Niemiecki czołgista na froncie wschodnim. Dziennik dowódcy

Wstęp
Przypadające w 2019 roku siedemdziesięciolecie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i dwudziestolecie ratyfikacji Traktatu przez Rzeczpospolitą Polską skłaniają do refleksji nad problemami kolektywnego bezpieczeństwa państw członkowskich i obrony militarnej w świetle dynamicznych przemian geopolitycznych w polityce światowej. Obie rocznice stanowią niezmiernie ważny kontekst dyskusji w środowiskach naukowych, politycznych i w życiu publicznym. W przededniu jubileuszowego szczytu NATO gros debat, konferencji naukowych i publikacji podejmowało problematykę wyzwań bezpieczeństwa analizowanych w świetle minionego okresu oraz tych, którym musimy sprostać dzisiaj i w przyszłości. Wspólna refleksja nad bezpieczeństwem Polski jako cenioną przez nas wszystkich wartością, procesem zachodzącym w wymiarze politycznym, społecznym, gospodarczym czy technicznym oraz zjawiskiem obejmującym fakty z przeszłości, uwzględnia również zmiany zachodzące współcześnie i symptomy zwiastujące przyszłość.
Ponaddwudziestoletni okres przynależności naszego kraju do Sojuszu Północnoatlantyckiego jest dobrą okazją do kompleksowego spojrzenia na zrealizowane w Polsce zamierzenia i ich rezultaty. Uwzględniając ważną rolę nie tak dawnej rocznicy, podjęliśmy się zadania określenia stanu bezpieczeństwa politycznego i militarnego Polski w tym okresie oraz wpływu współpracy sojuszniczej na jego poziom. Problematyka uczestnictwa Polski w sojuszach międzynarodowych i koalicjach wpływających na pozycję międzynarodową oraz bezpieczeństwo naszego kraju, stanowiła asumpt do debaty naukowej, której rezultaty prezentowane są w publikacji 20 lat Polski w NATO. Oczekiwania i rzeczywistość.
Ważkość i aktualność geopolitycznych problemów bezpieczeństwa, które mają bezpośredni lub pośredni związek z położeniem geopolitycznym i członkostwem Polski w NATO, były inspiracją do zebrania ich w jednej monografii, zaledwie sygnalizującej rozmaitość obszarów badań podejmowanych przez autorów reprezentujących różnorodne instytucje. Do współpracy przy opracowaniu monografii zaproszono zarówno doświadczonych naukowców, jak i tych, którzy rozpoczynają swoją drogę naukową, teoretyków oraz praktyków reprezentujących różnorodne instytucje powołane do rozwiązywania problemów bezpieczeństwa w Polsce i poza granicami kraju. Publikacja podejmuje tematykę bezpieczeństwa Polski w XX i XXI wieku w kontekście ponad dwudziestu lat członkostwa w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Oddajemy w ręce Czytelnika monografię, która dzięki szerokiej perspektywie prezentowanych badań pozwala ocenić oczekiwania oraz rzeczywistość w świetle minionych, obecnych i przyszłych wyzwań bezpieczeństwa narodowego
8 Wstęp
i międzynarodowego. Podział tomu na trzy powiązane tematycznie części odzwierciedla heterogeniczną naturę omawianych zjawisk, jest próbą spojrzenia na bezpieczeństwo Polski jako stan w określonym przedziale czasu oraz nieprzerwany proces zmian zachodzących w wymiarze polityczno-militarnym, kulturowo-społecznym oraz ekonomicznym czy gospodarczym.
Pierwsza część publikacji Polska i NATO poświęcona jest ewolucji polityki bezpieczeństwa i koncepcji strategicznych, widzianych przez pryzmat członkostwa Polski w sojuszach polityczno-militarnych w XX i XXI wieku. Polityczny wymiar zmian uwzględnia specyfikę drogi naszego kraju do NATO w ostatniej dekadzie XX wieku oraz czynniki wywierające istotny wpływ na bezpieczeństwo Polski w okresie członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim. Decyzje polityczne przekładają się na koncepcje i plany strategiczne, stąd Czytelnika powinny zainteresować podejmowane w tym rozdziale kwestie doskonalenia instrumentów planowania strategicznego na przykładzie przeglądu strategicznego oraz instrumentów realizacji polityki bezpieczeństwa takich jak siły zbrojne, na przykładzie marynarki wojennej. Równie ważne w tym kontekście jest znaczenie uwarunkowań geopolitycznych oraz wynikających z nich założeń i koncepcji strategicznych dotyczących bezpieczeństwa narodowego oraz polityki bezpieczeństwa realizowanej przez władze państwowe na przestrzeni ostatnich stu lat, jako kluczowych czynników bezpieczeństwa militarnego i współpracy sojuszniczej, w tym także procesu ich transformacji wynikającej ze zobowiązań sojuszniczych i określanych w ramach sojuszy standardów.
Wspólnym mianownikiem rozważań podjętych w drugiej części monografii Uwarunkowania ekonomiczno-technologiczne bezpieczeństwa jest płaszczyzna działań w obszarze polityki ekonomicznej oraz gospodarczo-obronnej, w zakresie modernizacji i technologii jako podstaw ewolucji bezpieczeństwa Polski, jako suwerennego i ważnego podmiotu bezpieczeństwa zbiorowego. W perspektywie długofalowej bezpieczeństwo państwa zależy od siły i innowacyjności jego gospodarki. Więcej, mamy świadomość, że sojusznicy postrzegają naszą wiarygodność przez pryzmat ekonomicznych i technologicznych możliwości stawienia czoła współczesnym wyzwaniom i zagrożeniom bezpieczeństwa. W tej części publikacji podnoszone są kwestie zagrożeń bezpieczeństwa ekonomicznego, dostosowania przemysłu obronnego do zmian doktryn obronnych, działań wyspecjalizowanych jednostek wojskowych na przykładzie wojsk inżynieryjnych oraz przebiegu modernizacji technicznej Wojska Polskiego w ostatnim dziesięcioleciu.
Treści trzeciej części monografii NATO i Polska wobec współczesnych wyzwań skupione są wokół współczesnych wyzwań bezpieczeństwa stojących przed NATO i Polską. Od chwili powstania NATO przed ponad 70 laty do czasów współczesnych percepcja wyzwań widzianych oczyma poszczególnych członków Sojuszu Północnoatlantyckiego nie zawsze była i jest taka sama. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele, ale historia NATO uczy nas, że w sprawach ważnych sojusznicy potrafią osiągnąć konsensus. Poszczególne artykuły tego rozdziału wprowadzają Czytelnika w meandry funkcjonowania NATO od podpisania traktatu północnoatlantyckiego po czasy współczesne i przyszłość, która niesie nowe wyzwania bezpieczeństwa.
Wstęp 9
Dyskusja podjęta w prezentowanym tomie obejmuje problematykę łączącą wiele obszarów wiedzy, stąd zróżnicowanie perspektywy i podejść badawczych autorów poszczególnych rozdziałów tomu. Wyrażamy przekonanie, że niezależnie od indywidualnych zainteresowań naukowych i praktycznych, łączy nas potrzeba dzielenia się wiedzą i doświadczeniem celem wypracowania szerokiej perspektywy na temat bezpieczeństwa jako wieloaspektowego i złożonego zjawiska, przejawiającego się w różnych płaszczyznach funkcjonowania jednostek, społeczności lokalnych, państw i organizacji międzynarodowych. Jako zasadę w doborze materiałów do publikacji przyjęliśmy swobodę wypowiedzi poszczególnych autorów, uwzględniającą naturalną odmienność podejść, paradygmatów i kultur organizacyjnych. Ta różnorodność odzwierciedla bowiem samą istotę podjętego w publikacji wątku.
dr hab. Ryszard Niedźwiecki
dr hab. Anna Zasuń

