Polonistyczna glottodydaktyka kulturowa – interdyscyplinarność i modele przestrzenne

Pomieszczone w niniejszym wydawnictwie teksty stanowią różne głosy w dyskusji nad miejscem i rolą kultury popularnej w dzisiejszym świecie. Sięgnięto do zróżnicowanych gatunkowo tekstów, sformułowano rozmaite tezy, a wszystko po to, by opisać jeden z fenomenów współczesności. Napotkamy w analizach zarówno utwory poetyckie i prozatorskie reprezentujące dyskurs artystyczny, szeroko pojęte wypowiedzi medialne, jak i teksty będące przedstawicielami podróżopisarstwa. Opracowania składające się na niniejszy tom dotykają m.in.: problematyki polifoniczności kulturowej współczesnej poezji, zagadnienia tożsamości wampirów, kreacji wizerunku mężczyzny w literaturze gejowskiej, elitarnego egalitaryzmu Kabaretu Starszych Panów, metarefleksji nad literaturą wyróżnioną Nagrodą Literacką Nike, stylu podróżopisarstwa Mariusza Wilka, językowej kreacji zapachu w tekstach medialnych czy wreszcie onomastycznoliterackiej analizy prozy Ignacego Karpowicza.

Publikacja stanowi kompendium wiedzy o współczesnej polszczyźnie, pokazuje jej ewolucję, ale także związki z kulturą narodową i światową, osadzone w zmieniających się systemach wartości. Współczesność jest tu pojmowana w odniesieniu do najnowszych dziejów polszczyzny, których początek wyznacza przełomowe w historii Polski wydarzenie, jakim był wybuch II wojny światowej.

Die Monographie konzentriert sich auf ausgewählte Werke der deutschen und polnischen Literatur nach 1945, in denen sich die AutorInnen mit Ermland und Masuren als eigenem Geburtsort oder als Heimat der Vorfahren auseinandersetzen. Die Arbeit ist auf eine komparatistische Analyse der literarischen Texte ausgerichtet, die verschiedene herkunfts- und generationsspezifische Perspektiven vertreten. Die Erwägungen haben zum Ziel, die Rolle von Ermland und Masuren im Bewusstsein der deutschen und polnischen SchriftstellerInnen zu bestimmen. Die Autorin geht der Frage nach, wie die behandelten Werke Ermland und Masuren thematisieren. Den Bezugspunkt bildet zwar derselbe topographische Rahmen, dem unterschiedliche Bedeutungen zugeschrieben werden. Die Monographie gibt einen Überblick über die symbolischen Raumkodierungen von Ermland und Masuren und veranschaulicht den Wandel der raumbezogenen Semantisierung in der deutschen und polnischen Literatur.

Opracowanie wpisuje się w nurt badań nad historyczną antroponimią pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, które są prowadzone przez onomastów z różnych ośrodków i mają już swoją tradycję. W książce poddano analizie antroponimy przedstawicielek płci pięknej. Dotyczy ona mian kobiet należących do dwóch warstw społeczeństwa feudalnego: mieszczańskiej i chłopskiej. Objęty badaniem obszar stanowi rubież osadniczą, językową, wyznaniową i kulturową. Już od średniowiecza ścierały się tu wpływy Słowian zachodnich i wschodnich. Zakreślone ramy chronologiczne analizy obejmują XVII i XVIII wiek. Jako jedno z narzędzi do badania procesu kształtowania się historycznych nazw osobowych kobiet na tym terenie autor proponuje opracowaną przez siebie metodologię dynamicznych modeli nazwiskowych. Istotną częścią monografii jest słownik poświadczeń źródłowych derywatów nazwiskowych, który zawiera obszerny materiał egzemplifikacyjny. Zgromadzone w leksykonie nazwy osobowe świadczą o bogactwie i różnorodności systemu antroponimicznego kobiet obu warstw społecznych.

