Niewidzialne biblioteki

Monografia opisuje wielki projekt literacki, naukowy i wydawniczy, jakim była tzw. Polnische Bibliothek (Biblioteka Polska) pod redakcją Karla Dedeciusa, wydawana od 1982 do 2000 roku przez Suhrkamp Verlag we Frankfurcie nad Menem, a finansowana przez Fundację Roberta Boscha (Robert Bosch Stiftung). To imponujące przedsięwzięcie miało wielkie znaczenie dla transferu kulturowego między Polską a Niemcami (i krajami niemieckojęzycznymi), pojednania poprzez książki, umacniania jedności europejskiej po głębokich podziałach (po)wojennych.

Karl Dedecius’ Polish Library: Project – Process – Significance
The monograph discusses the literary, scholarly and publishing endeavour that was the so-called Polnische Bibliothek (Polish Library) edited by Karl Dedecius, which was issued between 1982 and 2000 by Suhrkamp Verlag in Frankfurt am Main with financing from the Robert Bosch Foundation (Robert Bosch Stiftung). This impressive undertaking had immense significance for the cultural transfer between Poland and Germany (as well as other German-speaking states), for reconciliation through books, and for the strengthening of European unity following deep (post-)war divisions.

Wybór tekstów Rogera Chartier’a, historyka francuskiego, poświęconych historii książki i lektury. Rozprawy dotyczą przemian kultury piśmiennej i jej współczesnych adaptacji. Ponadto publikacja zawiera rozważania Chartier’a na temat procesów lekturowych w dobie tekstów elektronicznych, a także społecznych oddziaływań książki.

Koncepcja historii lektury, jaką proponuje Roger Chartier, jest daleka od historii ?lozo?i, historii literatury czy historii idei, które głównym przedmiotem swego zainteresowania czynią teksty, ich strukturę i znaczenie. Wykracza także zdecydowanie poza tradycyjne badania z zakresu historii książki czy historii czytelnictwa, skoncentrowane wokół statystycznie rozumianych kwestii dotyczących tego, co i przez kogo było w danym okresie wydawane oraz czytane. Produkcja i obiegi książki, grupy czytelnicze i ich lektury – to wszystko interesuje oczywiście Rogera Chartiera, ale kluczowym zagadnieniem czyni on w swoich pracach kwestię dotyczącą tego jak czytano, czym były różnorakie, zmieniające się w czasie sposoby lektury – z tej perspektywy postrzega tamte, bardziej tradycyjnie ujmowane zagadnienia.
Z posłowia Pawła Rodaka

Roland Barthes (1915–1980), jeden z najważniejszych francuskich intelektualistów XX wieku, współtwórca semiologii, w tej książce napisanej po podróży do Japonii w 1970 roku stworzył dzieło podwójne jak japońskie pałeczki. Z jednej strony, oświadczając: „Wschód jest mi obojętny”, przeprowadził eksperyment myślowy z systemem znaków nazwanym umownie „Japonia”. Inaczej niż w naszym codziennym życiu nie ma tam mitów ani sensów, o które potykamy się na każdym kroku, jest natomiast to, czego nie mają zachodnie systemy: znaki są, ale nie znaczą. Za znakami nie stoją żadne ukryte sensy, wszystko jest takie, jakie jest. W tym miejscu pojawia się druga strona książki: impresyjny opis obserwowanej Japonii. Życie miasta, targ, kuchnia, teatr, malarstwo, haiku, uchwycone w swej „bezsensowej” realności, takimi, jakie się jawią obcemu widzowi, dają niezapomniany obraz japońskiej rzeczywistości. Ten może uboczny produkt zamysłu Barthes’a fascynuje jako rzetelna i paradoksalna „fenomenologia” systemu z założenia wymyślonego. „Imperium znaków? Tak, jeśli ma się świadomość tego, że znaki są puste i że rytuał pozbawiony jest boga”. Może i puste, ale jakiej urody pod piórem tak wrażliwego komentatora jak Roland Barthes!

Jest to pierwszy polski przekład książki Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen Jana Assmanna, wybitnego egiptologa niemieckiego. Praca jest systematycznym wykładem na temat pamięci, jako zjawiska kulturowego, które umożliwia konstytuowanie się podstawowych wyznaczników życia społecznego takich, jak: prawo, obyczaj, system wartości. Autor analizuje to zagadnienie, zarówno w kontekście historycznym, jak też w warstwie teoretycznej. Książka ta z będzie służyć z powodzeniem na takich kierunkach uniwersyteckich, jak: filologia polska, kulturoznawstwo, historia, antropologia, socjologia, medioznawstwo, psychologia.

Cechą dialogu jest interakcyjność biorących w nim udział podmiotów (osób i instytucji).
Drugą część opracowania konstytuuje orientacja podmiotowa, wskazująca nadawcę/nadawców przekazu, jest kontynuacją prezentacji wyników badań empirycznych (analiza formalna) i zawiera: składy rady redakcyjnej i zespołu redakcyjnego w 30 badanych latach; listę autorów co najmniej czterech publikacji z wyodrębnieniem nazwisk operujących w latach 90. pojęciami polsko-niemieckiego pojednania i porozumienia; wykaz polskich i niemieckich instytucji publicznych i samorządowych, które reprezentowali autorzy tekstów DIALOGU; opis sylwetek laureatów przyznawanej przez redakcję „Nagrody magazynu DIALOG”; charakterystykę czasopisma: pisarzy, polityków i naukowców, którzy publikowali w dialogu; listę bohaterów publikacji, w tym działaczy samorządowych i parlamentarzystów, będących twórcami międzykulturowego dialogu.
Wychodzę z założenia, że zarówno autorów analizowanych tekstów, bohaterów publikacji, jak i laureatów „Nagrody magazynu Dialog” – łączą pewne cechy, będące efektem wspólnego kultywowania pluralizmu i kulturowej różnorodności. Tych wszystkich uczestników międzykulturowego dialogu, dosłownie i metaforycznie osoby żyjące i przemieszczające się po obu stronach Odry i Nysy, określam mianem grenzgänger i kulturträger. Ich życie, doświadczenie i twórczość wypełnia wszystkie atrybuty międzykulturowych przestrzeni: fizycznej (przekraczanie granic), relacji (mającej wymiar aksjologiczny) oraz zakresu (sygnowanymi polami aktywności i „granicami zasięgu” tworzonych znaczeń) (Korporowicz, 2017, s. 70–71).


Z wprowadzenia

Zarządzanie Publiczne 2 (52) 2020
In this issue e.g.:
Wojciech Giza, Barbara Sztokfisz
Revolution 4.0 as a Factor of Change in the labour Market

Grzegorz Baran, Aleksandra Berkowicz, Małgorzata Marzec, Janusz Sasak, Agnieszka Szczudlińska-Kanoś
Opportunities and Threats of Robotic
Process automation in Public Service Development