Pisma Rozproszone Tom 1 I 2

W swoim klasycznym już zbiorze esejów Gertrude Himmelfarb dokonuje krytycznego przeglądu rozmaitych sposobów uprawiania historii, które zyskały na popularności w XX wieku. Konfrontuje tradycyjne metody badawcze ze stanowiskiem historii społecznej oraz z nurtami marksistowskimi, psychoanalitycznymi i postmodernistycznymi. Pozwala to nie tylko uchwycić ich specyfikę, lecz także odsłonić konsekwencję ich założeń dla postrzegania i rozumienia rzeczywistości. Podstawą pierwszego przekładu na język polski jest rozszerzone wydanie książki, które ukazało się w 2004 roku.


„Nowa historia” przyjęła się jako poręczna nazwa dla tych rodzajów historii, które choć nie są spójne, to – wszystkie razem i każdy z osobna – stanowią wyzwanie dla tradycyjnej historii.
Jest to poważne wyzwanie, choćby ze względu na dzisiejszą dominację (jak powiedziałby nowy historyk, „hegemonię”) nowej historii w historiografii. To właśnie owa dominacja ma kluczowe znaczenie dla mojego wywodu. W całej książce argumentuję bowiem wielokrotnie, że istoty problemu nie stanowi nowa historia sama w sobie, lecz raczej decydująca rola, jaką zaczęła odgrywać, i autorytatywne sądy, które głosi się w jej imię.

Fragment książki


Gertrude Himmelfarb (1922–2019) – historyk, eseistka, autorka kilkunastu książek, w tym m.in. przetłumaczonych na język polski: Jeden naród, dwie kultury (2007) i Drogi do nowoczesności: brytyjskie, francuskie i amerykańskie Oświecenia (2018). Laureatka licznych nagród, jedna z najbardziej wyrazistych oraz wpływowych amerykańskich intelektualistek okresu powojennego.

We współczesnej historiografii dzieje stanu chłopskiego w okresie przeduwłaszczeniowym, a także późniejszym, rzadko stają się tematem publikacji. Autor prezentowaną książką stara się przełamać ten schemat. Okres Księstwa Warszawskiego jest szczególnie ciekawy jeżeli chodzi o historię społeczną Polski, ponieważ za sprawą konstytucji z 22 lipca 1807 roku, nadanej przez Napoleona nowo powstałemu państwu, zniesiono na jego obszarze poddaństwo chłopów i wprowadzono zasadę równości wobec prawa dla wszystkich stanów. Był to bardzo istotny krok na drodze kształtowania się nowoczesnego narodu polskiego. Podstawę źródłową opracowania stanowią fragmentarycznie dotąd badane akta sądów pokoju Księstwa Warszawskiego. Na bazie tych materiałów autor kreśli szeroki obraz najliczniejszego stanu Księstwa. Porusza takie zagadnienia gospodarcze i kulturowe, jak zamożność, stopień alfabetyzacji, prawa do gruntów, drobną przestępczość, pojęcie chłopskiego honoru, sytuację w rodzinie oraz pozycję kobiety chłopki. Analizie poddane zostały także relacje pomiędzy chłopami a pozostałymi stanami z położeniem nacisku na stosunki włościańsko-szlacheckie. Pozwoliło to przyjrzeć się realnemu wpływowi wprowadzonych reform na życie mieszkańców Księstwa.

W grudniu 1989 roku świat obiegły zdjęcia z egzekucji dyktatora Nicolae Ceausescu. Zanim obaliła go krwawa rewolucja, przez ponad dwadzieścia lat rządził Rumunią, otaczany kuriozalnym kultem jednostki na wzór Stalina i komunistycznych przywódców krajów Dalekiego Wschodu. Reżim owładniętego manią wielkości Conducatora, pragnącego stosować w środku Europy wzorce zaczerpnięte z północnokoreańskiego komunizmu, uczynił z Rumunii prawdziwe piekło na ziemi. Rumunia Ceausescu stała się krajem powszechnej nędzy, a osławiona tajna policja Securitate – symbolem krwawego terroru nawet dla socjalistycznych sąsiadów. Biografia Ceausescu autorstwa Thomasa Kunzego jest powszechnie uznawana – również w Rumunii – za pozycję klasyczną. Dwadzieścia lat po obaleniu Nicolae Ceausescu ukazało się najnowsze, trzecie wydanie książki. Thomas Kunze pokazał, w jaki sposób półanalfabeta po czterech klasach podstawówki zdobył wielką władzę i uwierzył, że jest bogiem. „Adevarul”, Bukareszt Thomas Kunze – niemiecki historyk, absolwent uniwersytetów w Lipsku i Jenie. Wykładał m.in. na Uniwersytecie Owidiusza w Konstancy. Od 2002 r. związany z Fundacją im. Konrada Adenauera. Autor licznych publikacji historycznych o Niemczech, krajach Europy Wschodniej oraz Rosji.

