Organizacje pożytku publicznego

Waga i aktualność podjętej w niniejszej monografii problematyki bezpieczeństwa finansów publicznych wynika przede wszystkim z powszechności i trwałości zjawiska nierównowagi budżetowej oraz systematycznego wzrostu zadłużenia publicznego w większości współczesnych państw, którego rozmiary w warunkach ostatniego globalnego kryzysu finansowego zaczęły wymykać się spod kontroli władz publicznych, sprowadzając niektóre państwa na skraj bankructwa. Zakres poruszanych problemów badawczych jest szeroki i obejmuje trzy płaszczyzny: krajową na szczeblu sektora rządowego i na poziomie jednostek samorządu terytorialnego oraz ponadnarodową (tj. unijną). Choć obecnie (w 2017 r.) Polska wydaje się zachowywać kontrolę nad poziomem nierównowagi finansów publicznych zasadniczo przestrzegając unijnych i krajowych reguł fiskalnych, to jednak będące następstwem wieloletnich zaniedbań błędy w polityce dochodowej oraz ekspansywna polityka wydatkowa związana z finansowaniem wydatków emerytalnych oraz programów socjalnych może wpłynąć na naruszenie bezpieczeństwa finansów publicznych w przyszłości. Dla utrzymywania stabilności finansów publicznych istotne jest nie tylko zapewnienie wypłacalności państwa, ale przede wszystkim zagwarantowanie dostarczania przez władze publiczne odpowiedniego poziomu usług publicznych oraz dostosowania polityki fiskalnej do nowych wyzwań związanych z nadawaniem impulsów rozwojowych gospodarce. Monitorowanie prognoz deficytu i długu publicznego oraz ryzyka związanego ze stabilnością finansów publicznych jest kluczowe dla określenia niezbędnych do podjęcia działań po stronie dochodów i wydatków, jak również dla utrzymania wiarygodności gospodarczej i zaufania rynków. Choć zadłużenie sektora samorządowego ogółem stanowi obecnie jedynie ok. 8% państwowego długu publicznego, niemniej to na jednostkach samorządowych ciąży obowiązek wykonywania bardzo wielu ważnych, a przy tym kosztochłonnych i problematycznych zadań publicznych (takich jak: oświata, czy ochrona zdrowia). JST pozostają przy tym najpoważniejszym inwestorem w sektorze publicznym, a realizowane przez nie inwestycje stanowią swoiste koło zamachowe polskiej gospodarki i jeden z kluczowych czynników sprawczych wzrostu PKB. Tymczasem system finansowania zadań samorządowych JST opiera się w przeważającej części na transferach (w formie dotacji i subwencji) przekazywanych z budżetu państwa, często z naruszeniem konstytucyjnej reguły adekwatności. Postępująca globalizacja oraz wzrost zakresu integracji ekonomicznej i finansowej w państwach Unii Europejskiej wymagają, by kwestie bezpieczeństwa finansów publicznych odnieść także na szczebel międzynarodowy (unijny). Europa to kontynent o najwyższej ingerencji sektora finansów publicznych w gospodarkę, a więc najwyższych podatkach i wydatkach publicznych w relacji do PKB oraz silnej przez długie lata ekspansji fiskalnej, której efektem są wysokie długi publiczne większości państw UE. Skutkiem tego jest wzrost ryzyka inwestycyjnego, droższy kapitał i mniej swobodny dostęp do niego, odczuwane zwłaszcza przez mniej wiarygodne państwa, co dodatkowo obniża ograniczaną już względnie wysokimi daninami publicznymi zyskowność działalności gospodarczej w UE.

Najbardziej kompleksowa książka ekonomiczna odnosząca się do systemu podatkowego i możliwości kształtowania polityki gospodarczej poprzez system podatkowy oraz jej zamienne, bądź równoległe zastosowanie obok polityki monetarnej. Napisana na bazie przeglądu blisko ośmiuset pozycji literatury światowej i ugruntowana w autorskiej i rzetelnej analizie danych empirycznych. Ekonomia systemu podatkowego to nowy pragmatyzm ekonomiczny i lektura obowiązkowa. Wyznacza drogi i możliwości łączenia teorii i praktyki, odpowiadając na wyzwania rozwojowe, kryzysowe i recesyjne współczesnych gospodarek. Książka stanowi oryginalną, wartościową i potrzebną próbę zaprezentowania istotnych problemów naukowych z zakresu dyscyplin ekonomia i finanse (polityka społeczno-gospodarcza, finanse publiczne, polityka fiskalna). Dowodzi też, że autorzy dysponują bogatą i profesjonalną wiedzą oraz stosownym warsztatem naukowym. Przyszło im zmierzyć się z przedsięwzięciem o nadzwyczaj wysokim poziomie złożoności. Problematyka podatkowa jest relatywnie skomplikowana, a liczba dylematów jej towarzyszących wręcz imponująca. Autorzy zaprezentowali interesujące, a zarazem pragmatyczne myśli i podejścia do analizowanej problematyki. Opisują, mierzą, porównują, wartościują, objaśniają (!), przewidują, proponują, a zatem próbują, w granicach możliwości, sprostać wszystkim głównym powinnościom analityków zajmujących się ekonomią i finansami. Odbiorcami pracy mogą być naukowcy, doktoranci i studenci zainteresowani polityką społeczno-gospodarczą oraz finansami publicznymi z uwzględnieniem wyników obecnego stadium debaty nad kierunkami rozwoju nauki ekonomii i finansów. Ważnym adresatem mogą być też praktycy związani z administracją rządową oraz samorządową, zainteresowani problematyką ewolucji systemów podatkowych. Z recenzji prof. Stanisława Flejterskiego

