Orientaliści kognitywnie

Dramat Kobiety fenickie Seneki Filozofa od wieków prowokuje do pytań o swoją kompletność, przynależność gatunkową, a wreszcie o literackie wzorce. W aspekcie kompozycyjnym i tematycznym prezentuje się jednak jako utwór zarówno spójny, jak i zasadniczo odmienny od zachowanych tragediowych ujęć dziejów Labdakidów. Seneka, inaczej niż Eurypides w Fenicjankach, nie wydaje się zainteresowany ukazaniem ironicznego wymiaru ludzkich poczynań po to, żeby zalecić swoim odbiorcom bierną akceptację wyroków losu. Sensacyjna materia fabularna stanowi dla rzymskiego tragika pretekst do wyrażenia wątpliwości co do norm regulujących stosunki między jednostką a rodziną i jednostką a państwem. Kwestie te nie znajdują łatwego rozwiązania: autor Kobiet fenickich konfrontuje stanowiska czterech postaci o silnych osobowościach – Edypa, Antygony, Jokasty i Polynejkesa – wykluczające porozumienie, a co za tym idzie trywializację problemu. Pokazuje, że pojęcia, w oparciu o które tworzymy ponadjednostkowe wizje ładu moralnego, ulegają przewartościowaniu w zależności od kontekstu i od strategii retorycznej zastosowanej w argumentacji. Zniechęca do posługiwania się nimi w sposób naiwny. Problematyce tej autorzy poświęcili miejsce w pierwszej części niniejszej monografii, omawiając ponadto m.in. testimonia i wczesną recepcję tragedii Seneki oraz podejmując obszernie kwestię możliwej interpretacji zachowanych tytułów utworu. Drugą część wypełnia szczegółowe omówienie miejsc Kobiet fenickich w konfrontacji z tradycją wydawniczo-interpretacyjną. Do monografii dołączony został aneks zawierający edycję i przekład sztuki.

Książka jest trzecią wspólną publikacją autorów przygotowaną w ramach kierowanego przez Tomasza Sapotę projektu Tragedie Seneki. Dotychczas ukazały się komentowane przekłady Trojanek (2016) i Edypa (2017). Kolejnymi pozycjami w serii będą monografie poświęcone Thyestesowi, Fedrze i Herkulesowi w szale.

Textes réunis par Laura Calabrese, Fabrice Marsac, Dan Van Raemdonck.

Tom 26 Neophilologica jest zbiorem 21 artykułów autorstwa w większości uczonych zagranicznych. Tematami przewodnimi numeru są, w pierwszej części, analizy pojęcia zdarzenia omawianego z różnych punktów widzenia, w drugiej części zaś, zagadnienia klas obiektowych, opis języka zorientowany obiektowo dla celów automatycznego tłumaczenia tekstów i kwestie pokrewne omawiane i rozwijane pod wpływem prac W. Banysia i G. Grossa. Zdecydowana większość tekstów została zredagowana w języku francuskim, 2 artykuły zostały napisane w języku włoskim i 1 w języku hiszpańskim. Wszystkie teksty zawierają abstrakty oraz słowa klucze w języku angielskim.

Dobór haseł niniejszego opracowania jest subiektywny, ale podstawę tego doboru stanowi siatka haseł Słownika języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego (=SJPDor.). To wielkie, jedenastotomowe dzieło zbiorowe, wydane w Warszawie w latach 1958-1969, jest bezcenne, gdyż daje kilkaset tysięcy cytatów ilustracyjnych z dokładnym, co do strony, wskazaniem źródła (a taka precyzja pozostaje wciąż ewenementem w polskiej leksykografii narodowej).
Moje sześciotomowe opracowanie:

