Piękne skandalistki. Przedwojenne Miss Polonia

Cztery pokolenia wchłaniały ją jak powietrze – a powietrze jest, jak wiadomo, niewidzialne. Czytelnicy nie zastanawiali się nad Konopnicką, a krytycy zawsze mieli jej coś do zarzucenia. Że jest, na przykład, naiwna – albo „bierze na egzamin Pana Boga”. Widziana z bliska, okazuje się poetką buntu. Powietrze staje się namacalne, gdy zmienia się w wicher – łatwe rymy Konopnickiej umieją zgęścić się w gniew. Taką Konopnicką cenili Leśmian i Miłosz. Sarkastyczna, ironiczna, depresyjna, porażona grozą istnienia, okazuje się poetką o wrażliwości współczesnej – naszą zbiorową podświadomością, rozdartą między snami o niemożliwej idylli a realnym „tłumem biednym, ogłupiałym i rozbestwionym”, którego jedynym mrocznym bóstwem jest Konieczność.

Eliza Kącka

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Why do we see the world the way we do? An unusual history of sight across 500 million years. Eyes were one of the very first body parts to evolve more than 500 million years ago, and their structure has remained virtually unchanged through most of evolutionary history. But eyes alone were never enough for Homo sapiens. From the mastery of fire a million years ago to the smartphone today, humans have repeatedly invented new ways to see their surroundings, each other and themselves. Artificial light, art, mirrors, writing, lenses, printing, photography, film, television, smartphones - these tools didn't just add to our visual repertoire, they shaped cultures around the world and made us who we are. Drawing on sources from anthropology to zoology, neuroscience to Netflix, As Far As the Eye Can See traces the history of seeing from the first evolutionary stirrings of sight and discovers that each time we changed how or what we see, we changed ourselves and the world around us. Along the way, it finds, sight slowly eclipsed our other senses. Are we now at 'peak seeing'? Can our eyes keep up with technology? Have we gone as far as the eye can see?

To miss reading this book would be a deprivation

Los Angeles Times

Sheds remarkable light on the literature, culture and politics of the region...anyone coming fresh to the field will be captivated by the richness, variety, humour and pathos of a classic literature that, through a shared historical experience, transcends national and linguistic boundaries.

CJ Schüler, Independent on Sunday

Książka porusza aspekty bezpieczeństwa człowieka i wpisuje się w ogólną dyskusję na temat współczesnych zagrożeń społeczno-kulturowych oraz kształtowania świadomości człowieka w tym obszarze. Jest to na tyle ważne zagadnienie, gdyż bezpieczeństwo społeczne i kulturowe wymagają również wsparcia w sferze personalnej. Analizując doświadczenia zagraniczne w obszarze społecznego i kulturowego wymiaru bezpieczeństwa człowieka, dostrzec można znaczące różnice nie tylko w ochronie instytucjonalnej, ale także społecznej, organizacyjnej, stąd też autorzy podręcznika wykorzystali to w przedstawionych wnioskach i propozycjach w Polsce. Autorzy scharakteryzowali najważniejsze zmiany społeczne i kulturowe, które zachodzą w społeczeństwie pod kątem bezpieczeństwa personalnego (człowieka, grupy społecznej). Podręcznik zawiera podstawowe definicje, terminy związane z bezpieczeństwem personalnym, społecznym, kulturowym oraz edukacją dla bezpieczeństwa. Przedstawiona została siatka pojęciowa z tych obszarów, a także analiza współczesnych zagrożeń personalnych, społecznych i kulturowych zagrażających bezpieczeństwu człowieka.

Książka wpisuje się w nurt eseistyczny twórczości Andrzeja Gronczewskiego. Łączy dwie perspektywy: horyzont eseistyczny z melancholijną refleksją nad ludzką egzystencją i historią kultury, a przede wszystkim nad formą, którą przydaje jednej i drugiej upływający czas. Jest to oryginalna wypowiedź artystyczna, swoisty pamiętnik intelektualny, monolog literaturoznawcy i konesera sztuki. Słowa kluczowe: esej, pamiętnik intelektualny, dłonie, czas, kanon literacki

******

The Hands of Time

The book belongs to the essayistic part of Andrzej Gronczewski’s work. It combines two perspectives: the essayistic outlook with a melancholy reflection on human existence and the history of culture, and most importantly on the form which both acquire through the passing of time. It is an original artistic work, a sort of an intellectual diary, a monologue of a literature scholar and an art.. Connoisseur.

Przedmiotem niniejszej książki są polscy studenci na Uniwersytecie Dorpackim w latach 1802–1918 i ich dalsze losy.

Uniwersytet został utworzony w 1802 r. przez cara Aleksandra I, a w 1918 r. został ostatecznie zamknięty niemiecki Uniwersytet, na którego miejscu powstał w roku następnym zupełnie nowy – Uniwersytet Tartuski z estońskim językiem wykładowym, istniejący do chwili obecnej. W 1918 r. definitywnie skończył się dawny Uniwersytet, ten założony w 1802 r. jako Uniwersytet z niemieckim językiem wykładowym (tzw. okres dorpacki), który później, w latach 1893–1918, funkcjonował jako rosyjski (tzw. okres juriewski; nazwa od Juriewa, czyli dawnego Dorpatu). Dodatkowo i krótko w 1918 r., po zajęciu Juriewa przez wojsko niemieckie, nowe władze otworzyły Uniwersytet ponownie z niemieckim językiem wykładowym. (...) Należy dodać, że w tym mieście wcześniej powstała Akademia Gustawiana, założona przez króla szwedzkiego Gustawa II Adolfa w 1632 r. i funkcjonowała do 1710 r. Zatem tradycje Uniwersytetu Dorpatu sięgają pierwszej połowy XVII w.

O ile dzieje dorpatczyków do momentu skończenia studiów są dość łatwe do ustalenia, przynajmniej w ogólnym zarysie, to ich późniejsze losy napotykają na cały szereg problemów do rozwiązania. Mamy bowiem do czynienia z dużą grupą studentów, liczącą w sumie ponad 2000 osób, żyjących na przestrzeni prawie dwustu lat od początku XIX (wyjątkowo od końca XVIII) prawie do końca XX w. Ostatni żyjący dorpatczycy zmarli bowiem w latach siedemdziesiątych lub osiemdziesiątych XX w. (musieli urodzić się najpóźniej w 1900 r.). Zdecydowana większość z tych osób nie była bohaterami pierwszych stron gazet i jest stosunkowo słabo znana poza wąskim kręgiem rodzinnym czy zawodowym. Stąd był i jest do chwili obecnej problem z ustaleniem drogi życiowej wielu dorpatczyków po zakończeniu studiów. Szczególnie trudna jest identyfikacja osób o tym samym imieniu i nazwisku, ponieważ często brakuje tak podstawowych danych jak data i miejsce urodzenia danej osoby. Część problemów udało się rozwiązać, części nie. Pozostaje mieć nadzieję, że poniższa publikacja pozwoli rozwiązać niektóre z nich i przybliży nas do poznania interesującej nas przeszłości.

Fragment wstępu