Notes Do Czytania. Żydowscy Obywatele Krakowa. Tom 1

Historynek, Wierszynek i Militarek lubią się kłócić. A mają o co – z końcu jest wiele faktów w historii Polski (od pradziejów po współczesność), naszej sztuce i literaturze, o które można się spierać do rana. A że bystre z nich mole książkowe, złośliwe i dowcipne – to dobrze się tych utarczek słucha.

Rozprawka naukowa na temat wielkiej wyprawy krzyżowej zwieńczonej bitwą nad rzeką Sirgune, wydarzenia o doniosłym znaczeniu dziejowym, a mimo to zaniedbanego przez polską historiografię i niemal zupełnie nie istniejącego w świadomości polskiego społeczeństwa.

Spis treści

Uwagi wstępne, czyli nieco o recenzjach prac naukowych

Preludium

Podstawowe przekazy źródłowe dotyczące V krucjaty pruskiej.

Data bitwy nad rzeką Sirgune.

Liczebność wojsk

Dokładne miejsce stoczenia bitwy

Przebieg starcia

Następstwa V krucjaty pruskiej oraz pytanie o alternatywę

Podsumowanie

Aneks: słowo o słynnej bulli z Rimini

Bibliografia

Netografia

Wielka i szanowana w Europie Rzeczpospolita przestała istnieć w końcu XVIII wieku. Znikła w dramatycznych okolicznościach. Naród utracił niepodległość, ale przecież nigdy się z tym nie pogodził. Dążenie do suwerenności i walka z tyranią zaborców stały się narodową cechą Polaków. Etapami walki o wolność były powstania narodowe: kościuszkowskie, listopadowe, krakowskie, styczniowe, wielkopolskie, śląskie i warszawskie.
Książka Marka Boruckiego, historyka, opowiada właśnie o tych narodowych zrywach, a zwłaszcza o ich uczestnikach, przywódcach. O powstańcach, którzy nie szczędzili zdrowia i życia, nawet gdy szanse na zwycięstwo były niewielkie. Co istotne, autor ukazuje ducha walki Polaków, zaangażowanie i wiarę w zwycięstwo, a nie rozpacz i zwątpienie.
Wśród opisanych bohaterów są główni przywódcy powstań, między innymi: Tadeusz Kościuszko, Piotr Wysocki, Edward Dembowski, Józef Piłsudski, Józef Dowbor-Muśnicki, Wojciech Korfanty. Jednak prawdziwym atutem publikacji są nakreślone portrety mało znanych, a często w ogóle zapomnianych bohaterów, takich jak: architekt i literat Rafał Krajewski, rotmistrz Adam Remigiusz Grocholski, Anna Pustowójtówna – adiutant samego Mariana Langiewicza, czy Stefania Aluchna – kierowniczka szyfrantek podczas powstania warszawskiego.

Narasta poczucie nadciągającego przełomu o zasięgu światowym. Wiara każe nam
ufać, że zło zadufane w swej pysze upadnie przed Jezusem Chrystusem, Panem dziejów. Otwarte pozostaje jednak pytanie: ile cała rodzina ludzka i poszczególne narody
zapłacą za popełnione zło i za okoliczności jego upadku? Jaką cenę zapłaci Polska? Byłoby tragedią, gdybyśmy opowiedzieli się po stronie upadłych. Debata o Bogu, który wtajemnicza nas w polskość, jest przede wszystkim poszukiwaniem sposobów pomocy Polsce
i Kościołowi.

Zofia Kossak. Rycerze Polski Chrystusowej
Siostra Faustyna Kowalska. Iskra z Polski
Helena Majewska. Wierność Bogu i Polsce
Rozalia Celakówna. Czekanie na Króla
Władysława Fronczak (Papis). Wizjonerka z Siekierek
Bronisława Kuczewska. Wykonanie Woli Bożej
Ludmiła Krakowiecka. Posłuszeństwo aż po krzyż
Anna Dąmbska. Polska w zamyśle Bożym
Zofia Nosko (Centuria). Nadzieja i przestrogi
Adam Człowiek. Zapowiedź rzeczy przyszłych
Arcybiskup Józef Bilczewski. Miłość ojczyzny
Arcybiskup Józef Teodorowicz. Bóg jest duszą Polski
Kardynał August Hlond. Wiara przyniosła kulturę
Franciszek Cegiełka. Stróż Ojczyzny
Święty Maksymilian Maria Kolbe. Narzędzie Maryi
Błogosławiony Stefan kardynał Wyszyński. Wszystko postawiłem na Maryję
Święty Jan Paweł II. Pan Bóg uderza

Byli tu przed nami. Widzieli i rozumieli więcej niż my.

Liczący 1200 archiwalnych zdjęć album jest największym wydanym zbiorem fotografii prezentującym oblicza niemieckiego i sowieckiego terroru na okupowanych w latach II wojny światowej ziemiach polskich. Przedstawiono w nim eksterminację polskiej inteligencji i ponurą codzienność okupowanej Polski: masowe egzekucje, aresztowania, pacyfikacje polskich wsi, ale również zagładę ludności żydowskiej, deportacje, wywózki na roboty przymusowe do Niemiec i do sowieckiego Gułagu, funkcjonowanie więzień i wszelkiego rodzaju obozów. Wyselekcjonowany materiał ikonograficzny został opracowany po przeanalizowaniu zawartości liczących kilkadziesiąt tysięcy zdjęć zbiorów Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej i wielu innych instytucji w Polsce i za granicą.

O polskiej transformacji bez mitów i moralizowania Tę historię trzeba wreszcie opowiedzieć inaczej. Dziś wszystko jest oczywiste: poprzedni system upadł, więc tak właśnie musiało być. Ale Polacy z 1986 roku nie byli świadomi tego, że żyją w schyłkowym komunizmie. W reportażu historycznym Michał Przeperski nie poucza bohaterów tamtych wydarzeń, ale próbuje ich zrozumieć. Rozbraja mity i uproszczenia, pokazując, że schyłkowy PRL wcale nie był taki szary, a wczesne lata 90. takie kolorowe. Autor przekonuje, że transformacja to więcej niż zmiana polityczna wynegocjowana przy okrągłym stole. Podważa obiegowe opinie zaskakującymi danymi liczbowymi, a sięgając po badania socjologiczne z tamtych czasów, kreśli fascynujące portrety zbiorowe. Ale przede wszystkim interesuje go to, co działo się wtedy na polskich ulicach i w polskich domach. Oddaje głos zwykłym ludziom – również tym, których transformacja nie oszczędziła. Co wtedy myśleli, jakie mieli plany, czego chcieli i czego się bali? Jak przeszli z epoki „załatwiania”, dwóch kanałów w telewizji, kolejki jako podstawowej formy życia społecznego i radzieckich baz wojskowych w erę dzikiego kapitalizmu, eksplozji małych biznesów i wielkich przekrętów, stadionowego handlu i mantry o „gonieniu Zachodu”? Dziki Wschód to wyprawa do dziwnego, ale i fascynującego kraju, jakim na przełomie lat 80. i 90. była Polska. Jakim iluzjom ulegli Polacy w 1989 roku? Jak przeżyli zbiorową operację na żywym organizmie społecznym, jaką była tamta zmiana? Tej historii nie da się oddzielić od teraźniejszości grubą kreską. Dziki Wschód tylko pozornie jest opowieścią o przeszłości, bo nie sposób zrozumieć współczesnej Polski bez tego, co zdarzyło się w tamtych czasach. Jak pisze autor: „podoba nam się to, czy nie, wszyscy jesteśmy z transformacji”.