Polskie operatory pytajne w ujęciu diachronicznym

Redaktor naczelna Magdalena Pastuchowa, redakcja naukowa numeru Ewa Biłas-Pleszak, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Jacek Warchala



Językoznawstwo współczesne traci swój autonomiczny wymiar, odwołuje się bowiem do dziedzin takich, jak socjologia, psychologia, neurologia, kognitywistyka czy informatyka, a także zmienia profil swoich badań na bardziej praktyczny. Prezentowany numer „Forum Lingwistycznego” wpisuje się właśnie w tak rozumianą tendencję, stając się płaszczyzną wymiany myśli, koncepcji, metod stosowanych w językoznawstwie, ale także przestrzenią penetrowania dziedzin pokrewnych, jak logopedia i neurolingwistyka czy wyrosła z językoznawstwa socjolingwistyka; ma stać się także obszarem przełamywania granic między dziedzinami, stąd obecność tekstów wprowadzających odbiorcę na teren politologii, socjologii lub medioznawstwa.

Artykuły zawarte w dziale Studia łączy próba rekonstrukcji praktyk językowych, zainteresowanie szczegółem i chęć zastosowania lingwistycznych narzędzi do badania genetycznie i gatunkowo różnych tekstów oraz zjawisk. Jako temat potraktowano w nich wypowiedzi zamieszczone w mediach masowych – prasie, radiu (także w ich odsłonie internetowej) oraz telewizji ‒ w odmianach zarówno mówionej, jak i pisanej. W dziale tym znalazł się również tekst dotyczący związku badań językoznawczych z praktyką logopedyczną. W dziale Archiwalia zamieszczono tłumaczenie dwu tekstów z końca XX i początku XXI w. Oba artykuły warte są przypomnienia ze względu na wagę i aktualność poruszanej problematyki. Teksty zebrane w dziale Polemiki, choć z pozoru różne, to powiązane analizą języka i jego społecznych realizacji. Dział Varia gromadzi m.in. opracowania dokumentujące życie naukowe Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, czyli sprawozdania z konferencji organizowanych w latach 2015 i 2016.

W publikacji zgromadzono teksty, w których przyjrzano się twórczości różnych osób nagrodzonych lub nominowanych do Nagrody Literackiej „Nike”. Dla autorów interesujące były między innymi problemy stylizacji w wielowymiarowej i polifonicznej prozie Jacka Dehnela (Magdalena Hawrysz), a także wkład twórczości Olgi Tokarczuk do wyraźnie współcześnie się rozwijającego i ważkiego społecznie dyskursu posthumanizmu (Artur Rejter). Autorka Biegunów zainspirowała również Joannę Przyklenk i Katarzynę Sujkowską-Sobisz, które podjęły się analizy odbioru monumentalnej powieści Księgi Jakubowe przez internetowych forumowiczów. Przez pryzmat problematyki genderowej i queerowej na prozę Michała Witkowskiego spojrzała Małgorzata Kita. Ważny dla Traktatu o łuskaniu fasoli Wiesława Myśliwskiego świat muzyki oraz instrumentów muzycznych próbowała uchwycić w swym studium Ewa Biłas-Pleszak. Interesujący okazał się także aspekt intertekstualny oraz intersemiotyczny w Sońce Ignacego Karpowicza (Alicja Bronder). W artykule Beaty Kiszki został zaś poruszony problem motywów animimalistycznych w wybranych powieściach Krzysztofa Vargi. Sięgnięto także do tekstów reportażowych i reportażowi bliskich. Nad pograniczną stylowo i gatunkowo prozą Andrzeja Stasiuka pochyliła się w swym studium Ewa Sławkowa. Swoistej generycznej „migotliwości” i gatunkowym przemianom reportażu, odzwierciedlającym często kształt współczesnego świata, poświęciła uwagę Joanna Przyklenk, natomiast Wioletta Wilczek opisała osobliwy obraz Białegostoku zawarty w reportażu Marcina Kąckiego.

Zarówno wybrana – zróżnicowana pod względem estetycznym, gatunkowym i dyskursywnym – twórczość, jak i metody zastosowane w zgromadzonych tekstach, poświadczają tezę o znaczącej dla badaczy wadze inspiracji autorów i dzieł wyróżnionych Nagrodą Literacką „Nike” lub do niej nominowanych. Jak widać, literatura wciąż stara się reagować na świat nas otaczający, komentować go, a nade wszystko stwarzać jego indywidualny i niepowtarzalny obraz. (fragmenty Wprowadzenia). Publikacja z pewnością zainteresuje studentów kierunków humanistycznych i badaczy literaturoznawców, językoznawców, kulturoznawców, a także wszystkich miłośników polskiej literatury najnowszej.