Gabrie García Moreno, dwukrotny prezydent Ekwadoru, brutalnie zamordowany 6 sierpnia 1875 roku, dzisiaj jest postacią praktycznie nieznaną, natomiast w drugiej połowie XIX w. mówiono o nim szeroko, był na ustach całego cywilizowanego świata. Wielki przyjaciel papieża Piusa IX. Jako jedyny otwarcie sprzeciwił się grabieży i likwidacji Państwa Kościelnego w jego ówczesnej postaci, co miał miejsce w roku 1870. I być może jedyny integralnie katolicki przywódca państwowy w czasach nowożytnych.
Ekwador podobnie jak cała Ameryka Łacińska, był rozdzierany przez przeróżne frakcje koterie, dla których nie liczyło się dobro narodu, a wyłącznie partykularne interesy, i które skutecznie odrywały ten kraj od wiary katolickiej, ponieważ tzw. elity uległy dechrystianizacji i postanowiły się zrewolucjonizować. García Moreno – doktor praw, błyskotliwy adwokat i bardzo niebezpieczny dla swoich wrogów polemista – z szablą w dłoni stanął na czele zwycięskiego ruchu, który skutecznie doprowadził do odsunięcia „szerszeni Rewolucji” od władzy. W trakcie swojej pierwszej prezydentury, w latach 1861-1865, przeprowadza częściową reformę kraju. Kiedy jest wybrany prezydentem po raz drugi, w roku 1869, tym razem na okres sześciu lat, w Ekwadorze zmienia się wszystko. García Moreno wypracowuje nową konstytucję, zatwierdzoną przez Kongres, która czyni z katolicyzmu jedyną religię państwa. Od tej chwili prawa panujące w kraju w pełni zgadzają się z doktryną społeczną Kościoła. W roku 1873 prezydent wraz z arcybiskupem Quito, w otoczeniu najwyższych przedstawicieli duchowieństwa i władzy świeckiej oraz armii, oficjalnie poświęcają Republikę Najświętszemu Sercu Jezusa. W ciągu kilku lat oblicze Ekwadoru pod względem politycznym, ekonomicznym, obyczajowym i duchowym radykalnie zmienia się na lepsze, co budzi zawiść wśród wrogów Kościoła, którzy nie przestają spiskować przeciwko głowie państwa. Gdy zostaje wybrany prezydentem po raz trzeci, postanawiają zadać mu śmiertelny cios. Wyrok na niego zapada w lożach masońskich. Gabriel García Moreno przeczuwał, co go czeka. Tuż przed dokonaniem na nim straszliwego mordu udał się do kościoła, gdzie długo adorował Przenajświętszy Sakrament. Żegnał się z tym światem, a witał się z Bogiem. Mordercy czekali na niego przy wyjściu z kościoła. Jeden z nich zaatakował go maczetą, a pozostali strzelali z rewolwerów. Dios no muere!
(Bóg nie umiera!) – takie były ostatnie słowa wypowiedziane przez konającego prezydenta. Męczennik za cywilizację chrześcijańską, wspaniały przykład na dzisiejsze czasy. Książka czyta się nie tyle jak biografia, co powieść historyczna – wartki, potoczysty styl, zwroty akcji itd.

Sekrety najpopularniejszej pary na świecie
Małżeństwo brata następcy brytyjskiego tronu z charyzmatyczną hollywoodzką aktorką nie schodzi z pierwszych stron gazet. Lady Colin Campbell, autorka specjalizująca się w tematyce dotyczącej Rodziny Królewskiej, pozwala czytelnikowi zajrzeć głębiej, łącząc fascynującą historię z głębokimi portretami psychologicznymi głównych bohaterów.
Jakie dylematy doprowadziły do kontrowersyjnego usunięcia się księcia Harry’ego i Meghan w cień? Jakie cele przyświecają tej parze? Pomagając czytelnikowi zrozumieć gąszcz pozornych przeciwności, autorka obnaża funkcjonowanie brytyjskiego dworu i wyjaśnia, na jakich warunkach Harry i Meghan chcieliby zbudować swoją przyszłość.

Kontynuacja fascynującej biografii Napoleona, po mistrzowsku napisana przez Maxa Gallo.

Druga część zbeletryzowanej biografii Napoleona, obejmuje lata 1806–1821. Cesarz pokonuje największych władców: pod Jeną, pod Frydlandem, pod Wagram. Jego podboje nie ograniczają się do bitewnych pół, z nie mniejszą energią zdobywa kobiety: Polkę Marię Walewską i Austriaczkę Marię Ludwikę, wnuczkę Marii Antoniny.

W 1812 roku na czele Wielkiej Armii wkracza do Rosji. Odtąd powoli jego gwiazda zaczyna gasnąć. Pokonany przez srogi klimat, a potem sprzymierzoną przeciw niemu Europę, zostaje zesłany na Elbę. Jeszcze raz zrywa się do lotu, ale nad błotnistą równiną Waterloo nie wstanie już słońce Austerlitz. Anglicy przykują Napoleona do skały Wyspy Świętej Heleny, ale on odnosi swe największe zwycięstwo – żyje w pamięci potomnych. Jest nieśmiertelny.