Reforma polskiego systemu bankowego w latach 1987-2004 we wspomnieniach jej twórców

Polityka pieniężna i narzędzia stosowane przez banki centralne są od dawna przedmiotem szczegółowych badań i analiz. Wzrost zainteresowania tą problematyką przypada na ostatnie lata. Kryzys pandemiczny i jego skutki w sektorze finansów i sferze realnej gospodarek sprawił, że banki centralne ponownie stanęły przed koniecznością uruchamiania niekonwencjonalnych narzędzi polityki monetarnej. Efekty ich zastosowania ciągle jeszcze nie są do końca rozpoznane, a przed badaczami staje wiele problemów do rozwiązania.

Książka zawiera przegląd aktualnej wiedzy na temat reakcji banków centralnych na zaburzenia na rynkach finansowych oraz uruchamianych niestandardowych instrumentów polityki pieniężnej.

W publikacji autorka stara się znaleźć odpowiedź na niektóre z nich
• Czy prowadzona przed wybuchem kryzysu finansowego polityka pieniężna była skuteczna?
• Jak zareagowały banki centralne na zaburzenia na rynkach finansowych?
• Jakie nowe instrumenty zostały wypracowane w reakcji na nieefektywność dotychczas stosowanych narzędzi polityki pieniężnej?
• Jaka jest skuteczność wdrożenia niestandardowych instrumentów polityki pieniężnej?
• Czy i na jakich zasadach jest możliwy powrót do przedkryzysowej, konwencjonalnej polityki pieniężnej?
• Czy doświadczenia banków centralnych związane ze stosowaniem niestandardowych instrumentów polityki pieniężnej mogą być przydatne dla Polski?

Publikacja przeznaczona jest dla szerokiego kręgu odbiorców. Jest przydatna zarówno dla pracowników naukowych, jak i studentów oraz dla wszystkich osób zainteresowanych problematyką rynku finansowego, bankowości centralnej i polityki pieniężnej.

Bankowość osobista (personal banking) to zindywidualizowana obsługa bankowa osób prywatnych o ponadstandardowym potencjale finansowym i/lub opiniotwórczym, świadczona przez wyspecjalizowanych pracowników bankowych, z wykorzystaniem w szczególności rachunku osobistego typu premium. Bogacące się polskie społeczeństwo i rosnąca klasa średnia poszukuje ponadstandardowej oferty bankowej. Tymczasem oferta bankowości prywatnej (private banking), adresowana do najzamożniejszych klientów, często pozostaje poza zasięgiem klientów (średnio)zamożnych (affl uent). Lukę w tym środkowym segmencie zapełnia bankowość osobista (premium), o której traktuje niniejsza pozycja.

W książce zaprezentowano wszystkie instrumenty finansowe, które służyć mogą klientowi zamożnemu banku zarówno do codziennego zarządzania finansami osobistymi, jak i długoterminowego planowania emerytalnego. W kolejnych rozdziałach przedstawiono: charakterystykę banku i jego klienta; analizę specyfiki bankowości osobistej i jej oferty; rachunki bankowe i operacje płatnicze; kredyty; produkty inwestycyjne i ubezpieczeniowe; karty płatnicze i związaną z tym infrastrukturę; a także inne instrumenty bankowości i finansów elektronicznych, w tym najbardziej innowacyjne rozwiązania technologiczne. Pozycję wzbogacają najnowsze statystyki i aktualne rozwiązania prawne.

Książka stanowi kompendium wiedzy adresowane do trzech grup Czytelników:
• klientów banków, zwłaszcza osób o wyższym potencjale finansowym, szukających bardziej wyrafinowanych i nowych rozwiązań bankowych;
• studentów kierunków ekonomicznych i zarządzania, zwłaszcza specjalności finansowych i bankowych;
• pracowników instytucji finansowych, zwłaszcza bankowych doradców klientów zamożnych.

