Psy Stalina

W ciągu 45 lat rządów w Polsce komuniści zbudowali profesjonalny, skuteczny i precyzyjnie działający system cenzury prewencyjnej – Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Pracownicy Głównego Urzędu i jego placówek terenowych nie przejawiali zbyt wielkiej gorliwości ideologicznej, przez całe lata wielu nie było nawet członkami rządzącej partii, ale gotowi byli spełniać wszystkie polecenia władz.

Książka Mariusza Patelskiego poświęcona została urzędowi cenzury w województwie opolskim, jego pracownikom oraz ich zadaniom. Autor ukazał historię opolskiej placówki przez pryzmat zmian zachodzących w strukturze i zadaniach GUKPPiW. Teren działalności opolskich cenzorów został wybrany w sposób zamierzony. Region ten miał wyjątkowy charakter w PRL – od innych części Polski odróżniał go zwłaszcza mieszany skład etniczny. Obecność ludności rodzimej Górnego Śląska determinowała też w dużym stopniu działania funkcjonariuszy urzędów cezury pracujących na tym terenie.

W pracy ukazano działania opolskich cenzorów wobec redakcji publicznych gazet i wydawnictw, opolskich teatrów zawodowych oraz zespołów amatorskich, a także wydawnictw oraz czasopism katolickich i kościelnych, m.in. opolskiego tygodnika „Katolik” oraz drukowanego w Opolu w latach 80. XX w. tygodnika katolickiego „Niedziela”. Istotną część książki stanowi także rozdział poświęcony ingerencjom oraz nadzorowi opolskich cenzorów nad programem i występami artystów estradowych oraz zespołów kabaretowych uczestniczących w kolejnych edycjach Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Działający z polecenia ówczesnych władz pracownicy cenzury mieli znaczący wpływ na przebieg i ostateczny kształt jednej z najpopularniejszych imprez rozrywkowych w dobie PRL. W książce zostało omówione także niszczenie księgozbiorów bibliotek publicznych i kościelnych, dokonywane zwłaszcza w latach 50. i 60. ubiegłego wieku.

Przedstawione w tym tomie artykuły i studia są rezultatem wieloletniej współpracy środowiska historyków działających w Komisji Historyków Polski i Rosji. Zainteresowania autorów odzwierciedlają w znacznym stopniu obszary badawcze, które skupiają na sobie uwagę historyków obu stron. Nie są to zawsze obszary tożsame. Jednak przeważnie są to przestrzenie wzajemnie się uzupełniające, które ukazują skalę zainteresowania Rosją w Polsce i Polską w Rosji. Od razu można zauważyć, że polskie środowisko akademickie, zwłaszcza środowisko historyków, skupia bardzo wiele uwagi na sprawach rosyjskich, przy czym nie zawsze dotyczy to wyłącznie problemów konfliktowych, ale również wiele miejsca poświęca się zagadnieniom dotyczącym jaśniejszej strony owych relacji. Na tym polu szczególnie wyraźnie widoczna jest cała gama zagadnień obejmujących szeroko rozumiane sprawy nauki. Nauka bowiem - wbrew dość powszechnej opinii wyniesionej z dawnego, tradycyjnego pojmowania stosunków polsko-rosyjskich - była głównym obszarem współpracy i wspólną platformą na której starano się i budowano zalążki dobrych relacji polsko-rosyjskich. Wielu polskich uczonych wniosło wiele do nauki rosyjskiej i na trwale zapisało się na jej stronnicach. Z drugiej strony całkiem pokaźna rzesza polskich naukowców swoje szlify akademickie zdobywała na rosyjskich uniwersytetach, a swe badania prowadzili na zlecenie centralnych rosyjskich instytucji naukowych.

Publikacja powstała we współpracy z Komisją Historyków Polski i Rosji oraz Instytutem Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk.

Pięćdziesiąta rocznica podpisania Układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków między PRL a RFN (7 grudnia 1970 r.) jest dobrą okazją do przypomnienia kontekstu politycznego, uzgodnionych rozwiązań oraz zróżnicowanych skutków tego przełomowego aktu. Zakończył on uciążliwy okres braku relacji między obu państwami, stworzył warunki do nawiązania między nimi nie tylko stosunków dyplomatycznych, ale również do otwarcia możliwości współpracy w innych dziedzinach. Jego podpisanie poprzedziły miesiące bardzo trudnych negocjacji. Dotyczyły one różnych kluczowych zagadnień, które uprzednio, od ponad dwóch dekad pozostawały nierozstrzygnięte, jak przede wszystkim sprawa uznania przez RFN granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, wznowienia wyjazdów Niemców zamieszkałych jeszcze w Polsce, czy kwestii odszkodowań dla obywateli polskich poszkodowanych przez III Rzeszę. Podpisanie Układu i pobyt zachodnioniemieckiego kanclerza, Willy’ego Brandta w Warszawie miały jeszcze jeden wymiar. Uklęknięcie przywódcy RFN przed Pomnikiem Bohaterów Getta nadało tym wydarzeniom aspekt symboliczny i moralny.

