New Technologies and Law 新科技与法律

Niniejszy tom jest już szóstym z serii „Z dziejów prawa”. Młodzi badacze tym razem skupiają się na dziedzinie obecnej w życiu każdego człowieka i ingerującej w niemal każdy aspekt ludzkiego bytu. Prawo publiczne, czy ściślej – administracyjne i ustrojowe, jest nierozerwalnie związane z istnieniem i funkcjonowaniem organizmów państwowych. Trudno się nie zgodzić z tezą, że im bardziej państwo ingeruje w przestrzeń relacji międzyludzkich, tym więcej powstaje odnoszących się do nich regulacji. Oddając w ręce Czytelników niniejszą książkę, chcemy pokazać, że prawo publiczne było obecne w życiu człowieka od czasów najdawniejszych, a wraz z rozwojem cywilizacyjnym dotykało coraz to nowych sfer. Różnorodność tematów prac zamieszczonych w publikacji, pozornie z sobą niezwiązanych, paradoksalnie udowadnia, że ich wspólnym mianownikiem staje się obecność państwa w życiu człowieka i społeczności.
Ze Wstępu

Technologia blockchain stanowi wyzwanie dla porządków prawnych. Powodem tego jest zastosowanie kryptografii dla zapewnienia niezmienności danych. Umożliwia ona tworzenie bezpiecznych rejestrów, które mogą zapisywać wartości ekonomiczne i odwzorowywać instytucje społeczne. Zgodnie z zamierzeniami jej twórców technologia ta ma stanowić – przynajmniej częściową – alternatywę dla bezpieczeństwa transakcji dotychczas gwarantowanego przez sądy. W najbardziej skrajnej wersji tego poglądu mowa jest nawet o zastąpieniu norm prawnych kodem komputerowym (code is law).
W monografii omówiono zagadnienie znaczenia technologii blockchain dla prawa. Autor poruszył problematykę kwalifikacji jednostek rozliczeniowych stosowanych na blockchainach oraz oświadczeń składanych za ich pomocą, starając się odpowiedzieć na pytanie o to, czy kod może zastąpić prawo. Podejmowana jest dyskusja z poglądami występującymi w literaturze przedmiotu, którą ze względu na wczesne stadium rozwoju problematyki cechują ogromne rozbieżności pomiędzy poszczególnymi autorami. W książce eksplorowana jest także kwestia ewentualnych zmian w prawie cywilnym, które mogłyby integrować technologię blockchain i prawo.

Niniejsza monografia jest obszernym i krytycznym opracowaniem istotnego współczesnego problemu prawoznawstwa nie tylko w dziedzinie teorii prawa cywilnego, ale również teorii i filozofii prawa. Wnikliwie analizuje powstałą w 1997 roku ideę „sprytnych kontraktów”. Idea ta powstała jako rezultat nurtu głoszącego zastąpienie istniejących, sankcjonowanych przez państwo, instytucji społecznych takich jak pieniądz czy prawo umów przez nowe instytucje społeczne oparte na zastosowaniu kryptografii. Jest to idea nieznana wielu prawnikom i uczestnikom obrotu gospodarczego, a nabierająca znaczenia faktycznego i prawnego w ostatnich latach. Fenomen sprytnych kontraktów jest zjawiskiem bardzo młodym z perspektywy prawno-historycznego wglądu w istniejące relacje społeczne. Jest obecnie ważnym zagadnieniem obrotu gospodarczego, bez względu na to czy będziemy go postrzegali jako problem prawny, quasi-prawny czy alegalny – a w szczególności jest to istotne z perspektywy teorii prawa cywilnego.
Analizy dokonywane przez Autora mają dla teorii prawa cywilnego oraz teorii i filozofii prawa w ogóle nowatorski charakter, gdyż pokazują problematykę związaną z koniecznością redefinicji tradycyjnych pojęć prawoznawstwa i dostrzegają konieczność zmian niektórych paradygmatów tegoż (w szczególności prawa umów).
Niniejsza monografia skierowana jest do szerokiego grona odbiorców, począwszy od dogmatyków prawa cywilnego, po teoretyków i filozofów prawa, ekonomistów oraz praktyków, którzy coraz częściej będą musieli spotykać się z problemami natury prawnej co do fenomenu „sprytnych kontraktów”.
Niewątpliwą zaletą prowadzonych przez Autora analiz są autorskie propozycje konkretnych rozwiązań, służące umiejscowieniu zagadnień związanych ze „sprytnymi kontraktami” na mapie teorii prawa cywilnego i norm prawa pozytywnego (de lege ferenda). Autor w wielu miejscach proponuje ciekawe rozwiązania legislacyjne podając kształt treści poszczególnych przepisów prawnych. Należy to uznać za niezwykle cenne i stanowiące potencjalnie istotny wkład w kształtowanie się nowych rozwiązań prawnych.
Dr hab. Tomasz Bekrycht, prof. Uniwersytetu Łódzkiego

