Nie udawaj Greka mitologia da się lubić

Filologiczno-historyczna zawartość książki opiera się na metafizycznej spekulacji wywodzącej grecką tragedię z metafizyki woli. Tragedia, rodem z dytyrambicznej, "dionizyjskiej" muzyki, miałaby czerpać moc z ponadjednostkowej powszechnej woli i jednoczyć z nią widza, który w ten sposób przekraczałby własne ograniczone ja.

"Autorzy nie zanudzają czytelników szczegółowymi wywodami, obracającymi się wokół jakiegoś skrupulatnie interpretowanego przepisu prawa. Zwracają ich uwagę na problemy, bardziej lub mniej kluczowe kwestie prawne oddziałujące na układ stosunków społecznych. Omawianie problemów jest tak żywe i barwne, jak kolorowe są dzieje bogów oraz herosów na Olimpie, w Hadesie i w innych miejscach świata starożytnych Greków, z których Autorzy wydłubują okazję do wysnuwania opowieści o prawie. (...) Każdy zainteresowany biegiem spraw publicznych i prawami człowieka w ich najszerszym znaczeniu znajdzie w tej książce coś dla siebie". Prof. dr hab. Stanisław Waltoś

This publication, which is now being bestowed on its readers, opens a new publishing series - Paphos Agora Project. Its purpose is to publish research results of the Jagiellonian University project and cooperating institutions in the Agora and, more broadly, in the anicent city of Nea Paphos, the UNESCO World Heritage List site. The first volume presents the first research results from the years 2011-2015. Further volumes are planned in the coming years. It is hoped that this new series will help to increase knowledge of Paphos, solve many research problems, pose new research questions and increase interest in conducting more comprehensive research on Hellenistic and Roman Paphos and Cyprus in general.

Inspiracją powstania książki stały się rozmowy poświęcone psychologicznej interpretacji mitów greckich publikowane cyklicznie na łamach miesięcznika „Zwierciadło”. Na publikację składa się poszerzona wersja tych rozmów, uzupełniona do dwunastu tematów mitologicznych. Symbole mitów greckich, odczytane na nowo w oparciu o myśl Junga, uzmysławiają nam ich psychologiczną mądrość.

Tradycja grecka legła u podstaw nowożytnej kultury europejskiej, dlatego może być traktowana jako źródło zrozumienia duszy współczesnego Europejczyka, żyjącego w epoce techniki, wymiany kulturowej i światopoglądowej oraz konfrontacji z cywilizacją globalnego świata. Umysł starożytnych Greków ujmuje psychologiczne prawdy w formie symboli, których archetypowe znaczenie pozwala zrozumieć nie tylko uniwersalne duchowe wyzwania stojące przed człowiekiem w każdej epoce, ale także ułatwia analizę zjawisk kultury, w której dziś żyjemy.

W pamięci zbiorowej Sparta zapisała się jako obóz wojskowy. W świecie, w którym obywatele poświęcali życie wojnie i innym potrzebom państwa, nie było miejsca na czas wolny. Autor kwestionuje ten zmitologizowany obraz, przyjmując odmienną od dotychczasowych perspektywę: zamiast, jak autorzy antyczni, skupiać się na państwie i jego potrzebach, zwraca uwagę na sferę prywatną, bliższą refleksji nad tytułową schole. Dowodzi, że życie Spartan mogło przypominać życie w obozie wojennym wyłącznie w okresie, kiedy przechodzili sławetne państwowe wychowanie. Po jego zakończeniu mieli dużo czasu na angażowanie się w różnorodne aktywności. Analiza form spędzania czasu wolnego przez mężczyzn pokazuje, że Sparta w wielu aspektach była podobna do innych greckich państw. Nieco inaczej było w przypadku kobiet: Greków dziwiły nie tylko aktywności, do których zostały zobowiązane przez wspólnotę, ale także sposób, w jaki niektóre z nich spędzały czas wolny, przekraczając granice między tym, co uznawano za „męskie” i „żeńskie”.

Schole. Leisure in Classical Sparta
In collective memory, the image of Sparta is that of a military encampment. In a world where the citizens devoted their lives to war and other needs of the state, there was no place for leisure. The author calls into question this mythologised perception, adopting a new perspective: instead of focusing, following the ancient authors, on the state and its needs, he pays special attention to the private sphere, which is more befitting for a reflection on the titular schole. He demonstrates that the life of Spartans might have resembled life in a military camp only during the period of the famed state education. Once the education was complete, the citizens had abundant leisure time to engage in various activities, including: family life, extramarital unions, pederasty, entertainment during feasts, sport, hunting, and horse and hound breeding.

Keywords: Sparta, classical period, leisure, schole, private time

Książka Cypriana Mielczarskiego przedstawia zarówno podstawowe fakty, jak i mało znane szczegóły dotyczące jednego z najbardziej intrygujących zjawisk starożytności – fenomenu sofistów.
Na sofistach przez całe wieki ciążyła opinia sprzedajnych nauczycieli i cynicznych mistrzów dysputy. Mieli nauczać sztuczek pozwalających dowieść każdej tezy, a nawet psuć młodych ludzi, którzy dzięki ich naukom obalali jakoby argumenty ojców i tradycyjnych wychowawców. Także popularność niemieckiej filozofii idealistycznej usunęła w cień koncepcje sofistów, hołdujące ideom różnorodności, pluralizmu i względności.
Najnowsze badania, jak pokazuje Cyprian Mielczarski, pozwalają jednak ujrzeć największych indywidualistów starożytności, a być może całą kulturę antyku, w innym świetle. Antyabsolutystyczna, antytotalistyczna pasja sofistów jawi się jako fundament europejskich tradycji społeczeństwa obywatelskiego, wolnomyślicielstwa i nonkonformizmu.
Autor z finezją i precyzją kreśli sylwetki słynnych sofistów od Protagorasa i Gorgiasza po Anonima Jamblicha. Co szczególnie ważne dla dzisiejszego odbiorcy, nie cofa się przed odnoszeniem starożytnych idei do zjawisk we współczesnym życiu politycznym. Książka wypełnia wyraźną lukę w zestawie lektur nie tylko studentów filozofii czy filologii klasycznej, lecz także socjologii i politologii, a wreszcie ludzi zainteresowanych genezą politycznego i społecznego świata, w którym żyjemy.