Tom 2 serii Bankructwa analizuje bankructwa banków: centralnych, komercyjnych, spółdzielczych i SKOK-ów, zwłaszcza na rynku polskim ostatnich lat. Jedyna taka książka na rynku – powinien ją przeczytać każdy klient banku i osoba zainteresowana gospodarką. Nie tylko „krwiste” opowieści o tyleż spektakularnych, co nierzadko już nieco zapomnianych plajtach kilkudziesięciu polskich banków i SKOK-ów z ostatnich trzech dekad. Na ponad 400 stronach przepełnionych „gęstą” treścią, odniesieniami do aktualnej sytuacji w Polsce i na świecie, Czytelnik znajdzie odpowiedzi na najważniejsze i palące dylematy, związane z bezpieczeństwem swoich oszczędności.

1. O bankructwach polskich banków i kas oszczędnościowych:
- Jak groźna jest panika bankowa? Czy polskie banki potrafią się z nią zmierzyć? Co się wtedy dzieje?
- Dlaczego polskie banki bankrutowały i nadal bankrutują (choć już rzadziej)?
- Czy największe afery banków i SKOK-ów zostały rozliczone a winni – ukarani?
- Jak ratuje się współcześnie bank przed plajtą i kto za to płaci? Kontrowersje przymusowych restrukturyzacji – pomoc czy zalegalizowana grabież?

2. O bezpieczeństwie środków klientów w bankach:
- Czy bankowe depozyty klienta są naprawdę jego własnością?
- Czy pieniądze klienta są w polskim banku lub SKOK-u bezpieczne? I dlaczego nie zawsze? Od czego to zależy?
- Dlaczego niektórzy nadal mogą stracić nawet wszystkie swoje oszczędności w nadzorowanym przez państwo banku lub SKOK-u?
- Co mają robić frankowicze po wyrokach TSUE w czerwcu 2023 r. i posiadacze kredytów opartych o WIBOR? Czy procesowanie się z bankami opłaca się czy lepsza jest ugoda?
- Jak chronić swoje pieniądze w świecie pełnym zagrożeń: bezwzględni i przebiegli banksterzy, cyberprzestępcy, nieudolni urzędnicy, wojna, kontrowersyjne regulacje…
- A może lepiej trzymać oszczędności poza bankami?
- Politycy i banki – toksyczny mariaż? 

3. O słabości banków centralnych i niektórych walut:
- Czy banki centralne (w tym NBP) mogą zbankrutować?
- Dlaczego banki centralne największych potęg (USA, Japonia) tracą wiarygodność i czym to grozi?
- Jak umiera pieniądz, na przykładzie krajów z upadającymi bankami centralnymi (Liban, Argentyna)?
- Czy ukraiński i rosyjski systemy bankowe przetrwają wojnę?

4. O wpływie nowoczesnego globalnego kryzysu bankowego na polski sektor bankowy
- Jak wygląda nowoczesny kryzys bankowy i czym się różni od tradycyjnego?
- Jak i dlaczego w 2023 r. upadały wielkie banki w USA i Szwajcarii i jaki miało to wpływ na polskie banki?
- Czy polskie banki są odporne na zagrożenia wojenne?

5. O sensowności i przyszłości bankowości:

- Czy banki mają przyszłość, w erze fintechów i nadchodzących e-walut, czy może są już reliktem przeszłości, odchodzącym do lamusa?
- Czy polskie banki przetrwają obecny kryzys, obciążenia regulacyjne, a zwłaszcza falę pozwów konsumentów – frankowiczów i WIBOR-owców?
- A może zatopią je inne obciążenia? Jaka jest współcześnie kondycja finansowa polskich banków i SKOK-ów?
- Z jakimi wyzwaniami, zagrożeniami i obciążeniami mierzą się dziś polskie instytucje kredytowe? I co z tego wynika dla ich klientów i przyszłości gospodarki? 

