Polish yearbook of international law XXXVII/17

Przemija dotychczasowy europocentryczny porządek prawa międzynarodowego, a wraz z nim stary nomos ziemi. Do jego powstania doprowadziło niespodziewane odkrycie Nowego Świata, wyjątkowe wydarzenie historyczne, które przypominało raczej baśnie niż rzeczywistość. Nowoczesną powtórkę można sobie wyobrazić jedynie w formie fantastycznych paraleli, np. że na drodze do Księżyca ludzie odkryli nowe, jak dotąd zupełnie nieznane ciało niebieskie, które mogą dowolnie eksploatować, co pozwala złagodzić ich walkę o Ziemię. Tego rodzaju fantazje nie dostarczają odpowiedzi na pytanie o nowy nomos ziemi, nie przynoszą jej także kolejne odkrycia przyrodnicze. Myślenie ludzi ponownie musi się skierować ku elementarnym porządkom ich ziemskiego bytu. Poszukujemy głębi sensu ziemi. Oto ryzyko tej książki i pierwsze przykazanie naszej pracy.
Posiadanie ziemi na własność obiecano tym, którzy wprowadzają pokój. Idea nowego nomosu ziemi będzie zrozumiała tylko dla nich.

Podręcznik jest kompleksowym opracowaniem z zakresu praw człowieka i środków ich ochrony.

W ręce Czytelników oddajemy drugie, poprawione i uzupełnione wydanie podręcznika. Jego pierwsze wydanie okazało się być sukcesem wydawniczym, który spotkał się z ogromnym odzewem ze strony naukowców pochodzących z ośrodków akademickich ze wszystkich stron Polski, jak również spoza naszego kraju. Zainteresowanie materią przedstawioną w podręczniku ze strony badaczy, teoretyków i praktyków prawa pokazało, jak ważne dla nauki prawa w Polsce miejsce zajmują obecnie prawa człowieka.

W rozdziale I przedstawione zostały podstawowe zasady i konstrukcja prawa międzynarodowego praw człowieka. Szczegółowej analizie poddano godność jako źródło praw człowieka w systemie krajowym i międzynarodowym, a także relacje, które łączą prawa człowieka i prawo międzynarodowe publiczne. Przedstawiono podmioty, w tym podmioty szczególnie chronione praw człowieka. Uwzględniono koncepcję generacyjności, jako dominującej koncepcji teoretyczno-prawnej. Omówiono podstawowe deklaracje, wytyczne i zasady przyjęte na poziomie międzynarodowym, uznając, że przyczyniają się do zrozumienia, wdrożenia i rozwoju prawa międzynarodowego.

Normatywny system ochrony praw człowieka został przedstawiony w rozdziale II. Szczegółowej analizie poddano interesujące nie tylko z punktu widzenia krajowego porządku prawnego, lecz także w świetle ujęcia systemowego modele praw człowieka obowiązujące w polskim systemie krajowym przez kreujące je organizacje: Narodów Zjednoczonych, Radę Europy, Unię Europejską, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Na uwzględnienie zasługują systemy pozaeuropejskie: międzyamerykański, afrykański, arabsko-muzułmański oraz krystalizujący się system azjatycki. Na uwagę zasługuje część poświęcona krajowemu systemowi ochrony praw człowieka.

Rozdział III dotyczy poszczególnych organów i środków ochrony praw człowieka w systemie uniwersalnym. W szerokim zakresie przedstawiono także środki ochrony praw człowieka w systemach regionalnych, w tym Trybunałów: Międzyamerykańskiego i Afrykańskiego. Przedstawiono działalność Ligi Państw Arabskich wobec praw człowieka. Z racji na ważkość poruszanych na zajęciach z zakresu praw człowieka środków ich ochrony szczególne miejsce poświęcono takim instrumentom, jak: skarga konstytucyjna, skarga nadzwyczajna do Sądu Najwyższego, skarga do ETPCz, skarga do EKPS, skarga do organów komitetowych ONZ czy skargi do TSUE. Wyczerpująco opisano krajowe środki ochrony praw człowieka, które może składać jednostka w ramach zakresu działania instytucji rzecznikowskich.

Kolejne rozdziały dotyczą szczegółowych aspektów prawa międzynarodowego praw człowieka w działaniu, z uwzględnieniem sytuacji specyficznych i nadzwyczajnych. Rozdział IV dotyczy międzynarodowego prawa humanitarnego i realizacji ochrony praw człowieka w stanach nadzwyczajnych. Natomiast w rozdziale V opisano ochronę praw mniejszości narodowych, uchodźców i migrantów, jako realizację ochrony praw człowieka Szczegółowo opisano relacje łączące międzynarodowe prawo humanitarne i prawa człowieka. Analizie poddano zakres obowiązywania międzynarodowego prawa humanitarnego, jak również opisano odpowiedzialność państw za zbrodnie prawa międzynarodowego, naruszenia praw migrantów, mniejszości narodowych i etnicznych. Opisano szczegółowe uprawnienia podmiotowe przysługujące jednostkom w razie naruszenia ich praw.

