Polskie nazwy miejscowe w języku chińskim

Monografia zawiera klasyfikację najczęściej popełnianych przez Niemców błędów w języku polskim oraz szczegółową ich analizę językową prowadzącą do ustalenia błędów reprezentatywnych dla tej grupy. W trakcie analizy wysunięto hipotezy dotyczące źródeł błędów oraz zbadano zależności między poziomem opanowania języka polskiego a typem i/lub źródłem błędów. Stworzono także listę zagadnień, które powinny stać się częścią treści nauczania języka polskiego jako obcego osób niemieckojęzycznych.

Errors Made by the Germans Learning Polish. The Language Analysis for Glottodidactics

The monograph presents the classification of the most common errors made by the Germans in Polish and their detailed analysis in order to determine errors characteristic of this group. The analysis allows to form hypotheses regarding the sources of the errors, which are investigated using a list of interdependencies between the level of Polish language fluency and the type and/or source of the errors. The author also provides a list of issues which should be included in Polish language teaching programmes for German native speakers.

Księga zawiera prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi w pięćdziesięciolecie Jego pracy naukowej i dydaktycznej. Jest skierowana do szerokiego kręgu odbiorców: zarówno do językoznawców, jak i do osób niezwiązanych z tą dziedziną nauki. Publikacja ma układ tematyczny, a liczne artykuły w niej zawarte pozwoliły na wyodrębnienie sześciu rozdziałów.
Pierwszy poświęcony jest historii języka polskiego postrzeganej nie tylko z odległej perspektywy czasowej, ale i z tej, która bliska jest współczesnym użytkownikom polszczyzny. Znajdziemy tu refleksje dotykające między innymi fonetyki, słowotwórstwa, podsystemu leksykalnego, jak również bardziej ogólne rozważania na temat humorologii czy świadomości językowej minionych epok.
Rozdział drugi koncentruje się wokół kwestii normatywnych, którym Autorzy tekstów przypatrują się głównie z punktu widzenia synchronii. Tematyka artykułów jest szeroko zakrojona, obejmuje zagadnienia gramatyczne, a także związane z interpunkcją, z pismem alfabetycznym, aż po kwestie logopedyczne. Warto zwrócić uwagę na obecność artykułów poświęconych feminatywom, które często w dzisiejszych czasach stanowią przedmiot zainteresowania nie tylko językoznawców.
Analizy zebrane w trzeciej części księgi złożyły się na wieloaspektowy ogląd obszernej problematyki przynależnej genologii. W rozdziale tym znajdziemy przede wszystkim teksty zogniskowane wokół utworów literackich przypisanych do różnych epok, choć nie brak artykułów traktujących o dialektyzacji w sztuce filmowej, gatunkach dziennikarskich, gatunkach wypowiedzi w glottodydaktyce polonistycznej czy związanych z leksykografią.
Czwarty rozdział sytuuje się w obrębie zagadnień leksykologii i leksykografii. Jest najobszerniejszą częścią publikacji i jednocześnie najbardziej urozmaiconą tematycznie. Autorzy za przedmiot rozważań z jednej strony obrali różnego typu słowniki, z drugiej zaś dawne i współczesne słownictwo, w tym gwarowe. Niejednego czytelnika zaciekawią losy słów, które dzięki językoznawcom powracają do nas z mroku przeszłości.
Przedostatnia część tomu pozostaje w kręgu języka, kultury, wartości.
Treść rozdziału szóstego mieści się w ramach wyznaczonych przez badania poświęcone językowi polskiemu w świecie i w glottodydaktyce.

Monografia Jolanty Panasiuk ma walory, które dotyczą nie tylko bogatego materiału badawczego, ale też nowoczesnego podejścia do zagadnień opisu zaburzeń mowy u osób po uszkodzeniach lewej półkuli mózgu. Autorka wyszła poza ramy lingwistycznej analizy zaburzeń afatycznych z konstatacją miejsca uszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, które to podejście dominowało w prowadzonych badaniach klinicznych. Przedmiotem rozważań nie jest jedynie afazja, lecz człowiek z poważnym defektem mowy. Autorka należy do pierwszych badaczy w kraju, którzy podjęli kierunek badań zainicjowany przez Olivera Sacksa w 1979 r. w odniesieniu do pacjentów psychiatrycznych w Anglii i Aleksandra R. Łurię w Rosji z początkiem lat 70. ubiegłego wieku w odniesieniu do chorych neurologicznie.

