Psychologia starzenia się i starości

Wywiady z badaczka polityki społecznej i senioralnej poświęcone seniorom w Polsce i na świecie

Czy analizując życie stulatków możemy zbliżyć się do poznania istoty i źródeł długowieczności? Czego możemy nauczyć się od stulatków o długim, zdrowym i szczęśliwym życiu? Jak stulatkowie spoglądają na swoją historię życia, na swój wiek i teraźniejszość? Próbując odpowiedzieć na te i inne pytania, w książce przybliżyłem psychologiczną sylwetkę najstarszego pokolenia seniorów, zagadnienie ludzkiej długowieczności bowiem wciąż stanowi tajemnicę i fascynuje.
dr Tomasz Frąckowiak

Monografia stanowi wartościową próbę psychologicznego opisania ostatniego etapu życia człowieka, ze zwróceniem uwagi na poczucie jakości życia osób stanowiących elitę biologiczną – stulatków. Autor podjął problematykę rzadko prezentowaną w psychologii rozwoju człowieka, a także ważną poznawczo i społecznie. Uzyskane wyniki stanowią wartościowy wkład do wiedzy o rozwoju człowieka, pokazują, że długowieczność może być traktowana jako odrębny okres rozwojowy o wyraźnie zaznaczających się specyficznych cechach.
prof. dr hab. Maria Kielar-Turska (fragment recenzji)

Książka Tomasza Frąckowiaka jest nie tylko nowatorska z uwagi na rodzaj zagadnienia badawczego, lecz także twórcza ze względu na uzyskane rezultaty. Pozwoliły one Autorowi zaproponować nowe kategorie opisu zmian rozwojowych, które pojawiają się dopiero w okresie długowieczności i tym samym uzupełnić, uznawany tradycyjnie za wyczerpujący, schemat cyklu rozwojowego E. Eriksona o dodatkową, dziewiątą fazę, charakterystyczną dla długowieczności (90–105 lat).
dr hab. Maria Straś-Romanowska, prof. UWr (fragment recenzji)

Monografia stanowi bardzo rzetelne studium ludzkiej długowieczności. Jest napisana dobrym, przystępnym językiem, w sposób ciekawy i zachęcający nie tylko do naukowej, ale i osobistej refleksji nad życiem człowieka na jego ostatnim etapie. W moim odczuciu jest czymś więcej niż tylko raportem z badań. Przybliżając charakterystykę osób stuletnich – w kontekście przeżytych przez nie doświadczeń osobistych i globalnych wydarzeń XX wieku – Autor dociera do bogactwa doświadczeń życiowych stulatków, nieporównywalnego z żadną inną grupą wiekową.
dr hab. Piotr Sorokowski, prof. UWr (fragment recenzji)

Tomasz Frąckowiak – doktor psychologii, adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W pracy naukowej interesuje się psychologicznymi źródłami długowieczności, uwarunkowaniami pozytywnego starzenia się, metodami pomiaru jakości życia seniorów oraz programami poprawiającymi dobrostan osób starszych. Jest autorem wielu publikacji poświęconych psychologii starzenia się. Obecnie prowadzi badania dotyczące międzykulturowych różnic w zakresie postaw wobec osób starszych.

W Polsce proces starzenia się ludności postępuje bardzo szybko, co zmienia kształt „polskiej kultury starości”. Na potrzeby niniejszej książki termin ten definiujemy jako zestaw norm i praktyk społeczno-kulturowych – realizowanych zarówno przez osoby starsze, jak i osoby młode wobec osób starszych – szczególnie istotnych na dalszych etapach życia. W naszych badaniach skoncentrowaliśmy się na „młodych” emerytach, a więc takich, którzy formalnie przeszli na emeryturę w okresie ostatnich pięciu lat. Ich doświadczenie emerytury jest więc krótkie, można powiedzieć, że są w fazie przejściowej pomiędzy kolejnymi etapami życia – pomiędzy późną dorosłością a starością. Ale jest to okres kluczowy, jeżeli chcemy gruntownie poznać doświadczenie starzenia się i uchwycić bieg życia jednostki w całej jego złożoności.
Przejście na emeryturę może być postrzegane jako znaczący moment w życiu człowieka. Ma on wpływ nie tylko na jednostkę przechodzącą na emeryturę, ale oddziaływa również na innych ludzi: członków rodziny, współpracowników, przyjaciół i znajomych. Jest więc kluczowy dla wielu wymiarów relacji społecznych. Pojawia się jednak pytanie, czy stanowi on punkt zwrotny w wymiarze tożsamościowym człowieka, czy w zasadniczy sposób odbija się na sposobie definiowania samego siebie i odnajdywania się w otaczającej rzeczywistości społecznej. Odpowiedź na to pytanie nie może być (i nie jest) odpowiedzią łatwą. Moment przechodzenia na emeryturę, jak i sam czas emerytury, nie jest bowiem doświadczeniem jednorodnym.

