Po Ludobójstwie. Eseje O Języku, Polityce I Kinie

Wydana przez Stowarzyszenie Przyjaciół Czasopisma "EKRANy" książka "Adaptacje literatury amerykańskiej" intryguje raczej nietypowym dla tzw. tomów zbiorowych wyrównanym poziomem zawartych w niej artykułów. Być może fakt ten – przynajmniej częściowo – wynika z wpisania publikacji w już wypracowaną i sprawdzoną formułę serii "Literatura na ekranie".
O przyjętym przez twórców książki założeniu czytamy we wstępie Rafała Syski:
"(…) zwyciężyła opcja filmoznawcza i autorzy poszczególnych esejów opisali filmy bardzo dobre bądź wybitne, podkreślając różnice w stosunku do pierwowzoru, odmienność kontekstów i twórcze względem książki strategie interpretacyjne" (s. 9). Choć na pierwszy rzut oka stwierdzenie to nie brzmi zachęcająco, budząc obawę przed tekstami, których jedynym celem byłoby porównywanie fabuł utworów i ich filmowych adaptacji, to okazało się, że obrana strategia stanowi bardzo dobre narzędzie uspójnienia pojawiających się w książce wątków.

Kino stało się tutaj pretekstem do opowieści o mieście, które na przestrzeni kilkunastu wieków stało się nie tylko najważniejszym miejscem we Francji, ale i mającym wielki wpływ na historię całego świata. Tak samo było z muzyką, literaturą, malarstwem, architekturą czy modą.
To opowieść o mieście, jego historii, a także próba nakreślenia współczesnej sylwetki stolicy Francji. W tym celu autor wybrał kilkanaście filmów od Kodu Da Vinci, przez Królową Margot i Marię Antoninę, po O północy w Paryżu, Amelię i Nietykalnych.
Takie postaci jak Édith Piaf, Victor Hugo, Ernest Hemingway, Pablo Picasso, Gustave Eiffel czy Coco Chanel na zawsze będą kojarzone z Montmartre, Belleville czy Dzielnicą Łacińską. Nie inaczej było z filmowcami – Georges Mélies, Marcel Carné, Jean-Luc Godard, Roman Polański, Volker Schlöndorff, a ostatnio Sofia Coppola czy Natalie Portman – oni wszyscy dostrzegli w Paryżu magię, której niektórzy szukają przez całe swoje życie. I tam zamieszkali
Kino, które w książce pełni również rolę przewodnika po mieście, pozwoli spojrzeć na Paryż turystycznie, ale w klimacie filmowym, różnym od tradycyjnego zwiedzania.

Robert Gliński jest nie tylko reżyserem takich filmów jak Niedzielne igraszki, Wszystko co najważniejsze, Cześć, Tereska czy Kamienie na szaniec, ale także nauczycielem młodych pokoleń reżyserów. Jako profesor i rektor łódzkiej filmówki oraz twórca programu i wykładowca Gdyńskiej Szkoły filmowej chętnie dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem. Książka gromadzi teksty pozwalające zrozumieć podejście reżysera do obrazu, słowa, tradycji, historii, wreszcie do najważniejszych aspektów praktyki reżyserskiej. Autor stara się odpowiedzieć na tytułowe pytanie: jak kręcić, pracując z aktorem, z kamerą, ze scenarzystą czy producentem.

Krótka historia filmu to nowe, całkowicie innowacyjne wprowadzenie do tematu filmu. Skonstruowana w prosty sposób i bogato ilustrowana książka prezentuje 50 najważniejszych dzieł filmowych, od przygód superbohaterów po klasyczne komedie, musicale i dokumenty, a także omawia najbardziej znaczące w historii kinematografii gatunki, nurty i techniki twórcze. Zwarta w treści, przyjemna w lekturze książka przypomina miłośnikom kina ich ulubione pozycje i pozwala odkryć nowe, a warte obejrzenia. Przekonajcie się sami jak wynalazek rejestrowania ruchomych obrazów doprowadził do powstania zupełnie nowej formy sztuki, która objęła swoim zasięgiem wszystkie kultury świata. Ian Haydn Smith jest wydawcą magazynów Curzon oraz BFI Filmmakers, a także autorem Krótkiej historii fotografii oraz bestselerowej pozycji 1001 Movies You Must See Before You Die. Ma w swoim dorobku dużo publikacji na temat filmu i fotografii.

Maria Kornatowska doskonale czuła ducha czasu, wychwytywała zmiany społeczne i obyczajowe, świetnie orientowała się we współczesnym życiu artystycznym, ale przede wszystkim wierzyła w kino, w jego magię i sztukę obrazu. Szukała w nim niejednoznaczności, nieoczywistości, tego, co ukryte. O niektórych filmach opowiadała, odsłaniała ich znaczenia, wychwytywała konteksty, tworzyła ich sensy, te najważniejsze (jak Federica Felliniego i Wojciecha Jerzego Hasa, jej dwóch wielkich filmowych miłości) były dla niej towarzyszami podróży w wędrówce przez kulturę, obraz i tajemnicę. Skupiamy się zaledwie na kilku tematach, motywach przewodnich jej twórczości, które jednak pozwalają pokazać wnikliwość interpretacyjną, zanurzenie w kulturze, kunszt pisarski, nie tylko krytycznofilmową osobowość. Maria Kornatowska oferowała czytelnikowi styl i nieoczywistość spojrzenia. Bezbłędnie odczytywała światy kulturowych znaczeń, także je tworzyła. Miała wszystkie te cechy, które sprawiają, że krytyk staje się autorem, kimś, kto kreuje świat tak samo jak artysta.

Kolejne tomy serii dotyczyć będą innych ważnych dla polskiej krytyki filmowej postaci, m.in. Jerzego Płażewskiego, Bolesława Michałka, Krzysztofa Teodora Toeplitza, Zygmunta Kałużyńskiego. Zamiarem redaktorów jest naszkicowanie obrazu krytyki oraz zrekonstruowanie roli, jaką niegdyś odgrywała. Być może okaże się to pomocne dla podjęcia dyskusji o specyfice, funkcji, a nawet zasadności istnienia krytyki filmowej w dzisiejszej rzeczywistości.

W tomie publikują:

Barbara Giza, Alicja Helman, Annette Insdorf, Karol Jachymek, Małgorzata Jakubowska, Katarzyna Mąka-Malatyńska, Anna Osmólska-Mętrak, Agnieszka Polanowska, Małgorzata Radkiewicz, Grażyna Stachówna, Monika Talarczyk, Piotr Zwierzchowski.

Wybór niezrealizowanych scenariuszy Edwarda Żebrowskiego (1935–2014), pisanych w latach 1975–1988 wspólnie z Michałem Komarem i Herbertem Distelem, ukazuje nową twarz twórcy „Ocalenia”, „Szpitala Przemienienia”, „W biały dzień”.