Opracowanie "Finanse publiczne i prawo finansowe" omawia zagadnienia współczesnego systemu finansów publicznych w Polsce. Autorzy skupili się na kilku obszarach tematycznych, są to: zagadnienia ekonomiczne w teorii finansów publicznych, nauka o pieniądzu oraz funkcje banku centralnego, zagadnienia prawa bankowego, budżet państwa oraz budżet jednostek samorządu terytorialnego, zagadnienia prawa podatkowego, sprawność i etyka w sektorze finansów publicznych. Kolejne wydanie zostało rozszerzone o zagadnienia dotyczące m.in.: bezpieczeństwa finansowego państwa, opodatkowania międzynarodowego, zwalczania zjawiska międzynarodowego unikania podatków, powiązania budżetu krajowego z budżetem ogólnym Unii Europejskiej.

Autor charakteryzuje konstytucyjne aspekty mechanizmu korekcyjno-wyrównawczego, polegającego na horyzontalnym wyrównaniu dochodów jednostek samorządu terytorialnego (tzw. wpłat janosikowych) w polskim systemie finansowania samorządu terytorialnego, oraz analizuje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie.
W książce zostały przedstawione ogólne założenia finansowania samorządu terytorialnego na poziomie ustaw zasadniczych w państwach zdecentralizowanych oraz doktrynalne i aksjologiczne podstawy działania mechanizmu wyrównawczego. Autor uwzględnia przede wszystkim przepisy Konstytucji z 1997 r. i orzecznictwo polskiego sądu konstytucyjnego z odniesieniem do poprzednich ustaw zasadniczych. W publikacji zaprezentowano postulaty de lege ferenda odnoszące się do wciąż aktualnego problemu legislacyjnego konieczności zmiany systemu wpłat wyrównawczych, a w konsekwencji – całego systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego w Polsce.
Publikacja adresowana do adwokatów, radców prawnych i sędziów oraz pracowników administracji rządowej i samorządowej, a także pracowników naukowych i studentów prawa i administracji, studiów regionalnych i samorządowych oraz ekonomii.

******

The Mechanism of Horizontal Equalization of Local Government Finance in the Light of Polish Constitutional Court Jurisdiction

The description of the corrective-compensatory mechanism in the Polish system of financing local government units and the analysis of the Constitutional Court Jurisdiction in this regard. The general rules for financing local government units at the level of fundamental laws in decentralized countries as well as doctrinal and axiological bases for the compensatory mechanism with regard to 1997 Constitution and Polish Constitutional Court Jurisdiction.

Książka omawia najistotniejsze zagadnienia kontroli zarządczej w sektorze finansów publicznych, w tym m.in.:
• procedury kontroli zarządczej w jednostkach samorządu terytorialnego,
• pozycję skarbnika – jego kwalifikacje, kompetencje oraz odpowiedzialność za wykonywane zadania,
• zakres i obowiązki głównego księgowego jednostki samorządu terytorialnego,
• wieloletnią prognozę finansową w systemie kontroli zarządczej jako instrument planowania rocznego i wieloletniego,
• budżet i plan finansowy jednostki samorządu terytorialnego.

Finanse publiczne i ubezpieczenia społeczne są przedmiotem stałego zainteresowania zarówno ekonomistów, finansistów, jak i opinii publicznej, a chroniczna nierównowaga w finansach publicznych, w tym w budżecie państwa, stanowi jeden z poważniejszych problemów, z którymi boryka się polska gospodarka. Dostrzegamy, że coroczne występowanie deficytów w całym sektorze finansów publicznych, a co za tym idzie - powiększanie się ogólnego długu państwa, tworzy potrzeby pożyczkowe państwa. Jeśli deficyt budżetowy ma charakter chroniczny (jak to jest w przypadku Polski), potrzeby pożyczkowe wynikają nie tylko z nierównowagi pomiędzy dochodami i wydatkami budżetowymi w danym roku (potrzeby pożyczkowe netto), ale również z konieczności spłaty zaciągniętego w latach poprzednich długu publicznego (potrzeby pożyczkowe brutto).

W rozwiniętych krajach istnienie różnego rodzaju zabezpieczeń społecznych jest dla ich obywateli oczywistością. Mało które państwo pozostawia zabezpieczenie skutków ryzyka socjalnego tylko w gestii indywidualnych decyzji członków społeczeństwa. Chcąc zabezpieczyć się przed wystąpieniem różnych rodzajów ryzyka, takich jak choroba, starość czy śmierć, obywatele opłacają składki na ubezpieczenie społeczne, które dają gwarancję ochrony ubezpieczeniowej.

W monografii pokazano finansowe aspekty funkcjonowania powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego w Polsce, który obejmuje ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe. System ten nie jest doskonały, a proces starzenia się społeczeństwa nie ułatwia jego funkcjonowania, a wręcz przeciwnie, niesie za sobą kolejne wyzwania dla rządzących.

Książka stanowi solidne kompendium wiedzy z zakresu finansów publicznych państwa i samorządu, jak też ubezpieczeń społecznych, którego treści nie powinny być obce żadnemu obywatelowi. Skierowana jest do szerokiego grona odbiorców, w tym pracowników administracji publicznej, pracowników administracji skarbowej oraz studentów na kierunkach ekonomii, zarządzania, finansów i rachunkowości.