Przemiany przestrzeni miejskiej Belfastu Między konfliktem etnicznym a procesem pokojowym

Kolejny numer czasopisma „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych” (tom 19, 2/2014), którego temat przewodni: Konstruowanie świata osób niepełnosprawnych – różne aspekty rzeczywistości, wpisuje się w szeroko podejmowaną problematykę codzienności osób niepełnosprawnych, społecznych działań na rzecz poprawy ich sytuacji w różnych obszarach. Żyjemy w czasach bardzo dynamicznych zmian zachodzących prawie w każdej dziedzinie naszego życia. Te zmiany dotyczą również funkcjonowania osób niepełnosprawnych. W niniejszej publikacji ukazane zostały różne aspekty rzeczywistości tej grupy, takie jak: terapia, rehabilitacja, edukacja, funkcjonowanie w przestrzeni społecznej, kulturalnej czy zawodowej. Zamieszczone w trzech częściach artykuły stanowią holistyczny obraz rzeczywistości osoby niepełnosprawnej w obecnych czasach. Obraz ten – z perspektywy edukacyjnej, terapeutycznej, społecznej, a także zawodowej – przedstawiają badacze, ale również osoby będące w stałym kontakcie z osobami niepełnosprawnymi. Elementem szczególnie ciekawym jest transkrypcja panelu pt. „Świat widziany z drugiej strony – oczekiwania osób niepełnosprawnych”, który miał miejsce podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej w Ustroniu w kwietniu 2014 roku, a którego uczestnikami były osoby niepełnosprawne. Dyskusja ta zawiera różne perspektywy widzenia rzeczywistości przez pryzmat swojej niepełnosprawności, ale również miejsca w obecnym świecie i sprawowanej funkcji. Publikacja poprzez połączenie rozważań stricte badawczych z rozważaniami praktycznymi skierowana jest do naukowców, pedagogów, psychologów, socjologów, studentów, a także do praktyków pracujących na co dzień z osobami niepełnosprawnymi oraz do rodziców dzieci niepełnosprawnych.

Książka jest interesującym i bogatym empirycznie i teoretycznie opracowaniem dotyczącym zmian społecznych zachodzących w społeczeństwach proradzieckich, a zwłaszcza w społeczeństwie rosyjskich i narodach syberyjskich.

Zawarte w niej artykuły podejmują ważne kwestie poszukiwania swojej tożsamości i miejsca w ogromnej "przestrzeni" powstałej po rozpadzie ZSRR. Autorzy próbują odpowiedzieć na pytania dotyczące m.in. postaw wobec zróżnicowań etnicznych i kulturowych tych społeczeństw, poszukiwań i budowy ich odrębności kulturowo-etnicznej za pomocą zarówno "tradycyjnych" metod (takich jak pamięć genealogiczna lub odwołań do tradycyjnych kultów religijnych), jak i nowoczesnych środków, związanych z polityką i tworzeniem miejsc pamięci.

Analizowane procesy, zwłaszcza próby tworzenia własnych narracji o przeszłości lub jej zawłaszczania - jak piszą autorzy - nie są łatwe i toczą się zazwyczaj w sytuacji napięć i sporów.

Ważną częścią tej książki są opracowania na temat Polaków w krajach byłego ZSRR, analizy prób odnowienia pełnego życia narodowego oraz trudnych (i czasami zaskakujących) wyzwań związanych z trudami przyjazdu do kraju przodków.

Księga powstała z okazji jubileuszu Profesor Ewy Nowickiej. Zebrane w niej teksty autorstwa najwybitniejszych polskich antropologów, historyków i socjologów (m.in. Wojciecha J. Burszty, Iwony Kabzińskiej, Grzegorza Babińskiego, Haliny Grzymały-Moszczyńskiej, Marcina Kuli, Elżbiety Hałas) składają się na niezwykle interesujący tom, którego autorzy zabierają czytelnika w podróż po całym świecie: od Łemkowszczyzny przez Śląsk i Kaszuby aż po Japonię, Ałtaj czy kraje byłego ZSRR.

Tom został podzielony na pięć części, omawiających kolejno różne aspekty twórczości naukowej Profesor Ewy Nowickiej. Książka zawiera biografię Jubilatki oraz pełną bibliografię Jej dzieł.

*********

Anthropological inspirations. Jubilee book in honour of Professor Ewa Nowicka

Jubilee book dedicated to Professor Ewa Nowicka, comprised of five parts devoted to various aspects of the academic work of Professor Nowicka. It features contributions by Polish anthropologists, historians and sociologists, which take the reader on a journey around the world: from the Lemko region, through Silesia and Kashubia, all the way to Japan, the Altai Mountains or the former USSR countries.

