Niemieckie więzienia sądowe na Śląsku w czasach Trzeciej Rzeszy

W zespole "Der Kommandeur der Sicherheitspolizei und des SD fur den Distrikt Warschau" w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie znajduje się teczka zawierająca dwieście pięćdziesiąt pięć anonimowych donosów do władz niemieckich 1940-1941. Teczka ta, jeszcze nieuporządkowana, została przekazana do Instytutu Pamięci Narodowej z byłego Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Donosy zgromadzone w brązowej, tekturowej, zawiązanej na teczce - to bez wątpienia oryginały z czasów okupacji ...

Prezentowana książka dotyczy działalności prasowo-wydawniczej, dziennikarskiej i redakcyjnej Augustyna Wróblewskiego, wybitnego chemika i biochemika, docenta Uniwersytetu Jagiellońskiego. W styczniu 1905 r. w Krakowie powołał on do życia periodyk "Przyszłość" propagujący hasła: abstynencji, bezpartyjności i prohibicji. Względne powodzenie przedsięwzięcia, umiarkowany odzew czytelniczy, który umożliwił jego egzystencję do wybuchu I wojny światowej (aczkolwiek Wróblewski wycofał się z redakcji w połowie 1907 r.), skłoniły założyciela pisma do powołania kolejnego tytułu prasowego - "Czystość", "dwutygodnika bezpartyjnego, poświęconego sprawom zwalczania prostytucji i nierządu". Pierwszy numer pisma pojawił się w połowie 1905 roku, początkowo w postaci samoistnego dodatku prasowego, a następnie samodzielnego wydawnictwa, które z przerwami, głównie spowodowanymi brakiem środków finansowych, przetrwało do końca 1909 roku.

Dlaczego wybitny chemik, docent Uniwersytetu Jagiellońskiego porzuca karierę naukową, by poświęcić się dziełu odrodzenia moralnego społeczeństwa? Jaką rolę w tej konwersji odegrały dramatyczne wypadki 1902 r., w wyniku których Augustyn Wróblewski osadzony został jako nieuleczalnie chory w szpitalu psychiatrycznym? Czy kolejne prasowe przedsięwzięcia, w tym przede wszystkim "Czystość", pełniły rolę trampoliny, dzięki której miał powrócić do życia publicznego w glorii reformatora społecznego, misjonarza etycznej przemiany, adwokata odrzuconych i wykluczonych? W jakim stopniu perypetie osobiste wywarły wpływ na program, kształt, zawartość "Czystości"? Czy dzieło na wskroś autorskie, swoiste forum radykalnych poglądów Wróblewskiego w kwestiach społecznych miało szanse na rezonans czytelniczy? Na te pytania autor próbuje odpowiedzieć w relacji o niecodziennym piśmie i niezwykłym jego założycielu, który postanowił prowadzić życie prawdziwego człowieka.

Prezentowany tom czasopisma składa z kilkunastu artykułów o tematyce historycznej. Obok artykułów w dalszej części książki znalazły się: materiały źródłowe, artykuły recenzyjne, recenzje i polemiki, kronika naukowa oraz in memoriam.

La conviction sur l’existence de l’au-delà, répandue dans les civilisations anciennes, est à la base de divers cultes des morts. L’enterrement et la crémation du corps des morts furent insérés à l’office religieux, ce dernier sanctionné souvent par les exi-gences de la loi. Ius sepulchri de Rome, reconnaissant les lieux d’enterrement des morts comme res religiosa, dote les sépulcres d’une sainteté. Le Romain prend soin des cimetières, geste qui contient en soi, sans doute, le désir de voir ses successeurs vénérer ensuite son propre sépulcre1. Les rites funèbres varient selon les couches par-ticulières de la société romaine. Les uns ne creusent qu’une fosse modeste, autres font bâtir des monuments somptueux en croyant assurer ainsi à eux-mêmes et à leur famille une existence meilleure dans l’au-delà. Les possibilités financières déterminent également dans une large mesure le rang des funérailles et les cérémonies résultant des exigences du culte sépulcral.

La pratique de tous les jours montre pourtant que les ius sepulchri ne peuvent pas toujours garantir une protection efficace aux monuments funéraires élévés dans les cimetières romains. Ainsi, dans les sources, à côté des renseignements sur les cérémo-nies funèbres, on retrouve souvent des informations sur la négligence de ce culte ou sur la profanation des cimetières même. Des preuves les plus nombreuses se retrouvent dans les épitaphes latines et grecques. Selon ces sources, la profanation des tombes (la viola-tion de sépulture) apparaît comme un délit connu de toutes les civilisations antiques. Les droits funéraires antiques interdisent formellement la vente, le don ou la destruc-tion de monuments funéraires, l’enlèvement de corps des morts ou d’urnes contenant des cendres, ils punissent sévèrement les coupables du pillage de tombes ainsi que les voleurs de stèles et de monuments funéraires. Pourtant, ni les anathèmes ni le droit sévère ne parviennent à détourner des voleurs de cimetières. Aussi bien des tombes privées que des tombeaux des rois sont profanés. Quant aux somptueux tombeaux des rois (les pyramides d’Égypte), les malfaiteurs y viennent attirés par le luxe qui accom-pagne l’enterrement d’un monarque mort. Rien ne peut en empêcher: ni le creusement des tombes dans le rocher et le masquage astucieux de leurs entrées, ni l’organisation des enterrements en secret, ni les meurtres commis sur les ouvriers engagés pour la construction du tombeau. Comme nous en instruisent les fouilles archéologiques, il fut impossible de garder secret le lieu d’enterrement du corps d’un monarque.

