Poszukiwanie tożsamości kulturowej w Europie Środkowo-Wschodniej 1919-2014. The Search for Cultural Identity in East-Central Europe 1919-2014

Publikacja jest efektem projektu realizowanego w Muzeum Sztuki w Łodzi w kooperacji z Zakładem Literatury XX iXXI wieku UŁ. Badania, prowadzone w duchu case studies, koncentrowały się na zjawiskach świadczących o przywiązaniu artystów do rozmaitych wariantów awangardowo pojętej zasady integracji sztuk. Akcentowały one także zbieżność dążeń twórców w Polsce po 1945 roku w różnych kontekstach społeczno-politycznych, instytucjonalnych czy nawet towarzyskich.
Książka dotyczy sojuszy i analogii w obrębie sztuk wizualnych i literatury – zarówno ponad ich zwyczajowo respektowanymi formułami, jak i w umownie przestrzeganych i honorowanych granicach. Autorzy zgromadzonych tekstów starają się uchwycić wzajemne artystyczne stymulowanie w rozprzestrzenianiu konkretnych idei, a zarazem interesuje ich zmiana usytuowań i optyk w postrzeganiu pozornie dobrze znanych zagadnień; innymi słowy – wszystko to, co kryje się w semantycznym potencjale tytułowych „(dy)fuzji”.
„Tom ma wyraźny rys nowatorski – i to zarówno w płaszczyźnie rewelatorskiej (tam, gdzie mowa jest o zjawiskach słabo zbadanych), jak i w obszarze repetycji (tam, gdzie poruszane są zagadnienia nie najgorzej opracowane). [...] Wyłania się też w nim pewien dział by tak rzec, poznawczy. Po jednej jego stronie sytuują się przyczynki do twórczości bardzo znanych i znanych artystów (Białoszewski, Brzozowski, Buczkowski, Czycz, Haupt, Kantor, Peiper, Strzemiński, Themerson), z drugiej natomiast strony otrzymujemy kompetentne teksty, poświęcone artystom i zjawiskom znanym mniej lub niemal wcale (Bruszewski, Dłużniewski, Kryszkowski, Partum czy też sztuka artzinów). Siłą rzeczy, te pierwsze przyczynki wymagają podjęcia swoistego agonu z badaczami-poprzednikami, te drugie zaś stanowią nowość intelektualną niejako same przez się. Takie zestawienie wydaje się bardzo ożywcze dla wymowy całej publikacji”.
Z recenzji dr. hab. Piotra Łuszczykiewicza, prof. UAM

Książka Piotra Skrzypczaka jest bez wątpienia najpoważniejszą pracą poświęconą aktorstwu filmowemu, jaka do tej pory powstała w Polsce, i jak na taką skalę książką jedyną. Cóż bowiem opisywać: aktora, artystę, gwiazdę, człowieka uwikłanego w przemysł kinematograficzny, role itd.? Potencjalna wielość wyborów stanowi w gruncie rzeczy kłopot metodologiczny. Przyjęcie przez autora konstruktu teoretycznego, jakim jest fundamentalna dla książki kategoria „postaci ekranowej", i konsekwentne stosowanie go we wszystkich rozdziałach pozwala zachować dyscyplinę dyskursu.
Piotr Zwierzchowski

„Dagerotyp. Studia z historii i teorii fotografii” [„Daguerreotype. Studies in history and theory of photography”] jest kontynuacją ukazującego się w latach 1993–2015 r. czasopisma „Dagerotyp”, wydawanego początkowo przez Stowarzyszenie Historyków Fotografii, a od 2000 r. wspólnie z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W nowej odsłonie „Dagerotyp” pozostanie czasopismem naukowym, jednak poza problematyką z zakresu historii fotografii, pojawią się w nim kwestie związane z teorią fotografii, jej aspektami technologicznymi, artystycznymi, socjologicznymi, funkcjonowaniem, migracjami, różnymi formami jej materialności. Ponadto czasopismo poświęcone będzie samym obrazom i ich relacjom z tekstem, pamięcią i historią.
Czasopismo, zgodnie z poszerzoną koncepcją, stawia sobie za cel badanie, w możliwie najszerszym spektrum tego, w jaki sposób obrazy fotograficzne oddziaływały i oddziałują na człowieka i społeczeństwa, na odbiór świata, jego historii i aktualności. W związku z tym interesują nas zarówno kolekcje oraz archiwa fotograficzne, jak i funkcjonowanie fotografii w książkach oraz prasie, w przestrzeni prywatnej oraz publicznej, w tym w polityce, ale także jej obecność w sztuce jako samodzielny sposób wypowiedzi artystycznej i narzędzie pomagające w pełnej ekspresji artystom uprawiającym wszystkie dziedziny sztuki...

