Polskie Podziemie W Oczach Wroga Tajny Raport Dowództwa Niemieckiego Wywiadu Gen. Reinharda Gehlena

Eugeniusz Niebelski is professor of history at the John Paul II Catholic University of Lublin. He studies the history of Poland in the 19th and 20th centuries, including the life stories of Polish exiles living in the Russian Empire. Recently, he has published "Zesłańcy 1863 roku. Siedem historii (Lublin: Polish Academy of Sciences Branch in Lublin-Polihymnia, 2019) and edited the book "Polacy w Irkucku w XIXi XX wieku" (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2020).

Czy Józef Piłsudski był dyktatorem? Czy można widzieć w komuniście Władysławie Gomułce bohatera narodowego? A Lech Wałęsa to heros opozycji czy współpracownik SB o ps. Bolek? Czy rzeczywiście żołnierze wyklęci mogą być powodem do dumy? Czy PRL uznać za kontynuację polskiej państwowości, czy raczej potraktować jak wyrwę w jej istnieniu?

To tylko kilka przykładowych, niełatwych pytań o polską historię i Polaków wybory w ostatnim stuleciu. Pytania zostały przyporządkowane czterem okresom historycznym: II RP, czasom II wojny światowej, okresowi PRL-u oraz transformacji ustrojowej po 1989 r. i III RP.

Na 100 kontrowersyjnych pytań o najnowsze dzieje Polski odpowiadają wybitni polscy historycy i naukowcy, autorzy znakomitych książek, czasami uczestnicy opisywanych wydarzeń. 

Profesor Daniel Beauvois, historyk i polonista urodził się w 1938 roku. Jest emerytowanym profesorem Sorbony (Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne), a od 1991 r. członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk.
Dorobek Autora ściśle wpisuje się w historiografię krajów, którymi się zajmował. W 1977 roku Jerzy Giedroyć zwrócił uwagę Czesława Miłosza na jego „naprawdę rewelacyjną książkę o uniwersytecie wileńskim”. Była to praca habilitacyjna Beauvois, która z powodu cenzury została wydana w Polsce dopiero w 1991 roku. Wznowiono ją w 2012 roku. Jest również znany jako autor trylogii o stosunkach polsko-ukraińsko-rosyjskich: Trójkąt ukraiński, która od 2005 do 2016 roku została wydana trzykrotnie. Po wydaniu pierwszej części tego tryptyku Józef Czapski napisał, że mógłby porównać wrażenie, jakie na nim wywarł „z wrażeniami wywołanymi lekturą Brzozowskiego w czasach mojej młodości”. Stefan Kieniewicz zaś określił ustalenia Beauvois mianem „naukowej sensacji”.
W swoich licznych artykułach Daniel Beauvois zabiera głos szczególnie w dyskusjach o kresach. W 2016 roku w liście do niego Olga Tokarczuk napisała: „Kolokwialnie mogłabym powiedzieć, że ozdrowieńczo przemeblowuje Pan polską głowę”. Uznanie to miało swoją cenę. Autor w swojej autobiografii nie kryje trudności, z jakimi spotykały się jego koncepcje i jakie przykrości przytrafiały mu się w świecie akademickim.
Niniejsza książka ukazuje niecodzienne koleje jego życia zawodowego i przywołuje ważne aspekty polsko-francuskich stosunków naukowych, a także bogate związki Autora z historykami Europy Środkowo-Wschodniej.
Daniel Beauvois został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Wykłady profesora Bohdana Cywińskiego o literaturze polskiej czasu zaborów (1795-1914) ukazują ogromne znaczenie, jakie ma literatura, właśnie „niepodległa baśń”, w życiu narodu pozbawionego swobody i własnego, suwerennego państwa. Subiektywnie wybrana przez autora lista lektur z literatury tego okresu, zestawiona z wybranymi zjawiskami z historii politycznej ma tu pełnić przede wszystkim rolę przykładu dla analizy ogólniejszego zagadnienia funkcji politycznej.

