Rausz. Niemcy między wojnami

Opowieść o Berlinie w zawrotnym rytmie fokstrota i rewiowych popisów prowadzi przez szalone lata dwudzieste XX wieku i pokazuje miasto w różnych odsłonach. W tętniącym życiem w dzień i w nocy Berlinie spotykamy geniuszy nauki, literatury i sztuki, gwiazdy filmu – od Marleny Dietrich, Leni Riefenstahl i Fritza Langa, przez Bertolta Brechta i Ottona Dixa, po Alberta Einsteina, a także najwybitniejszych polityków, muzyków i sportowców. Berlin szalonych lat 20. XX wieku… Odwiedzamy kina, opery, teatry, kabarety i nocne lokale. Przesiadujemy w restauracjach i kawiarniach. Poddajemy się też urokowi Berlina w świetle dziennym, kiedy można się nim delektować w niespiesznym tempie berlińskiego flâneura. Książka odkrywa nieznane oblicze miasta i kulisy życia wybitnych postaci europejskiej sztuki i kultury tamtych czasów. Wszystko udokumentowane zachwycającymi fotografiami z epoki.

Hitlerjugend – młodzi, ufni, wierni… Narodowy socjalizm miał być dla nich rajem. Okazało się, że zstępują do piekła.

Alfons Heck miał dziesięć lat, gdy wyruszył na norymberski Reichsparteitag - doroczny uroczysty wiec narodowych socjalistów przypominający ogromną mszę ku czci Führera. Jako członek Jungvolku, młodszej sekcji Hitlerjugend, wraz z tysiącami zafascynowanych młodych ludzi słuchał przemowy swego najwyższego przywódcy, boga nowego ładu świata, Adolfa Hitlera:
„Wy, moja młodzieży” – krzyczał i wydawało mi się, że wbija oczy prosto we mnie – „jesteście dla narodu najcenniejszą gwarancją wspaniałej przyszłości”. (...) Nie mieliśmy żadnych szans. Od tej chwili byłem duszą i ciałem oddany Adolfowi Hitlerowi.
Uderzająco szczera relacja chłopca, którego pochłonęły idee narodowego socjalizmu. Maszerując razem z nim w szeregach Hitlerjugend, poznajemy ukrytą stronę nazizmu, o której niewiele się pisze. Bardzo nieliczni, zapaleni niegdyś członkowie organizacji młodych nazistów, publicznie opowiadali o tamtych latach i swojej fascynacji hitleryzmem.
Niniejsza książka pokazuje, jak wyglądało ich życie w tamtych czasach; kim byli, w co wierzyli i dlaczego dokonywali takich a nie innych wyborów.

Ta autobiograficzna relacja stała się podstawą filmu HBO Heil Hitler! Confessions of a Hitler Youth, wyróżnionego kilkoma nagrodami filmowymi i telewizyjnymi, w tym Emmy za „wybitny program historyczny” i prestiżową George Foster Peabody Award za „wybitne, godne pochwały osiągnięcie”.

Linia kolejowa Świdnica – Jedlina Zdrój zwana koleją doliny Bystrzycy (Weistritzthalbahn) stanowi wyjątkowe dzieło sztuki inżynieryjnej początku XX wieku. W latach 1902–1904 na stokach Gór Sowich i Wałbrzyskich zrealizowano szlak, który wymagał użycia licznych przepraw mostowych. Ich forma oraz wykonanie wyróżniają się na tle innych linii kolejowych Śląska. Imponująco prezentują się również obiekty architektoniczne. Ceglane dworce częściowo wykonane w konstrukcji szkieletowej, zdobione bogatą snycerką, doskonale oddają ducha modnej wówczas secesji. Książka powstała w oparciu o niepublikowane dotąd materiały źródłowe archiwów niemieckich i polskich oraz przedwojenną prasę. Napisana została przez doktora historii, specjalizującego się w problematyce kolejowej przełomu XIX i XX wieku. Pozycję wzbogacają liczne ilustracje, przedwojenne pocztówki, plany techniczne obiektów mostowych oraz kolorowe zdjęcia współczesne.