W ostatnim rozdziale omówiono wybrane prawa człowieka. Niewątpliwym walorem tej części opracowania jest zastosowana w nim metodologia ujmująca poszczególne prawa człowieka w sposób funkcjonalny i dynamiczny, wymykając się tym samym klasycznemu podziałowi na poszczególne generacje praw człowieka.

Podręcznik "Prawo prywatne międzynarodowe" jest całościowym wykładem przedmiotu i będzie pomocny w poznaniu istoty prawa prywatnego międzynarodowego - kolizyjnego i merytorycznego. Publikacja dzieli się na dwie części: ogólną oraz szczegółową i omawia zagadnienia dotyczące m.in.: Zakresu prawa prywatnego międzynarodowego, Zarysu historycznego rozwoju prawa prywatnego międzynarodowego, Zakresu i źródeł prawa międzynarodowego prywatnego, Norm kolizyjnych w prawie prywatnym międzynarodowym, Stosowania i wykładni przepisów z zakresu prawa prywatnego międzynarodowego, Dokonywania czynności prawnych, Prawa rodzinnego i opiekuńczego, Zobowiązań.

Książka stanowi systematyczne omówienie przepisów części cywilnej dwustronnej umowy polsko-ukraińskiej o pomocy prawnej i obrocie prawnym między Polską a Ukrainą.

Komentowana materia dotyczy m.in.:
• jurysdykcji sądów i organów oraz prawa właściwego w sprawach z zakresu prawa cywilnego między obu państwami,
• pomocy prawnej,
• toku czynności procesowych w postępowaniach z udziałem obywateli ukraińskich w Polsce lub obywateli polskich w Ukrainie,
• zagadnień z zakresu prawa pracy, prawa rodzinnego.

Publikacja pomoże szczególnie sędziom, prokuratorom, radcom prawnym, notariuszom, a także innym prawnikom praktykom, pracownikom organów administracji publicznej oraz pełnomocnikom stron w rozstrzyganiu bieżących problemów w postępowaniach transgranicznych polsko-ukraińskich.

The book discusses a variety of issues related to two important international law institutions: international legal personality and recognition. Respective studies concern the legal situation and classification of various categories of non-recognised entities, the obligation to recognise and not to recognise specific subjects, rights and obligations of those entities (including, for example, state immunity and obligations in respect of human rights), and international liability for unlawful recognition. The authors of the texts are both eminent scientists, recognised specialists in the field of international law, as well as young lawyers, just starting their adventure with research work. The authors come from various parts of the world and represent a diverse approach to research methodology.

Authors: Maurizio Arcari, Chun-i Chen, Władysław Czapliński, Natividad Fernández Sola, Łukasz Gruszczyński, Shotaro Hamamoto, Agata Kleczkowska, Anne Lagerwall, Margaret E. McGuinness, Marcin Menkes, Enrico Milano, Stefan Oeter, Dagmar Richter, Przemysław Saganek, Galina Shinkaretskaia, María Isabel Torres Cazorla, Szymon Zaręba

Od najdawniejszych czasów człowiek realizuje w środowisku morskim wiele form działalności gospodarczej. Obejmują one między innymi: przewozy różnego rodzaju towarów, wszelkie formy rybołówstwa, eksploatację kopalin zalegających pod dnem morskim, różnorakie formy morskiej rekreacji oraz wykorzystanie odnawialnej energii, której niewyczerpalne zasoby tam się znajdują.
Prowadzenie jakichkolwiek działań powodujących zakłócenia realizacji wspomnianych form morskiej działalności człowieka może mieć poważne konsekwencje dla funkcjonowania istotnej części populacji ludzkości. Do najgroźniejszych z nich należy zaliczyć międzynarodowe i wewnętrzne konflikty zbrojne.
Dlatego społeczność międzynarodowa starała się ograniczać prowadzenie działań zbrojnych na morzu oraz minimalizować ich skutki poprzez wprowadzanie odpowiednich unormowań prawnych.
Normy dotyczące prowadzenia konfliktów zbrojnych na morzu tworzą istotną część międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych oraz jedną z najstarszych części prawa międzynarodowego publicznego.
Specyficzne środowisko naturalne - jakim jest morze - wymaga zastosowania swoistego rodzaju konstrukcji prawnych, w których znaczącą rolę odgrywa prawo zwyczajowe.
W niniejszej publikacji autorzy podjęli próbę przeglądu skodyfikowanych i zwyczajowych norm prowadzenia konfliktów zbrojnych na morzu oraz wybranych opracowań krajowych i zagranicznych, odnoszących się do tej problematyki.