„Logopedia Silesiana”, oprócz swojej nadrzędnej, naukowej funkcji, pragnie także pomagać osobom z zaburzeniami mowy. W trzecim tomie czasopisma logopedzi przedstawiają koncepcje, pomocne narzędzia oraz modele diagnozy i drogi terapii. Rzetelna, najnowsza wiedza po raz kolejny łączy się z praktyką. Prezentujemy prace autorów, którzy na wiele sposobów omawiają programowanie postępowania logopedycznego. Obserwacja słowa w jego różnych realizacjach, odkrywanie przyczyn sprawiających, że człowiek zaczyna używać języka, znajdują swoje odzwierciedlenie w logopedycznej debacie nad naturą ludzkiego porozumiewania się. Zaprezentowane tutaj rozważania teoretyczne i praktyczne, częstokroć podejmujące także zagadnienia moralne, przyczynią się – mamy taką nadzieję – do doskonalenia warsztatu terapeutycznego i otworzą przestrzeń dla nowo odkrywanych tajemnic języka i zachowań językowych. (Prof. dr hab. Marian Kisiel, Przewodniczący Rady Naukowej „Logopedii Silesiany”)

Tom Aksjologiczne aspekty komunikacji jest poświęcony zagadnieniom współczesnego języka rozpatrywanym w aspekcie szeroko rozumianej aksjolingwistyki, ze szczególnym uwzględnieniem wartości etycznych. Teksty umieszczone w niniejszym zbiorze stanowią pokłosie ogólnopolskiej interdyscyplinarnej konferencji z udziałem gości zagranicznych pn. FORUM ETYKI SŁOWA, która odbyła się w Bydgoszczy 15-16 marca 2018 r. Treść artykułów pokazuje, jak wielkie znaczenie we współczesnej rzeczywistości ma interpretująca moc wartościującego słowa, jakie skutki może pociągać za sobą także w wymiarze etycznym. […] Oddając ten tom do rąk Czytelnika, życzymy inspirującej lektury i mamy nadzieję na włączenie się w dyskusję aksjologiczną, pogłębiającą refleksję nad kondycją i wielowymiarowością współczesnej komunikacji.

(ze wstępu)

Niniejsza książka podejmuje ważne zagadnienia dotyczące aktualnych przemian w obszarze informacji i wiedzy oraz komunikacji z użytkownikiem bibliotek i informacji digitalnej. Teksty pisane z perspektywy badaczy oraz specjalistów - bibliotekarzy i pracowników informacji - mieszczą się w czterech grupach tematycznych: 1. "Książka, czytelnik/użytkownik. Badania i rekonesanse badawcze", 2. "Zasoby informacji i wiedzy - sposoby organizacji", 3. "Komunikacja naukowa w dobie cyfrowej", 4. "Czytelnicy, użytkownicy bibliotek i informacji - edukacja, usługi, przestrzeń". Autorzy, włączając się w dyskusje teoretyczne i sygnalizując istotne problemy, przedstawiają szereg oryginalnych rozwiązań stosowanych w praktyce. Praca jest również zaproszeniem do dalszych dyskusji nad istotą informacji i komunikacji ery cyfrowej z perspektywy bibliologii i informatologii oraz zachętą do dalszej wymiany doświadczeń praktycznych.

Opracowana jako wyraz uznania dla profesora Józefa Kwaterko z okazji 70-tych urodzin i 50-tej rocznicy działalności zawodowej, książka ta jest zbiorem artykułów wybitnych specjalistów literatury frankofońskiej obu Ameryk: od Quebecu, a szerzej, od Kanady po Karaiby. Teksty w niej zebrane składają się na panoramę problematyk, estetyk i zagadnień społeczno-kulturowych charakterystycznych dla frankofonii amerykańskiej. Lektura tychże artykułów pozwoli czytelnikowi podjąć próbę "rozszyfrowania Ameryki", a tym samym pójść w ślady profesora Józefa Kwaterko, który od lat niestrudzenie bada i odkrywa coraz to nowe znaczenia francuskojęzycznej literatury obu Ameryk.
Kilka bardziej osobistych świadectw, które uzupełniają książkę, pozwala lepiej zrozumieć osobowość i drogę Profesora, eksperta w swoje dziedzinie, ale także kolegi i przyjaciela, wrażliwego na zróżnicowanie kulturowe oraz różnorodność doświadczeń bliskich mu osób.

Hommage au Professeur Józef Kwaterko a l’occasion de son soixante-dixieme anniversaire et du cinquantenaire de son activité professionnelle, le présent ouvrage recueille les articles d’éminents spécialistes en littérature francophone des Amériques. Du Québec et, plus largement, du Canada jusqu’aux Caraibes, tout un panorama de problématiques, d’esthétiques et d’enjeux socioculturels propres a la francophonie américaine s’offre ici au lecteur qui pourra ainsi tenter de « déchiffrer l’Amérique » a l’instar du Professeur Józef Kwaterko qui, depuis des années, n’a de cesse dans son travail de recherche et de découverte passionnée de la littérature francophone des Amériques.
Quelques témoignages plus personnels qui completent l’ouvrage permettent de mieux comprendre la personnalité et le parcours du Professeur, expert dans son domaine de prédilection, mais aussi collegue et ami a l’écoute de la diversité des sensibilités culturelles et de la pluralité des expériences des personnes qui l’entourent.

Developed in recognition of Professor Józef Kwaterko on the occasion of his seventieth birthday and fiftieth anniversary of his professional career, the book is a collection of articles by outstanding specialists in Francophone literature of the Americas. From Quebec, and more broadly, from Canada to the Caribbean, the texts collected in this book provide a panorama of issues, aesthetics and socio-cultural themes characteristic of American francophony. Reading these articles will allow the reader to attempt to "decipher America" and thus follow in the footsteps of Professor Józef Kwaterko, who for years has been tirelessly researching and discovering new meanings of French-speaking literature of the Americas.
A handful of more personal testimonies, which complement the book, help to better understand the personality and path of the Professor, an expert in his field, but also a colleague and a friend, sensitive to cultural diversity and the variety of experiences of those close to him.