Przerabianie XIX wieku

· 500 dowodów na to, że polska literatura jest świetna
· żelazny kanon i obszerny wybór spośród najnowszych tytułów
· pasjonujący przewodnik po najważniejszych polskich książkach
· autorki, które wiedzą, jak zarazić pasją do czytania

Marta i Karolina Makowieckie, charyzmatyczne panie od polskiego, stworzyły autorski wybór polskich utworów literackich, które można/warto/należy znać: prozy, poezji, dramatu, reportaży, komiksów i bajek.

Książka ma formę leksykonu, w którym tytuły uporządkowano alfabetycznie.

Oprócz żelaznego kanonu polskiej klasyki autorki zachęcają do przeczytania pozycji mniej znanych, czasem niesłusznie zapomnianych; wielkim walorem leksykonu jest też duża ilość miejsca poświęconego utworom współczesnym i najnowszym. Dzięki temu 500 polskich książek… to użyteczny przewodnik, ułatwiający rozeznanie w ogromnej masie literatury opublikowanej w ciągu ostatnich kilku lat.

Pozycję opatrzono bogatym i zróżnicowanym materiałem ilustracyjnym. Czytelnik znajdzie tu ciekawe, mało znane portrety autorów, reprodukcje rękopisów i pierwodruków, plakaty spektakli i niezapomniane kadry z ekranizacji.

Prezentowany tom zawiera łacińską edycję dramatu „Castus Ioseph” Szymona Szymonowica, (kolejną po niemal dwustu pięć­dziesięciu latach od wydania dzieł wszystkich Szymonowica, jakie sporządził Angelo Maria Durini), przekład na język polski (pierwszy od tłumaczenia Stanisława Gosławskiego z 1597 roku) oraz komentarz historyczno-literacki wraz z objaśnieniami dotyczącymi stylu i języka. W dramacie "Castus Ioseph/Niewinny Józef" wydanym w 1587 roku, Szymon Szymonowic podejmuje popularny w XVI wieku temat starotestamentowego Józefa, syna Jakuba, który sprzedany przez braci do Egiptu i fałszywie oskarżony przez żonę Putyfara o próbę gwałtu, zostaje wtrącony do więzienia, by potem podźwignąć się z nieszczęść. Polski poeta wybiera tylko jeden epizod z tej historii – kuszenie młodzieńca przez piękną Egipcjankę i jego niesprawiedliwe uwięzienie. Ten wąski zakres biblijnej materii ujmuje Szymonowic w ramy antycznego dramatu z bohaterem niemal świętym i chórem panien egipskich, które patrząc na krzywdę młodzieńca, mają wyrzuty sumienia, że nie przyszły mu z pomocą.

Książka Artura Grabowskiego stanowi ważną i odważną propozycję nie tylko lektury dużej części polskiej poezji dwudziestowiecznej, ale też określenia na nowo jej miejsca w rzeczywistości kulturowych zmian i wstrząsów. Pełna zarówno finezyjnych analiz, jak i szerokich kontekstów, zachęca do „myślenia z poetami” i wskazuje raz jeszcze na coś, o czym – jak się zdaje – zapomnieliśmy: na swoisty i niepowtarzalny charakter aktu twórczego. […] Autor posiadł umiejętność istotną w przypadku każdej refleksji humanistycznej: zdolność łączenia pozornie niemożliwych do pogodzenia strategii – z jednej strony eksponowania własnego, wyrazistego stanowiska wobec podejmowanych problemów, z drugiej zaś odkrywania całej ich złożoności. […] Warto podkreślić również to, że nie tylko układ samej książki jest nieprzypadkowy i dogłębnie przemyślany – autor wskazuje także na jej miejsce pośród swego dotychczasowego dorobku jako pozycji będącej kontynuacją wcześniej podejmowanych zagadnień. dr hab. Andrzej Niewiadomski, prof. UMCS Artur Grabowski – poeta, dramatopisarz, prozaik, eseista, krytyk i twórca teatralny, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik Studium Literacko-Artystycznego na tej uczelni. Jako stypendysta fundacji Fulbrighta i Fundacji Kościuszkowskiej wykładał na uniwersytetach amerykańskich w Chicago, Seattle i Buffalo; w ramach stypendium Komisji Europejskiej spędził też kilka miesięcy w Indiach, gdzie wykładał na University of Delhi. Debiutował wierszami w środowisku „bruLionu”, wydał kilka tomów poetyckich, napisał kilka dramatów, jest autorem opowiadań i powieści w formie dziennika oraz esejów o literaturze, filozofii i teatrze, a także przekładów poezji z języków angielskiego i włoskiego.

Książka opisuje najważniejsze przemiany polskiego literaturoznawstwa w ostatnich 50 latach – ukazuje narodziny polskiego strukturalizmu, wykształcenie się w jego ramach nurtu komunikacjonistycznego, przejście od strukturalnej poetyki w świetle językoznawstwa ku poetyce kognitywnej, rozmycie mocnych teorii w praktykach poststrukturalistycznych z włączeniem krytyki etycznej, badań nad Zagładą i teorii queer. Równolegle szkicowana jest teoria i historia quasi-paradygmatu „hermeneutycznego” i jego relacje ze strukturalną teorią interpretacji, marksizmem i dekonstrukcją. Ujęcie panoramiczne stale przeplata się ze zbliżeniem na recepcję twórczości głównego bohatera, Mirona Białoszewskiego. Druga część książki stanowi analizę dyskursu podręczników szkolnych i pomocy dla nauczycieli oraz uczniów („bryki”), przez co daje wgląd w to, jak polska kultura literacka i edukacyjna przetwarza i przekłada zjawiska literackie przefiltrowane przez naukowe oko ku społecznej dyfuzji.

Drugi tom bibliografii Gdańsk w literaturze obejmuje siedemnastowiecz­ne dzieła, w których został utrwalony obraz miasta budzącego podziw wspaniałością i urodą, ale także zazdrość swoim bogactwem. Przeka­zują one wyidealizowany obraz Gdańska, ale również rzetelnie opisują miasto i jego mieszkańców; nie brak też utworów o wysoce krytycznym charakterze. Literatura piękna dokumentuje wydarzenia historyczne i społeczne dziejące się wmieście oraz próby wyjaśnienia etymologii jego nazwy czy eksplikacji herbu. Najliczniej uwzględniona została gdańska poezja okolicznościowa, odnotowująca w panegirycznej formie koleje życia i kariery gdańszczan (burmistrzów, rajców, profesorów Gimnazjum Akademickiego, zasłużonych mieszczan i urzędników).

Profesor Janion jako „poeta krajowy”, „kloszard metafizyczny”, Pluszkin z powieści Gogola, „pracownica morza” z Wiktora Hugo, wreszcie – niezłomny starzec trwający na stanowisku w romantycznej bibliotece. Janion opowiada o życiu po katastrofie marca 68 tu, w kraju, na przekór projektowi emigracji. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte to epoka gdańskich „Transgresji”, czas Güntera Grassa, Wernera Herzoga, czas „nowej prywatności”, przekuwanej w projekt polityczny. Jarosław Iwaszkiewicz i – przede wszystkim – Miron Białoszewski pojawiają się w II tomie rozmów jako partnerzy tamtych poszukiwań. Duch zmarłego Kazimierza Wyki nawiedza mieszkanie Janion. Poczciwy język polonistyczny pęka pod naporem interpretacji demonicznych i wampirycznych. Powstaje nielegalne Towarzystwo Kursów Naukowych. Wybucha Sierpień.