Po pierwsze z dużym prawdopodobieństwem praktyka wykorzystywania nietekstualiów w uzasadnieniach sądowych będzie się stawać w przyszłości coraz powszechniejsza. Niewykluczone, że przyczyni się do tego publikacja niniejszej monografii – wydaje się bowiem, że tym, co powstrzymuje sędziów przed korzystaniem z nietekstualiów, jest w dużej mierze brak świadomości, że „tak w ogóle można”. Po drugie rozważania nad elementami nietekstualnymi są dobrym punktem wyjścia do tego, by raz jeszcze zastanowić się, czemu służy uzasadnienie sądowe jako takie. Zauważyła to zresztą Autorka, porządkując swoje rozważania nad nietekstualiami właśnie wokół funkcji uzasadnienia sądowego. Elementy nietekstualne są w stanie pozytywnie wpłynąć na stopień spełniania tych funkcji, choć jednocześnie z ich wykorzystywaniem wiążą się szczególne zagrożenia, trafnie zidentyfikowane w książce. W dzisiejszych czasach toczących się dyskusji nad rolą władzy sądowniczej w ustroju demokratycznym to właśnie instytucja uzasadnienia sądowego nabiera szczególnej wagi zarówno teoretycznej, jak i praktycznej. Z tych powodów uważam, że choć rozważania Autorki dotyczą w pierwszej kolejności bardzo detalicznego problemu, to jednak są istotne, mają potencjał do wywołania dyskusji w nauce i wnoszą ważny wkład do rozwoju teorii i filozofii prawa. Z recenzji dr hab. Agnieszki Bielskiej-Brodziak, prof. UŚ Uzasadnianie przez władzę swoich działań stanowi jedno z założeń demokratycznego ustroju. Narzędziem, za pomocą którego władza sądownicza realizuje ten postulat, jest uzasadnienie sądowe. Jego treść jest tradycyjnie przekazywana za pomocą tekstu. Jednak czy jest to jedyna możliwość? Zachodzące wraz z rozwojem technologicznym przemiany w zakresie komunikacji społecznej można zaobserwować w dziedzinie prawa. Dotyczą one również metod formułowania uzasadnień sądowych. Rozpowszechnianie się cyfrowego przekazywania informacji wpłynęło nie tylko na sposób tworzenia tekstu tych dokumentów czy na łatwość upubliczniania orzecznictwa. W rzeczywistości prawnej, w której uzasadnienia sądowe opierają się na tekście, zdarza się, że sędziowie decydują się na korzystanie także z innych, dostępnych obecnie, narzędzi komunikacyjnych – nietekstualnych elementów. W związku z tym pojawia się pytanie, co to oznacza dla funkcji uzasadniania decyzji sądowych, dla procesu stosowania prawa, a także dla szerszej wizji prawa w danym porządku prawnym. Podstawą udzielenia przeze mnie odpowiedzi na to pytanie są zarówno rozważania teoretyczne, jak i badania empiryczne. Dlatego też moja prezentacja praktyki wykorzystywania nietekstualnych elementów w uzasadnieniach sądowych będzie obejmować refleksje na temat uzasadniania decyzji sądowych, analizę orzecznictwa, a także będzie zawierać odniesienia do wypowiedzi sędziów na temat nietekstualnych elementów. Ze Wstępu

Publikacja to kompleksowe opracowanie do nauki i powtórki przed egzaminem, które zawiera najważniejsze zagadnienia z zakresu prawa karnego. Uwzględnia nowelizację prawa karnego wprowadzoną ustawą z 7.7.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600). Większość przepisów wchodzi w życie 1.10.2023 r., niektóre 14.3.2024 r.

Opracowanie zostało podzielone na 3 działy tematyczne, w których znajdziesz 20 części omawiających m.in:

Formy popełnienia przestępstwa,
Wyłączenie odpowiedzialności karnej,
Kary i środki karne,
Sądowy wymiar kary,
Przedawnienie i zatarcie skazania,
Część szczególną Kodeksu karnego,
Przestępstwa i wykroczenia skarbowe.
Na końcu każdej z części znajduje się test, dzięki któremu możesz sprawdzić poziom zdobytej wiedzy.

Epidemia COVID-19 wywarła głębokie skutki w różnych dziedzinach życia społecznego, miała też (i ma) głęboki wpływ na prawo – jego tworzenie i stosowanie. Jest to z pewnością nowy, oryginalny i bardzo perspektywiczny obszar badań naukowych. Niniejsza praca – jako jedna z pierwszych monografii na rynku wydawniczym poświęcona badaniom nad prawem i jego zmianami w czasie epidemii – ma szanse stać się ważnym przyczynkiem do dalszych badań w tym obszarze. Składające się na nią opracowania stoją bowiem na wysokim poziomie merytorycznym, są oryginalne, nowatorskie i ciekawe.

dr hab. Monika Latos-Miłkowska, prof. ALK


Autorzy niniejszej monografii przyjmują perspektywę naukową i społeczną, zadając fundamentalne pytania, na ile poszczególne regulacje prawne związane przeciwdziałaniem COVID-19 mieszczą się w ramach ustalonych zasad demokracji, międzynarodowego porządku prawnego i praworządności. Nie boją się stawiać tez oryginalnych, twórczych i prowokujących do dalszej dyskusji.

dr hab. Paweł Nowik

Stan prawny: 1 lipca 2023 r.

W podręczniku omówiono zarówno podstawowe kategorie teoretyczne, jak i praktyczne aspekty związane z regulacjami prawnymi dotyczącymi działalności gospodarczej oraz miejsca państwa w gospodarce. Autorzy w przystępny sposób przedstawili międzynarodowe i krajowe uwarunkowania funkcjonowania prawa gospodarczego w Polsce.

Treść książki koresponduje z innym podręcznikiem przygotowanym przez pracowników Katedry Publicznego Prawa Gospodarczego i Polityki Gospodarczej pt. Instytucje gospodarki rynkowej pod red. Tadeusza Włudyki i Marcina Smagi.

Opracowanie stanowi owoc pracy i zaangażowania pracowników Katedry Publicznego Prawa Gospodarczego i Polityki Gospodarczej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz osób zaprzyjaźnionych z Katedrą. Publikacja została przygotowana z myślą o studentach i odzwierciedla treść zajęć dydaktycznych prowadzonych w Katedrze, ale z pewnością będzie przydatna wszystkim zainteresowanym tematyką publicznego prawa gospodarczego.