Najnowsza książka profesora Waldemara Kitlera to z pewnością jego opus vitae. Być może spośród wielu znakomitych monografii naukowych, które napisał, podsumowuje jego wielki dorobek naukowy w zakresie polskiej myśli o bezpieczeństwie. Struktura monografii odzwierciedla bardzo zorganizowany charakter systemowego myślenia Autora o bezpieczeństwie. U szczytu kariery naukowej uwaga Waldemara Kitlera skierowana została na środowisko akademickie i studia nad bezpieczeństwem w dobie wielkich przemian w Polsce. Wyjście z Układu Warszawskiego i przystąpienie do NATO to czas, w którym na nowo ukształtowała się sama koncepcja bezpieczeństwa narodowego. Waldemar Kitler był częścią tej zmiany i całą swoją karierę akademicką poświęcił studiowaniu teorii i praktyki bezpieczeństwa narodowego. Przez cały ten czas nauczał, wpływał i inspirował wielu studentów, myślicieli, przywódców i twórców bezpieczeństwa narodowego. Była to tytaniczna praca ponad ćwierć wieku, a ta książka jest owocem tego ogromnego wysiłku i ciężkiej pracy. Tym wspaniałym tomem Waldemar Kitler wieńczy swoje osiągnięcia w dziedzinie polskich studiów nad bezpieczeństwem. Gdyby nie jego stosunkowo młody wiek, moglibyśmy nazwać Autora nestorem polskiego myślenia w dziedzinie nauk o bezpieczeństwie. Miejmy nadzieję, że może to tylko oznaczać, że w nadchodzących latach możemy oczekiwać od niego więcej!