„Dagerotyp. Studia z historii i teorii fotografii” [„Daguerreotype. Studies in history and theory of photography”] jest kontynuacją ukazującego się w latach 1993–2015 r. czasopisma „Dagerotyp”, wydawanego początkowo przez Stowarzyszenie Historyków Fotografii, a od 2000 r. wspólnie z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W nowej odsłonie „Dagerotyp” pozostanie czasopismem naukowym, jednak poza problematyką z zakresu historii fotografii, pojawią się w nim kwestie związane z teorią fotografii, jej aspektami technologicznymi, artystycznymi, socjologicznymi, funkcjonowaniem, migracjami, różnymi formami jej materialności. Ponadto czasopismo poświęcone będzie samym obrazom i ich relacjom z tekstem, pamięcią i historią.
Czasopismo, zgodnie z poszerzoną koncepcją, stawia sobie za cel badanie, w możliwie najszerszym spektrum tego, w jaki sposób obrazy fotograficzne oddziaływały i oddziałują na człowieka i społeczeństwa, na odbiór świata, jego historii i aktualności. W związku z tym interesują nas zarówno kolekcje oraz archiwa fotograficzne, jak i funkcjonowanie fotografii w książkach oraz prasie, w przestrzeni prywatnej oraz publicznej, w tym w polityce, ale także jej obecność w sztuce jako samodzielny sposób wypowiedzi artystycznej i narzędzie pomagające w pełnej ekspresji artystom uprawiającym wszystkie dziedziny sztuki...

Fascynująca panorama świata i epoki, która dała początek europejskiej kulturze
Ona: Pauline Viardot, megagwiazda opery, śpiewaczka znana i kochana w każdym z europejskich krajów.
On: Iwan Turgieniew, wybitny rosyjski pisarz, ślepo i oddanie zakochany w Pauline.
On numer 2: Louis Viardot, mąż Pauline, krytyk, dziennikarz, od którego oceny zależały kariery wielu wybitnych twórców.
A w tle XIX wiek pełen przemian politycznych, społecznych i kulturalnych. Jak doszło do tego, że około 1900 roku na całym kontynencie obowiązywały te same lektury, reprodukowano te same obrazy, tę samą muzyką grano w domach i tej samej muzyki słuchano w salach koncertowych, a we wszystkich znaczących europejskich operach wystawiano te same dzieła? W jaki sposób wytworzył się europejski kanon, który dziś stanowi fundament kultury wysokiej nie tylko w Europie, ale wszędzie tam, gdzie Europejczycy się osiedli? Ten szczególnego rodzaju kosmopolityzm – wspólnota dzieł sztuki, myśli i rozwoju - sprawił, że wybitne talenty mogły jeszcze jaśniej zabłysnąć na międzynarodowej scenie. Orlando Figes pokazuje to na przykładzie burzliwych losów trójki artystów, których dziś nazwalibyśmy bohaterami kultury masowej. Ich kariery bowiem rozwijały się bez względu na jakiekolwiek granice. Pauline Viardot, która pochodziła z hiszpańskiej rodziny Garcia, znana była jako francuska mezzosopranistka, śpiewała włoskie opery, przyjaźniła się z rosyjskimi pisarzami, a przy tym przez wiele lat mieszkała w Niemczech. Doświadczyła też problemów pojawiających się na styku kultury i…ekonomii. Bo kultura, aby się utrzymać, musi działać jak biznes, a artyści nieraz muszą funkcjonować jak biznesmeni. I to nadal się nie zmieniło. Europejczycy z jednej strony pokazują, jak daleko zaszliśmy w rozwoju jako ludzkość, a z drugiej uprzytamniają, że pewne dylematy są stare jak świat, a mimo tego wciąż nie tracą na aktualności.

Publikacja dotyczy komunikacji wizualnej w mediach na przykładzie infografiki w prasie i Internecie. Na podstawie przykładów zaczerpniętych z miesięcznika „PRESS”, dwóch gazet codziennych – „Faktu” i „Gazety Wyborczej” – oraz z wybranych realizacji internetowych (dwóch czołowych portali internetowych i serwisu specjalizującego się w dziennikarstwie danych) autor zwraca uwagę m.in. na: ruchomość infografik, ewentualne przejawy manipulacji, błędy i odchylenia konstrukcyjne, efektywność przekazu, rodzaj grafiki, użyte środki wyrazu, wiarygodność, elementy budowy, a także powiązania między blokami i informacjami. Ocenia również spójność, wypełnianie podstawowych celów infografiki oraz zaspokajanie potrzeb informacyjnych odbiorcy z uwzględnieniem jego kompetencji wizualnych.
*
Książka może służyć jako podręcznik dla studentów dziennikarstwa i samych dziennikarzy zajmujących się przekazem wizualnym i tworzeniem infografik. [...] Analizy przykładów dobrych i nietrafionych infografik są jednym z bardziej znaczących atutów publikacji. [...] Monografia jest bogato ilustrowana przykładami infografik, przez co stanowi bardzo dobry materiał poglądowy, m.in. dla studentów i wykładowców dziennikarstwa oraz dziennikarzy chcących wzbogacić swój warsztat.
Z recenzji prof. dr. hab. Andrzeja Adamskiego