• informuje, jakie hasła zawiera SJPDor.;
• podaje do wielu haseł SJPDor., a także do wielu haseł nieobecnych w SJPDor., bibliografię wyrazową (wyrażeniową), tj. przytacza dokładne adresy bibliograficzne publikacji, w których te hasła są wzmiankowane, omawiane, analizowane z punktu widzenia językoznawczego (zasadniczo niediachronicznego, nieetymologicznego) oraz „okołolingwistycznego”;
• odnotowuje tysiące wyrazów, w tym nazw własnych, niewystępujących w obiegu leksykograficznym, ani w słownikach, ani w innych pracach poświęconych słownictwu;
• wzbogaca cytatografię słownikarską języka polskiego, przytaczając przykłady użyć kontekstowych nieobecne w żadnym z kilkunastu powszechnie znanych słowników polszczyzny (od „Lindego” do „Dubisza”);
• w poszukiwaniu nowych, ciekawych cytatów szeroko uwzględnia źródła tek-stowe wykorzystane przez twórców SJPDor. tylko fragmentarycznie oraz źródła dostępne przed 1969 r., ale w pracach ekscerpcyjnych nad SJPDor. pominięte;
• wyzyskuje bez zahamowań autocenzuralnych różnorodne teksty powstałe i wydane po zakończeniu prac nad SJPDor., ze szczególnym uwzględnieniem okresu 1989-2013.

Introduction / 9

A. General issues (Viara Maldjieva)

Chapter I
A model for a comparative study of word-formation in Balkan languages / 13
1. A comparative study of word-formation / 13
2. The basic concepts of the description / 15
3. Basic assumptions of the model of a comparative description of word-formation / 20
3.1. General assumptions / 20
3.2. Specific assumptions / 22

Chapter II
Semantic properties of derivatives in Balkan languages / 27
1. Semantic derivation / 27
2. Semantic structure of derivatives. Derivational meaning / 33
2.1. Lexical meaning and derivational meaning of a derived lexeme / 33
2.2. Components of the semantic structure of a derivative / 35
2.3. Derivational paraphrase / 42
3. Types of meaning relations between the concepts in the semantic structure of derived words. Derivational categories / 44
3.0. Derivational category / 44
3.1. Argument categories / 46
3.2. Argument categories in structures with an unexpressed predicate / 52
3.3. Predicative categories / 59
3.4. Summary / 76

Chapter III
Formal and functional properties of derivatives in Balkan languages / 79
1. Formal properties of derivatives / 79
1.1. Synchronic derivational division / 79
1.2. Types of base / 83
1.3. Types of formant / 86
1.4. Variation of bases and formants / 92
1.5. Distribution of formants / 96
1.6. The formal structure of derivatives / 97
2. Functional properties of formants / 104
2.1. Functions of formants in the structure of derivatives / 104
2.2. Formants with semantic function – exponents of derivational categories / 105
2.3. Homonymy and polyfunctionality of formants / 105

B. The detailed analysis (Viara Maldjieva, Anna Cychnerska, Artur Karasiński, Tomasz Cychnerski)

Chapter I
Argument categories / 117
1. Bulgarian (V. Maldjieva) / 118
2. Macedonian (A. Cychnerska) / 149
3. Serbian (A. Cychnerska) / 177
4. Albanian (A. Karasiński) / 208
5. Romanian (T. Cychnerski) / 227
6. Summary (V. Maldjieva) / 245

Chapter II
Structures with an unexpressed predicate / 249
1. Bulgarian (V. Maldjieva) / 250
2. Macedonian (A. Cychnerska) / 252
3. Serbian (A. Cychnerska) / 255
4. Albanian (A. Karasiński) / 258
5. Romanian (T. Cychnerski) / 261
6. Summary (V. Maldjieva) / 263

Chapter III
Predicative categories / 265
1. Bulgarian (V. Maldjieva) / 265
2. Macedonian (A. Cychnerska) / 319
3. Serbian (A. Cychnerska) / 371
4. Albanian (A. Karasiński) / 432
5. Romanian (T. Cychnerski) / 453
6. Summary (V. Maldjieva) / 480

Chapter IV
Variation of formants / 483
1. Bulgarian (V. Maldjieva) / 484
2. Macedonian (A. Cychnerska) / 488
3. Serbian (A. Cychnerska) / 494
4. Albanian (A. Karasiński) / 500
5. Romanian (T. Cychnerski) / 503
6. Summary (V. Maldjieva) / 506