Kompendium wiedzy z zakresu opieki nad osobami starszymi. W podręczniku przedstawiono aktualne wiadomości dotyczące wybranych aspektów starzenia się, leczenia i pielęgnowania. Opisano również zagadnienia funkcjonowania w społeczeństwie i zaprezentowano wybrane aspekty rehabilitacji oraz zasady dietoterapii u osób w starszym wieku.

Rozwój nauk medycznych i nauk o zdrowiu wymaga ustawicznego doskonalenia i dokształcania się w każdym zawodzie medycznym. Aby spełnić oczekiwania Czytelników Redaktorzy Naukowi zaprosili do współpracy w tworzeniu podręcznika: lekarzy specjalistów, pielęgniarki, nauczycieli akademickich, psychologów, fizjoterapeutów, dietetyka, którym tematyka opieki geriatrycznej jest bardzo bliska.

Autorzy dołożyli starań, aby wiedza zawarta w podręczniku była jak najbardziej aktualna i praktyczna oraz przedstawiona w dostępny sposób, co pozwoli łatwiej zrozumieć trudne zagadnienia związane z leczeniem, opieką i pielęgnacją osób w najstarszej grupie wiekowej. Nadrzędnym celem podręcznika jest przygotowanie studentów pielęgniarstwa i innych kierunków wydziałów nauk o zdrowiu i nauk medycznych do sprawowania profesjonalnej opieki i pielęgnacji osób w podeszłym wieku w zdrowiu i chorobie.

„Psychologia potrzeb osób starszych” to książka, która musiała powstać, zważywszy na sytuację demograficzną w Polsce, krajach UE i na świecie. Wszędzie przybywa ludzi starzejących się i starych, a starość jako etap życia człowieka wydłuża się systematycznie. Stąd niezwykle ważna wydaje się chwila refleksji nad sytuacją tej coraz liczniej reprezentowanej grupy osób – nad jej pozycją we współczesnym świecie, relacją z młodszym pokoleniem, postrzeganiem starszych ludzi przez społeczeństwo i media. Starość przedstawiona jest z perspektywy okresu rozwojowego i traktowana zgodnie z przyjętą zasadą rozwoju przez całe życie, czyli z założeniem, że człowiek jest aktywny i twórczy do samego końca i na każdym etapie swojej egzystencji dąży do zaspokojenia nie tylko potrzeb podstawowych, ale również wyższego rzędu, z potrzebą samorealizacji łącznie.

Starość i starzenie się społeczeństw staje się stopniowo coraz lepiej rozpoznanym problemem. Wyzwaniem pozostaje zdiagnozowanie, na ile starość można uczynić produktem i to rentownym. Autorki określają zakres, w jakim seniorzy wpisują się w najnowsze strategie marketingowe na rynku, w jakim zakresie ich zasoby stają się doceniane na rynku pracy (międzygeneracyjny mentoring) i jak oni sami rewolucjonizują technologię (telesenior).

Bezsprzecznym atutem książki jest wpisanie się w najnowsze trendy badań społecznych dotykające aktualnych rewolucji w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi z nakierowaniem na mentoring międzygeneracyjny oraz żywo dyskutowaną dehumanizację medycyny w kierunku teleusług jako sposobów na redukcję kosztów starzenia się globalnego społeczeństwa.