Prof. dr hab. inż. Maciej Marszałek

Akademia Sztuki Wojennej

Profesor Waldemar Kitler to jeden z najwybitniejszych polskich naukowców, który od wielu lat zajmuje się problematyką bezpieczeństwa narodowego, w tym państwa. Niniejsza publikacja jest efektem wieloletnich badań i syntezy jego dotychczasowych osiągnięć dotyczących systemowych zagadnień organizacji państwa w zakresie bezpieczeństwa narodowego. Autor usystematyzował wiedzę o koncepcji i organizacji bezpieczeństwa narodowego, wyznaczył kierunki jego rozwoju oraz przedstawił model, który spełnia współczesne uwarunkowania bezpieczeństwa w jego kluczowych obszarach. Model ten został opracowany w oparciu o polskie poglądy teoretyczne i polskie rozwiązania organizacyjne. Przy tworzeniu modelu wykorzystano także doświadczenia innych krajów. To wyjątkowo ważny utwór. Polecam ją szczególnie naukowcom z krajów wschodnich i jako polski wkład w rozwój europejskich studiów nad bezpieczeństwem.

Prof. dr hab. Bogusław Pacek

Uniwersytet Jagielloński

Bitwa pod Łuckiem – jedna z najważniejszych bitew I wojny światowej – rozegrała się na Wołyniu w czerwcu 1916 r. między wojskami rosyjskimi z jednej strony a siłami austro-węgierskimi wspieranymi przez formacje armii niemieckiej z drugiej. Główne walki, zakończone zdobyciem Łucka przez Rosjan, toczyły się w dniach 4-7 czerwca; w następnych tygodniach wojska rosyjskie zamierzały uwieńczyć rozmiary tego sukcesu dalszymi powodzeniami, co mogło doprowadzić do wyeliminowania Austro-Węgier z grona militarnych przeciwników koalicji. Austro-węgierskie siły zbrojne, wspomagane przez wojska potężnej armii niemieckiej, podejmowały natomiast działania mające na celu zlikwidowanie wyłomu pod Łuckiem.

