O ustroju idealnym

Niniejszy przekład jest po dwakroć pionierski. To pierwsze obszerniejsze tłumaczenie z Duchowego masnawi Rumiego na język polski dokonane bezpośrednio z oryginału perskiego, bez okrężnej drogi przez wersje anglojęzyczne. Po drugie – z uwagi na ograniczoną w Polsce ilość źródłowych materiałów z zakresu mistyki perskiej, opowieści nie zostały odarte z komentarzy Rumiego, nie przycięto ich do zgrabnej historyjki, która służy rozrywce, a jej mistycznego znaczenia zamierzonego przez autora tylko się domyślać. W oryginale Rumi przeplata akcję i dialogi swoimi wyjaśnieniami i wyjaśnienia te do pewnego stopnia zachowałam. Bowiem dopiero one, dopiero uwagi tego natchnionego mędrca i upojonego mistyka, który wejrzał za zasłonę tajemnic, nadają całości głębszego wymiaru, pokazują, co miały ilustrować, ukierunkowują nas na intencje autora i pozwalają lepiej poznać jego myśli. W istocie to nie komentarze są wtórne wobec opowieści, lecz odwrotnie – opowieści miały przybliżyć mistyczne i filozoficzne problemy. Czerpiąc je z rozmaitych źródeł, Rumi pod tym kątem je zmieniał i do tego celu dostosowywał, a przy okazji konstruował wartką i ciekawą akcję, tworzył świetne dialogi i powoływał do życia barwne i wiarygodne postaci.

Fragment z "Od Tłumaczki"


Rumi (1207-1273) - najwybitniejszy poeta suficki, mistyk perski, teolog islamski; założyciel bractwa „wirujących derwiszy” (maulawijja).

Why has Aristotle had such an astounding influence on the world? What are his key ideas? What can he still teach us today? The Lyceum in Athens, now a ruin, has a claim to be the most significant place in human history. It is the site of Aristotle's school. Here the philosopher taught and discussed the answers to the deepest mysteries of the human condition, and changed the way we think. Today, it can be difficult to fully comprehend the staggering influence of Aristotle's lessons. Yet his observations about the world around him and his reflections on the nature of knowledge laid the foundations for all empirical science. His study of rational thought formed the basis of formal logic, the cornerstone of philosophical investigation. His examination of Greek city-states gave us political science, while his analysis of drama remains a mainstay of literature courses around the world. Acclaimed philosopher John Sellars takes us on a journey through Aristotle's thought, vividly bringing to life his key ideas, and demonstrating that the famous philosopher's capacity for curiosity continues to offer us all a vision of more fulfilled lives. The lessons of Aristotle, he shows, still have much to teach us today.

Platon (427 p.n.e.- 347 p.n.e.) - grecki filozof, uczeń Sokratesa, założyciel Akademii, twórca idealizmu i racjonalizmu. Mozna wręcz powiedzieć, że nie byłoby filozofii bez Platona. Napisał 35 dialogów. A zaliczany do dialogów późnych, napisany ok 350 r. p.n.e. Fileb - jak pisze Bogdan Dembiński - poświęcony jest problematyce związku, jaki zachodzi między rozumem a rozkoszą. Dotyczy więc kwestii etycznej związanej z właściwą postawą wobec świata, postawą, która gwarantowałaby najwłaściwszy sposób postępowania. Pyta Platon: Czy w postępowaniu tym należy kierować się rozumem, czy też należy odwołać się do czynnika emocjonalnego? Rozstrzygnięcie tej kwestii zależy jednak od stopnia rozpoznania struktury świata, w którym przychodzi działać poszczególnym podmiotom. Właściwe działanie bowiem – jak wcześniej zauważył Sokrates – zależy każdorazowo od wiedzy dotyczącej okoliczności tego działania. Wymaga zatem precyzyjnego rozpoznania «obszaru», w którym owo działanie ma się spełnić. Dlatego warunkiem analiz uczyni Platon wiedzę o strukturze świata, w jakim przychodzi człowiekowi działać.

Budzi nas dźwięk melodii w telefonie komórkowym, kładziemy się spać gasząc żarówki LED. Poruszamy się samochodami wykorzystującymi energię odnawialną. Wiemy czy pod koniec tygodnia będzie padał deszcz. W przypadku choroby, ufamy zażywanym lekarstwom. Owa wszechobecność nauki domaga się refleksji filozoficznej.
Filozofia nauki jest namysłem nad zjawiskiem nauki: stara się znaleźć wyjaśnienie natury teorii naukowych ich początków oraz ich relacji do rzeczywistości, a także analizuje proces ich aplikacji. Opisuje jak nauka wyjaśnia, prognozuje, jak pozwala kontrolować przyrodę, jak powstają i są stosowane różne metody naukowe oraz sposoby rozumowania. Nade wszystko jednak, bada jakiego rodzaju prawd dostarcza nam poznanie naukowe.
Niniejsza publikacja, z konieczności zwięzła i syntetyczna, ma aspiracje sprawić, abyśmy mogli wyrobić sobie klarowny pogląd nt konsekwencji działalności naukowej.

