„Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych”. T. 20, nr 1/2015: Osoba niepełnosprawna w środowisku lokalnym i instytucjonalnym

Tematem wiodącym pierwszego tomu wznowionej edycji „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” jest ukazanie tradycji i stanu badań społecznych na Górnym Śląsku w zakresie wybranych dziedzin, w których dorobek badawczy jest znaczący i udokumentowany. Zbiór został podzielony na pięć działów: Śląsk – problemy społeczno-kulturowe; Kultura i przestrzenie historyczne; Ludzie i kapitał społeczno-kulturowy; Kobieta i rodzina; Grupy zawodowe i system edukacji.
Zadaniem przywróconego do obiegu naukowego czasopisma jest m.in.: prezentacja wyników badań socjologicznych, publikowanie opracowań prezentujących stan badań, budowanie zaplecza bibliograficznego, międzyinstytucjonalna integracja „śląskiego” środowiska socjologicznego, stworzenie płaszczyzny interdyscyplinarnych badań nad społeczno-kulturowymi, politycznymi i gospodarczymi problemami Śląska.

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Nauk „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie siódmym został podjęty problem szeroko rozumianej socjologii miasta i problemów miejskich. "Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” – to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyka społeczną.

Książka pt. Bezdomność i bezdomni w opinii społeczeństwa polskiego, autorstwa doktora Rolanda Dobrzenieckiego-Łukasiewicza, prezentuje bezdomność z punktu widzenia „zwykłego obywatela” stykającego się z tą problematyką jako obserwator zewnętrzny otrzymujący informacje z mediów, plotek i obrazów ulicy i na tej podstawie kształtujący swoje „widzenie problemu”. Przedstawiona publikacja prócz szerokiego spektrum analiz statystycznych, w swym zakresie metodycznym, ujmuje część teoretyczną, w której zostały przedstawione aspekty budowania postaw przez wpływ mediów i informacji w nich zawartych. Autor, za pośrednictwem przeprowadzonych badań, ukazuje wiedzę i postawy społeczeństwa polskiego w zakresie bezdomności – przyczyniając się pod tym względem do wytwarzania grupowej niechęci, stereotypów i etykietyzacji. W tym kontekście przedstawione zostało obrazowanie bezdomności i osób bezdomnych przez ogólnie pojęte media. Warunkując tym samym język mowy, który odpowiedzialny jest za działania, kształtowane przez świadomość określoną przez mity, stereotypy czy wręcz archaiczne wnioskowanie z pominięciem wiedzy a w konsekwencji, w skrajnych przypadkach, prowadzący do zachowań patologicznych i kryminalnych. Problem bezdomności i osób w kryzysie bezdomności ujęty został przez doktora Rolanda Dobrzenieckiego-Łukasiewicza w książce Bezdomność i bezdomni w opinii społeczeństwa polskiego zarówno w kontekście działań instytucjonalnych, jak i postaw indywidualnych. Ujęcie to w sposób trafny pokazuje kształtowanie się działań pomocowych w kontekście aprobaty społecznej i społecznej wrażliwości. W tym znaczeniu wrażliwość społeczna stanowi ważną zmienną, wprost odnosząca się do postaw społecznych. Autor ujmuje powyższe podając przykład realizacji projektu socjalnego pt. „Najpierw mieszkanie”. Stanowiący z jednej strony bardzo potrzebny projekt kierowany do osób bezdomnych w postaci oferowanych mieszkań mających być podstawowym narzędziem wyjścia z bezdomności. Z drugiej strony zderzamy się jako społeczeństwo z problemem braku mieszkań dla osób „niebezdomnych” czyli funkcjonujących w realiach swoich ról społecznych, ale których nie stać na własne mieszkanie. Autor opracowania wprost wskazuje na możliwość powstania niechęci jednej grupy do drugiej. Realizacja tegoż projektu może stworzyć antagonizmy społeczne i zwiększenie skali niechęci osób „domnych” wobec bezdomnych, które i tak w obecnej chwili – co potwierdza także przeprowadzone badanie doktora Dobrzenieckiego-Łukasiewicza nie ma charakteru pozytywnego, a wręcz oparte jest na stereotypach, uprzedzeniach i antagonizmach wywołanych często przez występujące kryzysy.