W niniejszej książce podjęta została próba z perspektywy półwiecza udzielenia odpowiedzi na pytanie o ocenę traktatu i jego rezultatów. Autorami są naukowcy od lat zajmujący się stosunkami polsko-niemieckimi, historią dyplomacji i bezpieczeństwem europejskim, profesorowie Jan Barcz, Adam Daniel Rotfeld, Jerzy Kranz, Witold M. Góralski, Dieter Bingen, Krzysztof Ruchniewicz, Marek Zybura oraz Adam Krzemiński.

Prezentowany tom czasopisma składa z kilkunastu artykułów o tematyce historycznej. Oprócz artykułów w dalszej części książki znalazły się źródła i materiały, recenzje i artykuły recenzyjne oraz kronika naukowa.

Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do drugiej wojny światowej zapewniło koalicji alianckiej potężne wsparcie przemysłowe Ameryki i umożliwiło przejęcie inicjatywy strategicznej w walkach z Niemcami i Japonią na różnych kontynentach. Główną rolę odegrał w tym amerykański przemysł zbrojeniowy dostarczający między innymi czołgów oraz innych opancerzonych wozów bojowych. W latach 1939–1945 w Stanach Zjednoczonych wyprodukowano 88 140 czołgów oraz 18 620 innych pojazdów opancerzonych – prawie dwukrotnie więcej niż w tym samym czasie w Niemczech i Wielkiej Brytanii razem wziętych.
W tej bogato ilustrowanej książce Michael Green, specjalista w dziedzinie broni pancernej, przedstawił różnorodne typy amerykańskich wozów bojowych z czasów drugiej wojny światowej: od osławionych czołgów M4 Sherman, M3 Stuart i M3 Lee, po transportery półgąsienicowe, działa samobieżne, niszczyciele czołgów, opancerzone pojazdy ewakuacyjne i gąsienicowe amfibie desantowe. Opisał ich konstrukcję i rozwój, udział w wojennych bataliach oraz ocenił wpływ, jaki wywarły na ostateczny rezultat tego światowego konfliktu.
Czołgi i inne wozy pancerne, które opuszczały amerykańskie fabryki, stanowiły uzbrojenie nie tylko armii amerykańskiej, ale także wojsk Wielkiej Brytanii i innych krajów alianckiej koalicji, tworząc potężną aliancką „pancerną pięść”, która zadała ostateczną klęskę nazistowskim Niemcom i cesarskiej Japonii.

Michael Green jest uznanym autorem, historykiem i fotografikiem; napisał ponad sto książek o tematyce militarnej, przetłumaczonych na wiele języków; ponadto opublikował liczne artykuły w amerykańskich i międzynarodowych periodykach specjalizujących się w zagadnieniach techniki militarnej.

Monografia ta jest próbą przedstawienia Bożego posłańca na przestrzeni wieków. Uwzględnia najstarsze tradycje obrazowania dobrego ducha (hebrajską, judeochrześcijańską, egipską), których ślady zachowały się w postrzeganiu anioła w kulturze dawnej Europy - od średniowiecza po kres XVII stulecia. Pisarze i malarze niezwykle ufnie odnosili się do duchowej tradycji w zakresie mówienia o świecie anielskim jako sferze sacrum. Przywoływali utrwalone w dziełach filozoficznych, teologicznych, religijnych, a szczególnie ascetycznych i mistycznych wizje aniołów jako pośredników między sferą ziemską a niebiańską.
Mieszkańcy dawnej Europy z dumą spoglądali w przeszłość biblijną, umieszczając imiona aniołów w swych modlitwach, na kartach żywotów i legend, wprowadzając zwiastunów dobra do poezji maryjnej i pasyjnej, widząc w nich wreszcie sprzymierzeńców na trudnej drodze do dobrych zaświatów. Filozofowie i mistycy odczytywali wszechświat jako sensorium Boga przepełnione anielskim śpiewem (musica mundana, musica coelestis). Uważali, że mieszkańcy Bożego domu oddają mu nieustającą chwałę śpiewem, a człowieka czynili kandydatem do dziesiątego chóru anielskiego. Spoglądali na jednostkę jak na kosmos w miniaturze (micros cosmos) i doszukiwali się w niej podobieństwa do doskonałego Boga.