od Kanady po Karaiby. Teksty w niej zebrane składają się na panoramę problematyk, estetyk i zagadnień społeczno-kulturowych charakterystycznych dla frankofonii amerykańskiej. Lektura tychże artykułów pozwoli czytelnikowi podjąć próbę "rozszyfrowania Ameryki", a tym samym pójść w ślady profesora Józefa Kwaterko, który od lat niestrudzenie bada i odkrywa coraz to nowe znaczenia francuskojęzycznej literatury obu Ameryk.
Kilka bardziej osobistych świadectw, które uzupełniają książkę, pozwala lepiej zrozumieć osobowość i drogę Profesora, eksperta w swoje dziedzinie, ale także kolegi i przyjaciela, wrażliwego na zróżnicowanie kulturowe oraz różnorodność doświadczeń bliskich mu osób.

Hommage au Professeur Józef Kwaterko a l’occasion de son soixante-dixieme anniversaire et du cinquantenaire de son activité professionnelle, le présent ouvrage recueille les articles d’éminents spécialistes en littérature francophone des Amériques. Du Québec et, plus largement, du Canada jusqu’aux Caraibes, tout un panorama de problématiques, d’esthétiques et d’enjeux socioculturels propres a la francophonie américaine s’offre ici au lecteur qui pourra ainsi tenter de « déchiffrer l’Amérique » a l’instar du Professeur Józef Kwaterko qui, depuis des années, n’a de cesse dans son travail de recherche et de découverte passionnée de la littérature francophone des Amériques.
Quelques témoignages plus personnels qui completent l’ouvrage permettent de mieux comprendre la personnalité et le parcours du Professeur, expert dans son domaine de prédilection, mais aussi collegue et ami a l’écoute de la diversité des sensibilités culturelles et de la pluralité des expériences des personnes qui l’entourent.

Developed in recognition of Professor Józef Kwaterko on the occasion of his seventieth birthday and fiftieth anniversary of his professional career, the book is a collection of articles by outstanding specialists in Francophone literature of the Americas. From Quebec, and more broadly, from Canada to the Caribbean, the texts collected in this book provide a panorama of issues, aesthetics and socio-cultural themes characteristic of American francophony. Reading these articles will allow the reader to attempt to "decipher America" and thus follow in the footsteps of Professor Józef Kwaterko, who for years has been tirelessly researching and discovering new meanings of French-speaking literature of the Americas.
A handful of more personal testimonies, which complement the book, help to better understand the personality and path of the Professor, an expert in his field, but also a colleague and a friend, sensitive to cultural diversity and the variety of experiences of those close to him.