„Profesor Józef Baniak od prawie czterdziestu lat wszechstronnie bada wszystkie aspekty celibatu. Przedstawione w książce wyniki badań socjologicznych realizowanych przez niego, ale też przez innych socjologów, dają najpełniejszy do tej pory w polskiej literaturze socjologicznej obraz opinii i postaw dotyczących zasadności i celowości utrzymania celibatu w Kościele rzymskokatolickim oraz jego przestrzegania przez osoby duchowne.
Czytelnik otrzymuje tym samym do rąk książkę będącą kompletnym – w obecnym stanie wiedzy socjologicznej – opracowaniem tego trudnego zagadnienia. Autor unika łatwych uogólnień, czyniąc liczne zastrzeżenia metodologiczne dotyczące możliwości generalizowania jego wniosków dotyczących coraz częstszego podważania zasady celibatu w Kościele i jego naruszania przez księży diecezjalnych i zakonnych. Pisze tylko
o tym, co sam lub inni socjologowie zbadali, nie siląc się, by wnioski te rozciągać na całe środowisko kościelne. Staranność Autora, by pomimo tych trudności pracować zgodnie z metodologią badań socjologicznych, budzi uznanie. W sytuacji, gdy na temat celibatu jako praktyki społeczno-religijnej nie wiedzieliśmy nic lub wiedzieliśmy bardzo niewiele, obracając się co najwyżej w sferze domysłów i stereotypów, prezentowana książka stanowi ogromny krok do przodu w poszerzeniu naszej wiedzy na temat tego zjawiska. Autor stosuje w swojej książce Denzinowską metodę triangulacji, tzn. bada różne punkty widzenia reprezentowane przez różne kategorie badanych. Reasumując, książka Profesora Józefa Baniaka jest w polskiej socjologii wydarzeniem niezwykłym. Imponuje wszechstronnością ujęcia tematu, pomysłowością i kulturą metodologiczną, aksjologiczną neutralnością, z jaką Autor interpretuje wyniki swoich badań i kompetencjami last but not
least również teologicznymi”.
Z recenzji prof. dra hab. Wojciecha Pawlika

"Książka podejmuje bardzo ważny problem relacji płci wobec współczesnych zasad funkcjonowania rynku, systemów zabezpieczenia społecznego w ramach różnych modeli polityki społecznej oraz skutków tych relacji uwidocznionych w strukturalnym i społecznym ubóstwie kobiet i ich rodzin w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Praca ta jest ważna poznawczo nie tylko ze względu na zakres i sposób analizy, lecz także przede wszystkim dlatego, że badany problem nie znika pomimo poprawy ogólnych warunków bytu, lecz trwa w większym zakresie w kryzysie gospodarczym i na ogół w mniejszym po wyjściu gospodarek z kryzysu. Praca ta dostarcza argumentów i wzmacnia dyskurs naukowy, publiczny i praktyczny, ponieważ podnosi problemy, które wymagają mocniejszego ich usytuowania w polityce społecznej i skuteczniejszego osłabiania negatywnych zjawisk i tendencji mających wpływ na ubóstwo kobiet i ich rodzin."
prof. dr hab. Adam Kurzynowski

"Ujęcie tematu opracowania jest wieloaspektowe, oscylujące wokół nierówności niezawinionych, ich genezy, natury, konsekwencji. Autorka, przytaczając odpowiednio dobrane poglądy i dane, przedstawia własne interpretacje i oceny. Dotyczą one biedy, rodziny, struktur gospodarstw domowych, zatrudnienia oraz rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem położenia kobiety. Wielce trafnie podejmuje wątek kumulacji ryzyka niedostatku w rodzinach niepełnych, kiedy to z reguły obowiązki utrzymania i wychowania dziecka obciążają samotną matkę. Godny podkreślenia jest wysoki poziom erudycji autorki, znajomości wielu obcojęzycznych publikacji oraz umiejętność doboru licznych danych porównawczych."
prof. dr hab. Antoni Rajkiewicz

Moim zdaniem omawiana propozycja wydawnicza podejmuje bardzo ważny problem teorii społecznej, wykazuje bardzo dobrą orientację Autorki we współczesnej socjologii (a także w niektórych, potrzebnych tutaj, aspektach uprawiania dyscyplin pokrewnych), jej zdolność analitycznego a także syntetycznego myślenia, zdolność łączenia teorii społecznej z praktycznymi zagadnieniami społecznymi, które powinna ona wyjaśniać.”

Prof. dr hab. Janusz Mucha

Praca ta składa się z sześciu rozdziałów, tworzących przejrzystą, dobrze skonstruowaną całość. (…) Kluczowy i w moim odczuciu najciekawszy, bo podejmuje się w nim kwestie ciągle jeszcze słabo opracowane w polskim piśmiennictwie, jest rozdział piąty. Jest on poświęcony koncepcjom działania podmiotowego trojga najwybitniejszych myślicieli zajmujących się tym zagadnieniem: Pierre’a Bourdieu, Margaret Archer i Anthonego Giddensa. Rozdziały – trzeci poświęcony Maxowi Weberowi i czwarty poświęcony Colemanowi, których koncepcje autorka omawia wnikliwie i z czymś co określiłbym jako swadę intelektualną, traktować można jako wprowadzenie do wspomnianego rozdziału piątego. W efekcie otrzymujemy bardzo ciekawe, ukazane w szerokiej perspektywie historycznej opracowanie jednego z kluczowych w teoriach socjologicznych problemu – sprawstwa podmiotowego.

Prof. dr hab. Andrzej Szpociński