Jolanta Panasiuk w badaniach odeszła od statycznego pojmowania afazji i zanalizowała to zjawisko dynamicznie w ujęciu rozwojowym. To pozwoliło Jej spojrzeć na osobę z uszkodzeniem mózgu, która podejmuje próby radzenia sobie w codziennych sytuacjach życiowych, przezwyciężania trudności w komunikowaniu się z otoczeniem. Opisała również problemy osób chorych w spostrzeganiu i ocenie ich sytuacji, wskazała na braki w rozumieniu emocji, motywacji i kontroli własnych zachowań. Dzięki takiemu podejściu konstatowała różnice w zachowaniach wielu chorych, niezależnie od natężenia zaburzeń mowy. […] Autorka jest także świadoma, że stan funkcjonalny badanych osób nie jest trwały, może być modyfikowany przez różne czynniki dodatkowe: organiczne, psychologiczne, sytuacyjne. Dlatego chorych badała w przedziale kilku tygodni, kilku miesięcy, a nawet kilku lat. Takie podejście ma uzasadnienie w postępach neurofizjologów, psychofarmakologów, neurologów, którzy dokumentują znaczenie plastyczności ośrodkowego układu nerwowego oraz mechanizmów adaptacyjnych, decydujących o kompensacji zaburzeń, co jest wyznacznikiem skuteczności oddziaływań rehabilitacyjnych logopedów, neuropsychologów i neuropsychiatrów.

Z recenzji prof. dra hab. Marcelego Klimowskiego

Na tom składa się16 artykułów z zakresu słowotwórstwa i semantyki leksykalnej, wybranych z ponadczterdziestoletniego dorobku Autorki. Dotyczą problemów teoretycznych, klasyfikacji, sposobów opisu w ramach przyjętej metodologii, a także przedstawiają analizy omawianych zagadnień na bogatym materiale leksykograficzno-korpusowym. Książka adresowana do wszystkich zainteresowanych współczesną polszczyzną oraz specjalistów, zwłaszcza polonistów i slawistów.

******

Language at work – working on a language. Studies in semantics and word formation

The book comprises 16 articles concerning word formation and lexical semantics, representative of the Author’s forty-year work. The articles tackle theoretical issues, classifications, methods of description within the adopted framework, they also provide analyses of selected problems, illustrated with ample data excerpted from dictionaries and corpora. The book holds particular interest to anyone concerned with the contemporary Polish language, as well as to specialists in Polish philology or Slavic studies.

Książka stanowi próbę ukazania szeregu zjawisk semantycznych, które wspólnie określić można mianem zmian – czy też przesunięć – punktu widzenia osoby mówiącej, przez pryzmat aparatu pojęciowego, jaki oferuje językoznawstwo kognitywne, na materiale przekładu ustnego. Analiza licznych autentycznych przykładów z tłumaczeń w parze języków polski–angielski pozwala autorowi wskazać kilka interesujących regularności i zależności w ramach relacji między tłumaczeniem konsekutywnym a symultanicznym, a także zaoferować implikacje dla dydaktyki przekładu ustnego.

Głównym tematem książki jest porównanie kategoryzacji językowej i „kategoryzacji matematycznej”, czyli teorii zbiorów. Wyniki wskazują, że jedna z pięciu badanych matematycznych teorii zbiorów – mereologia – znacznie lepiej odzwierciedla cechy kategorii językowych niż pozostałe. To ścisłe powiązanie mereologii – najbardziej eleganckiej i jedynej wolnej od paradoksów teorii zbiorów – z ludzką kategoryzacją jest kolejnym elementem stale powiększającego się zbioru przesłanek, które wskazują na to, że matematyka jest „ucieleśniona”, czyli jest raczej produktem ludzkiego umysłu niż platońskim ideałem.