„Autor z perspektywy konstruktywistycznej – a dokładniej TZI, czyli teorii zwrotu inkorporacyjnego – podejmuje zagadnienia zaanonsowane w tytule pracy, egzemplifikując je szczególnie obficie opisem i interpretacją wydarzeń z historii niemieckiego faszyzmu. Miejscami – i to było dla mnie bodaj najbardziej interesujące – widać w tej książce próby tworzenia ogólniejszej teorii socjologicznej przy wykorzystaniu nieklasycznych odmian socjologii wiedzy, w tym zwłaszcza dorobku badaczy toruńskiego UMK. Autor wykorzystuje też szeroko teorie należące do innych nurtów współczesnych teorii socjologicznych. Czuje się on swobodnie na pograniczu filozofii i socjologii demonstrując duże i wszechstronne oczytanie” (z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Mirosława Chałubińskiego). „Ta książka znajdzie czytelników nie tylko wśród socjologów, historyków, kulturoznawców. Jest studium, któremu mało co dorównuje w nowoczesnej literaturze socjologicznej w Polsce. Kontrowersyjna i paradoksalna, innowacyjna, osobista w zdwojonych zaangażowaniach naukowych, literackich, moralnych, owszem, prowokuje w najlepszym tego słowa rozumieniu, do polemiki, debaty, myślenia niestandardowego” (z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Andrzeja Wójtowicza).

Franz Walter opisuje dzieje SPD, najstarszej niemieckiej partii politycznej, powstałej 150 lat temu. Ukazuje, jak socjaldemokracja z ruchu robotniczego przekształciła się w partię rządzącą. Historia SPD to równocześnie społeczna historia Niemiec, historia wojen, kryzysów, gwałtownego rozwoju, uprzemysłowienia, rewolucji naukowej.
W książce czytelnicy znajdą barwne portrety charyzmatycznych przywódców, populistów, prezydentów, kanclerzy, mężów stanu, m.in. Ferdinanda Lassalle’a, Augusta Bebla, Friedricha Eberta, Willy’ego Brandta, Helmuta Schmidta, Gerharda Schrödera czy Peera Steinbrücka.

Po kilkudziesięciu latach od upadku Trzeciej Rzeszy wciąż emocje budzi pytanie, jak to się stało, że nowoczesne, rozwinięte i kulturalne społeczeństwo w sercu Europy, jakim były Niemcy, ogarnęło zbiorowe szaleństwo nazizmu. Otwarte pozostaje także pytanie o rolę Hitlera w historii. Jedni głoszą, że ponosi on wyłączną winę za to, co się stało, że to on, dzięki swoim wyjątkowym, wprost demonicznym zdolnościom, uwiódł Niemców i prowadząc ich do wielkości, przywiódł do zguby. Inni uznają, iż był tylko elementem pewnej gospodarczo-społecznej struktury... Trudno nie przyznać, że Hitler był przywódcą charyzmatycznym, że miliony ludzi wierzyły w jego niezwykłość oraz w to, że został on wybrany, aby spełnić dziejową misję wprowadzenia Niemiec – upokorzonych traktatem wersalskim – na należne im, najwyższe miejsce w historii. Głoszony przez niego narodowy socjalizm, oparty na wierze, że jego rodacy – przedstawiciele najlepszej, aryjskiej, rasy – są powołani do rządzenia światem, był ideologią dającą nadzieję na wybawienie z kryzysu i dla milionów Niemców niezwykle kuszącą. Panowanie nad światem miało się urzeczywistnić w walce, dzięki której Niemcy zdobyłyby dla siebie przestrzeń życiową i wyeliminowały główne zagrożenie, jakie nazizm widział w Żydach. Zwieńczeniem projektu Hitlera – stojącego na czele stworzonej przez niego, totalitarnej machiny – była wojna światowa, w której bestialstwo osiągnęło swoje apogeum. Tysiącletnia Trzecia Rzesza przetrwała zaledwie dwanaście lat, ale wojna, którą rozpętała, kosztowała cierpienia całe narody i życie 50 milionów ludzi.