Puste miejsca

Pracę nad tekstem Fabula rasa, swojej książki-nie-do-napisania, Edward Stachura (1937-1979) rozpoczął około 1966 roku, lecz jej pierwodruk ukazał się dopiero w 1979. Niebawem, bo jeszcze w tym samym roku, autor uzupełnił ją „apendyksem” na łamach „Twórczości”. Ten legendarny już dziś utwór w istocie jednak nie został nigdy tak naprawdę dokończony. Jak zauważa Krzysztof Rutkowski, „Fabula rasa miała być tekstem, który już książką być przestał, „dziełem otwartym” w najbardziej dosłownym i przenośnym tego słowa znaczeniu. [...] Fabula rasa to coś nie do czytania, nie do napisania, lecz do zrobienia swoim własnym życiem.”

Opracowanie graficzne : Małgorzata Wojnowska

To książka na styku gatunków: poradnika, humoru, felietonu, a nawet leksykonu. Każdy rozdział to w sferze dosłownej próba odpowiedzi na problem, z którym się zetkniemy lub pytania, które każdemu wcześniej czy później przyjdą do głowy. Jak zwabić do domu solidnego rzemieślnika i sprawić, by naprawił cieknący kran? Jak znaleźć idealną opiekunkę do dziecka? Jak znaleźć miłość lub okazję życia? A może idealnie przygotować się do rozmowy o pracę, dać sobie powróżyć przez internet wyhodować na poczekaniu mięśnie brzucha?
Świat, który nas otacza, oferuje na każdym kroku drogę na skróty i kusi jej dostępnością. Wszak słynny amerykański twórca poradników uczących, jak ćwiczyć dwie minuty dziennie i wyrobić sobie silne mięśnie, niestety musiał zapłacić setki tysięcy odszkodowań, gdy okazało się, że dwie minuty jednak nie wystarczą. To książka, która próbuje ten świat oswoić i dać się z niego pośmiać.

Działalność Fundacji im. Stefana Kuryłowicza ma na celu wspieranie i promocję odważnej i odpowiedzialnej twórczości architektonicznej. Patron Fundacji, wierzył, że ład architektoniczno-urbanistyczny można osiągnąć dzięki mądrej współpracy profesjonalistów z różnych dziedzin.

Nienapisane? Książki składają się – na ogół – z tego, co udało się ich autorom napisać (lub zapisać). Czym więc jest „nienapisane”, które pojawia się w miejscu tytułu? Słowem, które tytuł udaje? Do pewnego stopnia. Książka składająca się z fragmentów nienapisanych książek nie może mieć prawdziwego tytułu. Głównym bohaterem tej książki jest to, co zostało jedynie wyznaczone, zaprojektowane przez zamieszczone w niej teksty – co było niegdyś tematem milczenia lub przedmiotem marzeń. Słowo postawione w miejscu tytułu otwarcie zapowiada zatem, że więcej jest w tej książce nienapisanego niż napisanego, że pisanie otwiera coraz większą, rosnącą z każdym słowem i każdym zdaniem przestrzeń nienapisanego. Ono jest zresztą zawsze ciekawsze od tego wszystkiego, co znalazło już jakiś wyraz w słowach.

Uniwersytet przeżywa zawał – to fakt, z którym trudno dyskutować. Dlaczego dopuszczono właściwie do całkowitej blokady etatów? Dlaczego nawet najlepsi młodzi ludzie nie mają dziś żadnych szans na zatrudnienie na Uniwersytecie? Wyjaśnię to. Akademią włada obłąkana idea minimum kadrowego, które oznacza, że każdy wydział musi mieć pewną ilość utytułowanych pracowników. Trzyma się więc starych profesorów, którzy od dawna powinni przejść na emeryturę, właśnie przez wzgląd na owe minima. Nikt nie pyta, kiedy ich profesury zostały zrobione i jakie badania prowadzą obecnie. A przecież nauka się starzeje, tak zwana zmiana paradygmatu wynika z jej istoty. Nie starzeją się wielkie problemy filozoficzne, nie starzeje się sztuka. Ale nauka żyje krótko i utrzymuje się z tego, że się zmienia. A skoro tak, to chyba zmieniają się także uczeni. Cóż, może w Stanach, na pewno nie w Polsce. Niedługo najmłodszymi pracownikami na uniwersytetach będą pięćdziesięciolatkowie. Naprawdę nie wiem, jak można bardziej spektakularnie pokazać upadek Uniwersytetu. Tu nie ma czego konserwować, tu trzeba wszystko zburzyć i zbudować na nowo.

Wciąż jesień - to zbiór mądrych refleksji o przemianach, jakie zaszły w literaturze w czasach urynkowienia wszystkiego, to opis bezsilnego przyglądania się, jak w siłę rośnie kultura lumpów, to wreszcie opowieść o zbliżającej się śmierci (niestety). Bitner jako pisarz jest do końca sobą, np. temat śmierci porusza raz na poważnie, z głęboką wrażliwością, a kiedy indziej w luzackim opowiadaniu, jakby w ten sposób starając się oswoić sprawę. Mamy do czynienia z książką napisaną przez świetnego,wrażliwego i dysponującego dużym doświadczeniem pisarza, książką, która aż woła o spokojną lekturę i głębszą analizę. Czyli z rzadkim przypadkiem we współczesnej polskiej literaturze.