Antarjoga, czyli Joga wewnętrzna to jedna z tych książek, które mogą wskazać kierunek i dać impuls do wejścia na długą ścieżkę duchowej przemiany. Słowa Śri Anirwana potrafią rozbudzić w nas zapomnianą istotną potrzebę i zmobilizować do poszukiwania prawdy o świecie i o sobie. Autor przedstawia osiem członów pomocniczych jogi, o których dwa tysiące lat temu napisano w Jogasutrach, w najstarszym traktacie klasycznej jogi indyjskiej przypisywanym Patańdźalemu. Joga wewnętrzna to całkiem wyjątkowy i wolny od naukowej oschłości zbiór refleksji, które rzucają światło na ów ważny tekst tradycji indyjskiej i odkrywają jego głębię oraz aktualność. Odwołując się do Wed i upaniszad, do wisznuizmu, tradycji śiwaickiej, tantryzmu, buddyzmu i nawet chrześcijaństwa, z prostotą kogoś, kto sam doświadczył wszystkich trudności, Śri Anirwan pozostaje zawsze wierny przesłaniu wewnętrznej wolności. Jest przedstawicielem tradycji niezależnych dusz, buntowników, którzy ośmielili się rzucić wyzwanie zagorzałej ortodoksji i złamać zasady podziałów społecznych, którzy wierzyli w wielki Byt dający się opisać jedynie przez zaprzeczenie.

Platon (427 p.n.e.- 347 p.n.e.) - grecki filozof, uczeń Sokratesa, założyciel Akademii, twórca idealizmu i racjonalizmu. Mozna wręcz powiedzieć, że nie byłoby filozofii bez Platona. Napisał 35 dialogów. Laches, czyli O odwadze; Charmides, czyli O umiarkowaniu; Lyzis, czyli O przyjaźni to dialogi zaliczane do wczesnego okresu twórczości Platona i są to dialogi sokratyczne, co w tym wypadku oznacza, iż są one nakierowane na kwestie etyczne.

I. LACHES (dialog o odwadze; majeutyczny)
(Określenie majeutyczny wywodzi się od greckiego słowa majeutikos, oznaczającego
położniczy. Sokrates wskazywał (np. w Teajtecie), że podobnie jak jego matka – położna (µ???
maja) pomagająca przyjść na świat dzieciom – tak i on jest tylko tym, który sam wiedzy nie posiada,
ale za to pomaga jej „przyjść na świat”, wydobywa ją od rozmówcy).
Laches stanowi naturalne wprowadzenie do grupy siedmiu dialogów granicznych, lokujących się
między Gorgiaszem a dialogami średnimi (Ucztą, Fedonem i Państwem) – to właśnie tutaj jest
miejsce na znaczące rozwinięcie Platońskiej myśli.
Owe dialogi graniczne to: Laches, Charmides, Eutyfron, Protagoras, Menon, Lizys i Eutydem;
tworzą dość zróżnicowaną grupę dialogów: być może jedyne, co je łączy, to ich aporyczna
struktura.
II. CHARMIDES (dialog o umiarkowaniu; badawczy)
(Charmides należy do dialogów diegematycznych (diegematyczny – opowiedziany, narracyjny;
od gr. ?????µ???? diegemenos – opowiedzieć); Diogenes Laertios zaliczył Charmidesa do dialogów
peirastycznych (peirastyczny – badawczy, kuszący, próbujący, sprawdzający; od gr. ???????????
peirastikos)).
W dialogu funkcję narratora pełni Sokrates, ale ponieważ relacjonuje on rozmowę, w której
brał udział, jest więc także jednym z bohaterów dialogu.
Obok zaskakującego doboru rozmówców największą osobliwością
Charmidesa jest znajdująca się w centrum poruszanej tu problematyki wysoce niejednoznaczna
teza, że umiarkowanie (sophrosyme rozwaga, opanowanie) jest wiedzą o samej sobie, wiedzą
o wiedzy czy też samowiedzą, a nie wiedzą o czymś innym.
III. LIZYS (dialog o przyjaźni; majeutyczny)
(Lizys należy do dialogów diegematycznych (diegematyczny – opowiedziany, narracyjny; od gr.
diegemenos – opowiedzieć); Diogenes Laertios zaliczył Lizysa do dialogów
majeutycznych (majeutyczny – od greckiego słowa majeutikos oznaczającego
położniczy). O kontrowersjach, jakie budzi i budził Lizys zaklasyfikowany do dialogów mniejszych,
określanych jako wczesne, sokratyczne czy aporyczne, szeroko napisano w przypisie 137).
Podobnie jak w Charmidesie, tak i w Lizysie funkcję narratora dialogu pełni Sokrates; i znów,
tak jak w Charmidesie, Sokrates występuje w podwójnej roli: i jako relacjonujący rozmowę, i jako
owej rozmowy uczestnik.