Prezentowana praca bada imiona własne (a dokładniej tę ich część, którą zaliczam w poczet antroponimów) występujące w sztuce pt. Acharnejczycy autorstwa ateńskiego komediopisarza greckiej epoki klasycznej, Arystofanesa. Jej głównym celem jest przeprowadzenie takiej analizy antroponimów greckich, która sprawdziłaby ich (szeroko rozumianą) morfologię oraz opisała je w ujęciu onomastycznym, z pewnym zacięciem filologicznym.

Monografia zawiera klasyfikację najczęściej popełnianych przez Niemców błędów w języku polskim oraz szczegółową ich analizę językową prowadzącą do ustalenia błędów reprezentatywnych dla osób niemieckojęzycznych, które w latach 2005–2010 zdały państwowy egzamin certyfikatowy z języka polskiego jako obcego. W trakcie analizy wysunięto hipotezy dotyczące źródeł błędów oraz zbadano
zależności między poziomem opanowania języka polskiego a typem i/lub źródłem błędów. Autorka wskazała tzw. trudne miejsca w polszczyźnie dla osób niemieckojęzycznych i zaproponowała listę zagadnień, które powinny zostać włączone do treści nauczania języka polskiego jako obcego dla tej grupy. Uwzględnienie wniosków przedstawionych w monografii może przyczynić się do zmniejszenia liczby błędów językowych popełnianych
przez Niemców, a tym samym przełożyć się na większą skuteczność nauczania języka polskiego jako obcego.

Monografia Marty Skury stanowi szczegółową, wnikliwą analizę blisko dwóch tysięcy błędów językowych popełnionych przez Niemców w części pisemnej państwowego egzaminu certyfikatowego z języka polskiego. […] Autorce udało się trafnie i kompetentnie ukazać specyfikę języka polskiego w odniesieniu do języka niemieckiego i tym samym zwrócić uwagę na to, jakie problemy występują najczęściej, na co należy położyć szczególny nacisk w procesie nauczania i uczenia się. Praca zawiera dużo naukowo trafnych oraz kompetentnych obserwacji i […] będzie pożyteczną publikacją z zakresu typologii potencjalnych błędów w języku polskim u uczących się z wyjściowym językiem niemieckim. (Prof. dr hab. Danuta Rytel-Schwarz, Uniwersytet Lipski)

Badacz podejmujący się analizy błędów językowych musi mieć zaufanie do swojej wiedzy językoznawczej, ponieważ tego rodzaju analiza wymaga wielowymiarowego spojrzenia na mechanizmy błędotwórcze. Autorka tej monografii potwierdza swoje wysokie kompetencje merytoryczne w każdym z rozdziałów: wtedy, gdy omawia literaturę przedmiotu związaną z badaniem polszczyzny Niemców, przedstawia koncepcje badawcze związane z analizą błędów, charakteryzuje i opatruje niezwykle ciekawymi i wartościowymi komentarzami błędy fleksyjne, składniowe, leksykalne, frazeologiczne, stylistyczne (w tym wynikające z braku wiedzy o kulturze) pojawiające się w zebranym materiale. […] Pracą Marty Skury mogą być zainteresowani nie tylko glottodydaktycy badacze i uczestnicy kierunkowych studiów lub specjalizacji „Nauczanie języka polskiego jako obcego”, ale także egzaminatorzy oraz glottodydaktycy praktycy. A jest nas coraz więcej… (Dr hab. Grażyna Zarzycka, prof. Uniwersytetu Łódzkiego)

*********

Errors Made by the Germans Learning Polish. The Language Analysis for Glottodidactics

The monograph presents the classification of the most common errors made by the Germans in Polish and their detailed analysis in order to determine errors characteristic of this group. The analysis allows to form hypotheses regarding the sources of the errors, which are investigated using a list of interdependencies between the level of Polish language fluency and the type and/or source of the errors. The author also provides a list of issues which should be included in Polish language teaching programmes for German native speakers.