Spacerując uliczkami międzywojennego Białegostoku, można poczuć zapach bułek z cebulą, tzw. białysów, usłyszeć bawiące się dzieci i klezmerską muzykę. Zajrzeć do kin, w parku spotkać zakochane pary pijące buzę, kupić od przekupki smakołyki, poznać Białorusinów, Litwinów, Niemców, Polaków, Rosjan, Tatarów, Ukraińców, Żydów, tworzących niezapomniany klimat miasta. Krok po kroku odkryć zapomniane tajemnice i odnaleźć odpowiedzi na pytania: dlaczego Białystok nazywano polskim Manche-sterem, skąd wziął się pomysł na tzw. szkołę na wolnym powietrzu, w jakich okolicznościach Józef Piłsudski został honorowym obywatelem miasta i jaki związek z Białymstokiem miała gwiazda kina – Nora Ney.Książka Białystok między wojnami. Opowieść o życiu miasta 1918–1939 zabierze Państwa w podróż szlakiem przedwojennego miasta. Podczas niej Czytelnik pozna m.in. największe miejskie przedsiębiorstwa, restauracje i kawiarnie, miejsca kultu religijnego, przepisy na regionalne dania. Dowie się, gdzie białostoczanki robiły zakupy, w jaki sposób spędzano wolny czas, jak działał pendel, gdzie mieszkał twórca esperanto oraz kto powiedział: Nie jestem tylko z Białegostoku, jestem białostoczaninem – to znaczy wiele. Niezwykłe bowiem musiało być miasto, którego mieszkańcy, różniąc się tak bardzo, jednocześnie stworzyli jedyną w swoim rodzaju kulturę.
Rozdziały zostały opatrzone unikatowymi fotografiami, ciekawostkami i danymi adresowymi, które ułatwią poznanie dawnej lokalizacji wielu instytucji.

Do książki dołączone są bezpłatne dodatki:
– plan miasta
– płyta DVD z dwoma filmami prezentującymi międzywojenny Białystok: Jewish life in Białystok (1939 r.) i Zawody konne o mistrzostwo wojska Białystok (1937 r.).

Najbardziej chyba znaną jednostką, która walczyła u boku Francuzów o przywrócenie niepodległości dla Rzeczypospolitej były Legiony Polskie, utworzone w 1797 roku we Włoszech, na czele których stanął generał Jan Henryk Dąbrowski. To właśnie Legiony były niejako kontynuacją polskiego oręża, które przestało istnieć wraz z upadkiem państwa polskiego. Innym znanym oddziałem, złożonym z polskich żołnierzy, a walczącym u boku Cesarza, był pułk polskich szwoleżerów, wsławiony szarżą w wąwozie Somosierra w listopadzie 1808 roku.
Wraz z postępem kampanii Napoleona przeciwko Prusom w 1806 roku, możliwe stało się w końcu utworzenie pierwszych oddziałów polskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Trudno dziś rozstrzygnąć, jaki cel przyświecał Napoleonowi, jeśli mowa o utworzeniu oddziałów wojskowych w 1806 roku złożonych z Polaków. Przeciwnicy Cesarza Francuzów głosić będą tezę, jakoby potrzebował on jedynie materiału ludzkiego, otumanionego nadziejami na niepodległość. Z drugiej strony, grupy polskich bonapartystów będą bronić Napoleona, gdyż to dzięki niemu właśnie powstało Księstwo Warszawskie, które z całą pewnością było namiastką państwa polskiego, nadzieją na lepsze jutro po ponad dziesięcioletnim okresie niewoli. Wydaje się, że prawda leży mniej więcej w połowie – nawet najzagorzalsi przeciwnicy Małego Kaprala muszą jednak przyznać, że nikt dla Polaków w tamtym okresie nie zrobił tyle dobrego, co właśnie Napoleon Bonaparte.
Jednym z oddziałów, utworzonych na terenie zaboru pruskiego na przełomie listopada i grudnia 1806 roku, był 9. pułk piechoty Księstwa Warszawskiego. Początkowo funkcjonował on jako 1. pułk legii poznańskiej...


Hubert A. Nowak (1994) – historyk, absolwent UAM w Poznaniu (spec. archiwistyka, historia wojskowości), obecnie pracownik Muzeum Ziemi Wschowskiej. Od dzieciństwa zafascynowany osobą Cesarza Francuzów, kiedy to jako kilkuletni chłopiec po raz pierwszy odwiedził leżący pod Lesznem „Stół Napoleona”. Oprócz czasów napoleońskich, w kręgu jego zainteresowań są również działania wojenne w Polsce 1939 roku, a także dzieje miasta Leszna i regionu leszczyńskiego.