„Terroryzm to niepaństwowe, umotywowane ideologicznie działania polegające na stosowaniu z premedytacją bezprawnej przemocy fizycznej lub psychicznej w celu ultymatywnego, w warunkach publicznego rozgłosu i przerażenia, wymuszenia na decydentach określonych korzyści politycznych, społecznych lub ekonomicznych”. Próby definiowania terroryzmu, jak dotychczas, nie doprowadziły do przyjęcia uniwersalnej w swej treści i zasięgu instytucjonalnego obowiązywania jednolitej definicji. Sytuacja ta wynika ze złożoności i dynamiki przeobrażeń zjawiska oraz partykularyzmu poszczególnych środowisk politycznych, sił bezpieczeństwa, a także badaczy eksponujących reprezentowane dyscypliny naukowe. Z uwagi na niezwykle wysoką szkodliwość społeczną terroryzmu zwłaszcza jego zorganizowanej i transgranicznej postaci podlega on powszechnemu potępieniu jako zbrodnia, której nie mogą usprawiedliwiać żadne powody czy okoliczności. Jesteśmy zobowiązani do zwalczania terroryzmu legalnymi środkami, skoordynowanymi siłami i adekwatnymi sposobami uzyskując w ten sposób moralną przewagę nad skrytobójczymi działaniami terrorystów. Walka z terroryzmem prowadzona jest w układzie asymetrycznym utrzymującym się nie tylko z przyczyny nierównowagi potencjałów militarnych, ale również z odmiennych systemów wartości oraz z nieprzestrzegania przez terrorystów zasad i zwyczajów uznawanych przez cywilizowane narody.
Terroryzm nie jest sygnowany przez państwo rozumiane jako oficjalny podmiot stosunków międzynarodowych (lęk przed nieuchronnymi sankcjami międzynarodowymi), co nie wyklucza wykorzystywania, inicjowania przez nie działań terrorystycznych w zakamuflowanej formie. Najczęściej z woli jego władz czynią to służby specjalne lub sponsorowane organizacje terrorystyczne. Przestępstwa terrorystyczne mają charakter umyślny, dokonywane są celowo – zgodnie ze stworzoną dla potrzeb realizujących go ludzi ideologią. Towarzyszy temu rozwaga (przy wyborze sposobu działania) oraz kalkulacja dotycząca typowania obiektu zamachu i oczekiwanych efektów bezpośrednich, a przede wszystkim następczych, docelowych (psychoza strachu, zwątpienia w ochronę i wreszcie uległości) odpowiednio nagłośnionych, rozpropagowanych. Stosując przemoc terroryści stawiają swoim adresatom ultimatum oparte o wyartykułowane przez nich żądania i eskalację bezprawnych czynów.
Proporcjonalne i skuteczne przeciwdziałanie terroryzmowi możliwe jest wówczas, gdy dysponujemy rzeczywistą wiedzą o motywacjach terrorystów, o ich potencjale realizacyjnym i wynikających z niego sposobach działania oraz o strukturze organizacyjnej i formach wzajemnego oddziaływania (hierarchizacja, łączność, finanse). Bardzo ważne jest poznanie zbrodniczych zamierzeń (obiekt, miejsce, czas i zastosowane środki) zamachowców. Charakterystyka aktywności terrorystycznej uwzględniająca wymienione wyróżniki dostarcza nam informacji niezbędnych do planowania stosownych działań zaradczych klasyfikowanych jako anty lub kontrterrorystyczne. Profesjonalne definiowanie terroryzmu wpływa na trafne identyfikowanie, wykrywanie zdarzeń terrorystycznych, natomiast miarodajna charakterystyka, rozpoznanie ułatwia nam ich neutralizację.

Podręcznik zawiera informacje wprowadzające nowego użytkownika w zasady działania aplikacji IBM i2 Analyst’s Notebook w wersji 8.9. Opisuje zawarte w niej
funkcje oraz przedstawia możliwości wykorzystania oferowanych przez nią, specyficznych dla służb, funkcjonalności. Publikacja jest bogato ilustrowanym przewodnikiem dla funkcjonariuszy zaczynających swoją pracę z oprogramowaniem analitycznym. Dla praktykujących analityków kryminalnych stanowić może ona repetytorium będące uzupełnieniem wiedzy uzyskanej w toku
otychczasowego szkolenia. Charakterystyka coraz większej liczby prowadzonych postępowań, z uwagi na skomplikowaną strukturę powiązań oraz znaczne ilości danych, uzasadnia coraz szersze stosowanie analizy kryminalnej jako metody pracy. Mimo to brakuje aktualnie publikacji omawiających niniejsze zagadnienie. Podręcznik ten może być więc długo oczekiwaną pozycją w literaturze przedmiotu, wypełniającą obecną w niej lukę. Jest on skierowany przede wszystkim do analityków oraz kandydatów na analityków kryminalnych Policji oraz funkcjonariuszy innych służb wykonujących w ramach swoich obowiązków analizy kryminalne.

Monografia podejmuje aktualny i kontrowersyjny temat feminizacji bezpieczeństwa w kontekście zmieniających się ról społecznych kobiet i mężczyzn. Jest pierwszą w Polsce próbą zebrania danych na temat udziału kobiet-żołnierzy w misjach i operacjach poza granicami kraju na przykładzie PKW Afganistan. Jej trzonem są liczne wywiady przeprowadzone z żołnierzami uczestniczącymi w operacji w Afganistanie, zarówno kobietami, jak i mężczyznami.