Osoby niepełnosprawne funkcjonują razem z osobami pełnosprawnymi w określonej przestrzeni. Oddziaływanie tego, co znajduje się w obszarze tej przestrzeni, osoby niepełnosprawne odbierają i oceniają jako dostosowanie lub niedostosowanie do ich potrzeb. Brak dostosowania osób niepełnosprawnych do współegzystowania w tej samej przestrzeni co osoby pełnosprawne oznacza tym samym powstawanie barier. Termin bariera jest pochodzenia francuskiego (barriere) i w dosłownym tłumaczeniu oznacza przeszkodę. Tak więc bariery można zdefiniować jako wszelkie przeszkody, które utrudniają bądź uniemożliwiają osobom niepełnosprawnym samodzielne, aktywne życie zgodnie z ich ambicjami i predyspozycjami. Na drodze wyborów i osiągania celów u osób niepełnosprawnych pojawiają się liczne bariery, związane zarówno z samym faktem istnienia ograniczenia zdrowotnego, jak i znaczenia tego ograniczenia w relacjach społecznych.
Biorąc pod uwagę wielowymiarowość barier, jakie dotykają osoby niepełnosprawne, próba kompletnego ich ukazania wydaje się być niemożliwa. Zważywszy na to, monografia, którą trzymacie Państwo w rękach, jest bardzo subiektywnym wyborem i nie może być traktowana jako przewodnik dla osób, które zajmują się lub powinny się zajmować likwidacją barier, z którymi stykają się osoby niepełnosprawne. W pewnym sensie stanowi ona także uzupełnienie treści zawartej w monografii zatytułowanej „Urzeczywistnianie idei humanizmu w kontekście osób niepełnosprawnych. Aksjologia i zagadnienia instytucjonalne”, której celem stało się ukazanie wybranych problemów związanych z funkcjonowaniem osób z niepełnosprawnościami poprzez osadzenie ich w świecie idei humanistycznych.

Autorka stanęła przed nie lada zadaniem sprostania z jednej strony wymogom, i zarazem ich pogodzenia, wielu różnych perspektyw właściwych socjologii, psychologii/psychologii społecznej, antropologii, narratologii i w ogólności teoriom dyskursu, z drugiej zaś strony - historii w jej nieuchronnym uwikłaniu w perspektywy innych nauk społecznych i nauk o kulturze, przekraczającym dziś ramy tradycyjnej historiografii starającej się odpowiedzieć na pytanie 'jak było'. Zważywszy wielowarstwowy, wielowątkowy, transdyscyplinarny charakter podjętych przez nią analiz, Autorka wywiązała się z tego zadania w sposób bardzo interesujący [...] Sądzę, że książka spotka się z żywym oddźwiękiem wśród badaczy z wielu dziedzin, ma też szanse dotarcia do szerszej, pozaakademickiej publiczności.
Z recenzji prof. Andrzeja Piotrowskiego

W publikacji dokonano analizy interakcji pomiędzy pacjentami i personelem medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem obciążeń (społecznych, interakcyjnych, moralnych, fizycznych), które wiążą się z pracą lekarzy, pielęgniarek i ratowników medycznych. Wykorzystując koncepcję Everetta Hughesa – dirty work (brudnej pracy), starano się pokazać trud związany z wykonywaniem zawodu medycznego.
Tekst monografii umożliwia Czytelnikowi zrozumienie specyficznego środowiska pracy w wyspecjalizowanych instytucjach (szpitale, domy pomocy społecznej, hospicja) odpowiedzialnych za takie aspekty życia, jak choroba, leczenie, umieranie. Starano się obiektywnie pokazać pracę zespołu medycznego. Zwrócono uwagę na rozbieżności między postrzeganiem lekarza przez pacjentów a jego rzeczywistymi obowiązkami. Wizja lekarza ubranego w nieskazitelnie biały fartuch, przechadzającego się po salach chorych to tylko niewielki ułamek zadań, które musi on wykonać podczas dnia pracy. Trudne decyzje (obciążające moralnie), skomplikowane sytuacje podczas operacji i kontakt z wydzielinami ludzkiego ciała (obciążenia fizyczne), kontakt z osobami roszczeniowymi, które uważają, że zasługują na wyjątkowe traktowanie (obciążenia interakcyjne), kontakt z osobami naznaczonymi społecznie (obciążenia społeczne) to codzienność dla lekarza pracującego w placówce medycznej.
Książka jest adresowana do osób zainteresowanych współczesnymi teoriami socjologicznymi i interakcjonistycznym ujęciem pracy – zwłaszcza do lekarzy, osób zarządzających zespołami medycznymi oraz pacjentów, którzy chcą dowiedzieć się, jak wyglądają kulisy pracy medycznej.