Analiza strategiczna RP w perspektywie XXI wieku – świeże spojrzenie na współczesność z perspektywy historiozoficznej

Analiza strategiczna RP w perspektywie XXI wieku to dotykająca między innymi geopolityki książka autorstwa doktora Piotra Szczurowskiego. Jest to opracowanie pod wieloma względami nowatorskie i bez wątpienia bezprecedensowe na polskim rynku wydawniczym. Autor analizuje sytuację strategiczną Rzeczypospolitej Polskiej w perspektywie wyjątkowo długiej, bo obejmującej cały XXI wiek. Główną osią analizy strategicznej, przeprowadzonej przez autora, jest teza o schyłku cywilizacji zachodniej, na której poparcie przedstawiono szereg argumentów o charakterze politycznym, ekonomicznym, cybernetycznym czy też biologicznym. Na tle przełomu cywilizacyjnego, którego obecnie jesteśmy świadkami autor przeanalizował sytuację strategiczną Polski, wykorzystując do tego takie narzędzia analizy strategicznej jak analiza SWOT/TOWS oraz analiza kluczowych czynników sukcesu, zaś każdy czynnik poddany badaniu opatrzył rzeczowym uzasadnieniem.

Czy antropologia kulturowa i historiozofia mogą być pomocne w podejmowaniu strategicznych decyzji politycznych?
Zdecydowanie tak, ponieważ zarówno historiozofia jak i antropologia poszerzają perspektywę. Zastosowana w publikacji dyrektywa interdyscyplinarności ma wyjątkowo szeroki zakres. Autor śmiało sięgał po ustalenia między innymi takich dziedzin wiedzy jak historiozofia, historia, ekonomia, geografia, biologia, socjologia, psychologia społeczna, antropologia kulturowa, cybernetyka czy też nauki polityczne i nauki o zarządzaniu.

Przełomowe zmiany cywilizacji poprzez wieki – Polska w wirze wydarzeń
Cywilizacja przez wieki zmienia się. Krytyczne spojrzenie na zmiany i otoczenie, w którym one zachodzą może przynieść korzyści w postaci umiejętności przekucia w sukces szans, wynikających z zachodzących zmian. Do tego jednak potrzebna jest analiza strategiczna wzmocniona szerszą perspektywą historiozoficzną. Warto byłoby mieć to na uwadze, gdy podejmuje się realne decyzje polityczne, wpływające na losy kraju i jego mieszkańców. Autor w swojej książce nie ograniczył się do suchej analizy. Wskazał także kierunki działań strategicznych, które państwo polskie powinno podjąć, jeśli chce efektywnie wykorzystać szanse pojawiające się w jego otoczeniu w XXI wieku. Właśnie interes państwa polskiego był punktem wyjścia przedmiotowej analizy (szkoła realistyczna) przy zastosowaniu - w możliwie jak najdalej idący sposób - podejścia racjonalnego.

Spis treści:

Wstęp
Uzasadnienie wyboru problematyki badawczej
Uwagi metodologiczne
Struktura pracy i sposób komunikacji
Rozdział I: O zagadnieniach fundamentalnych
O spojrzeniach na dzieje ludzkości
O człowieku, czyli o naturze i kulturze
O rozwoju społeczności ludzkich
O gospodarce
O głównych wyzwaniach XXI wieku
O Rzeczypospolitej Polskiej
Rozdział II: Analiza otoczenia dalszego RP
Zastosowane metody analizy
Zdefiniowanie otoczenia dalszego
Zagrożenia w otoczeniu dalszym
Szanse w otoczeniu dalszym
Rozdział III: Analiza otoczenia bliższego RP
Zastosowane metody analizy
Zdefiniowanie otoczenia bliższego
Zagrożenia w otoczeniu bliższym
Szanse w otoczeniu bliższym
Rozdział IV: Analiza wewnętrzna RP
Zastosowane metody analizy
Zdefiniowanie kluczowych czynników sukcesu
Słabe strony
Mocne strony
Wnioski strategiczne i refleksje końcowe
Bibliografia
Netografia

Książka to kontynuacja badań podjętych w pracy Pamięć – historia – kultura. Anatomia polityki historycznej, t.1, (red. Beata Morzyńska-Wrzosek, Monika Opioła-Cegiełka, Iwona Benenowska, Bydgoszcz 2019). Stanowi próbę ukazania historyczno-kulturowych uwarunkowań i elementów składowych (anatomia) polityki historycznej. Podczas gdy tom pierwszy koncentrował się na zagadnieniu tożsamości, niniejszy kładzie nacisk na czasem trudno uchwytną relację pamięci i historii. Zaproszenie do rozważań przyjęli naukowcy i praktycy z różnych stron Polski i wnieśli swoimi pracami wiele nowego do problemu polityki historycznej.