Chapter V
The distribution, homonymy, and polyfunctionality of formants / 507
1. Bulgarian (V. Maldjieva) / 508
2. Macedonian (A. Cychnerska) / 526
3. Serbian (A. Cychnerska) / 542
4. Albanian (A. Karasiński) / 560
5. Romanian (T. Cychnerski) / 567
6. Summary (V. Maldjieva) / 575

Chapter VI
Formal structures of single-stem derivatives / 579
1. Bulgarian (V. Maldjieva) / 580
2. Macedonian (A. Cychnerska) / 581
3. Serbian (A. Cychnerska) / 583
4. Albanian (A. Karasiński) / 585
5. Romanian (T. Cychnerski) / 587
6. Summary (V. Maldjieva) / 589

Conclusion / 591
References / 593

Pomimo upływu czasu, problematyka autonomii w dydaktyce językowej nie tylko nie traci na atrakcyjności, ale staje się coraz bardziej aktualna, nie tylko dlatego, że konieczność rozwijania postaw i zachowań
autonomicznych stanowi jeden z filarów europejskie
j polityki językowej i że jest ona podkreślana w wielu oficjalnych dokumentach, ale również dlatego, że taki jest w dużej mierze wymóg otaczającej nas rzeczywistości. Trudno się bowiem nie zgodzić, że w obliczu coraz większej mobilności uczniów i studentów
czy możliwości oferowanych przez technologie komputerowo
-
informacyjne, samodzielność w nauce języka obcego, jakkolwiek nie byłaby ona definiowana, stanowi wartość samą w
sobie, umożliwiając uczącym się o wiele bardziej skuteczne funkcjonowanie w różnych kontekstach. Pomimo to, promowanie autonomii wcale
nie jest priorytetem dla wielu nauczycieli, a sami uczniowie często nie są
chętni do przejęcia odpowiedzialności za własną naukę, ograniczając się
do wykonywania tylko tych zadań, które są od nich wymagane.
Choć
przyczyn takiego stanu rzeczy jest z całą pewnością bardzo wiele, to na-
leży przypuszczać, że jedną z ważniejszych jest niedostateczna świadomość rozwiązań, pozwalających
na umiejętne powiązanie rozwijania autonomii z osiąganiem celów dydaktycznych, które byłyby zgodne z zapisami podstawy programowej i wymaganiami egzaminacyjnymi.

Przedmiotem pracy są językowe wykładniki stopnia pewności sądów w artykułach naukowych z dziedziny językoznawstwa w języku angielskim i polskim. Punktem wyjścia podjętych badań jest przekonanie, że różne tradycje intelektualne, w jakich kształtowała się polska i angielska komunikacja akademicka — tradycje odmiennie postrzegające status wiedzy naukowej i proces jej tworzenia, relację między autorem i czytelnikiem, czy wreszcie sam akt pisania i stopień dialogowości tekstu naukowego — mogą znajdować odzwierciedlenie w różnych przeświadczeniach dotyczących tego, czym jest fakt naukowy, a co pozostaje w sferze hipotez, założeń i propozycji oczekujących na potwierdzenie i akceptację środowiska akademickiego. Różnice te z kolei sugerowałyby, iż autorzy wywodzący się z tych dwóch kręgów kulturowych mogą przywiązywać różną wagę do wyraźnego oznaczania treści hipotetycznych oraz sądów, którym towarzyszy wysoki stopień pewności, oznaczać je w różny sposób, z różną częstotliwością i w różnych miejscach wywodu. Niniejsza praca podejmuje próbę ustalenia, czy różnice takie istnieją i, jeśli tak, których wykładników modalności epistemicznej dotyczą i jak przebiegają.


Praca może stanowić głos w dyskusji nad różnicami w stylach argumentacji akademickiej charakterystycznych dla poszczególnych kultur i dyscyplin, wnieść dane do badań porównawczych nad znaczeniami epistemicznymi i ich funkcją w różnych typach dyskursu oraz być punktem odniesienia dla dalszych analiz uwzględniających inne języki, gatunki i dyscypliny.