Na początku 2017 roku George Selgin, słynny „rzecznik” wolnej bankowości, opublikował zbiór własnych tekstów o pieniądzu, napisanych w ciągu ostatnich kilkunastu lat. W efekcie powstała spójna, kompleksowa praca obejmująca tematykę od systemu bankowości we wczesnych Stanach Zjednoczonych, przez kulisy powstania Rezerwy Federalnej, po jej dorobek aż do czasów obecnych.
Wydawca

„Niewielu dzisiejszych ekonomistów jest zaznajomionych z systemami monetarnymi pozbawionymi banku centralnego funkcjonującymi w przeszłości. W swej ignorancji są przekonani, że systemy takie nie mogły działać prawidłowo. Nie powinno zatem zaskakiwać to, że mało który z nich poważnie traktuje możliwość, by takie alternatywy mogły zapewnić większą stabilność systemu monetarnego, niż robi to Fed i pozostałe banki centralne. Wśród wielu nieporozumień dotyczących dawnych i hipotetycznych systemów pieniężnych, szczególnie wyraźne jest mylenie ze sobą słabości tych systemów wynikających z procesów rynkowych z negatywnymi skutkami wywoływanymi przez rządowe interwencje w rynkowe systemy pieniężne i bankowe. Z tego podstawowego błędu bierze się upór, z jakim eksperci, pomimo kolejnych następujących po sobie porażek, upierają się przy propozycjach nakładania na system bankowy nowych warstw regulacji, zamiast zaakceptować to, że interwencje rządowe przynoszą głównie szkody”.
Fragment książki

W podręczniku zaprezentowano podstawowe zagadnienia dotyczące funkcjonowania systemu bankowego, z uwzględnieniem aktualnych uwarunkowań. W jego ośmiu częściach zostały omówione:
• banki i system bankowy - banki i ich rola w gospodarce, funkcje i struktura systemu bankowego;
• bank centralny i polityka pieniężna - funkcje banku centralnego, banki centralne na świecie, NBP, cele i instrumenty polityki pieniężnej, mechanizmy transmisji monetarnej;
• nadzór bankowy i gwarantowanie depozytów - modele i organizacja nadzoru bankowego, funkcjonowanie systemu gwarantowania depozytów;
• operacje bankowe - operacje aktywne i pasywne, operacje rozliczeniowe;
• ryzyko bankowe - istota i rodzaje ryzyka bankowego, ryzyko kredytowe, ryzyko płynności, ryzyko rynkowe, ryzyko operacyjne;
• nowe technologie w bankowości - bankowość elektroniczna i jej bezpieczeństwo, płatności mobilne, aktualne trendy w transformacji technologicznej banków.

Książka jest skierowana przede wszystkim do studentów uczelni ekonomicznych oraz uczniów szkół o profilu ekonomicznym. Ze względu na szeroki zakres poruszanych zagadnień będzie przydatna także dla słuchaczy studiów podyplomowych, uczestników kursów i szkoleń oraz praktyków bankowych.

Współczesna prasa finansowa rozpisuje się na temat danych mówiących o podaży pieniądza. W każdy piątek inwestorzy giełdowi z zapartym tchem czekają na najświeższe informacje z rynku pieniężnego, które często wpływają na poniedziałkowe notowania na Wall Street. Jeśli podaż pieniądza gwałtownie wzrasta, oznacza to, że stopy procentowe mogą pójść w górę, ale mogą też pozostać na obecnym poziomie. Prasa straszy czytelników złowieszczymi prognozami dotyczącymi posunięć Rezerwy Federalnej lub regulacji, które mogą wprowadzić banki i inne instytucje finansowe.


Przywiązywanie tak dużej wagi do kwestii podaży pieniądza to zjawisko raczej nowe. Do lat 70-tych XX w., w czasie Ery Keynesa, na temat pieniądza i kredytu bankowego nie pisano niemal wcale. Zastanawiano się raczej nad wzrostem Produktu Narodowego Brutto, polityką fiskalną rządu, wydatkami, przychodami i deficytem. Banki i podaż pieniądza to były zagadnienia generalnie ignorowane. Jednak po latach chronicznej i przyspieszającej inflacji – której keynesiści nie potrafili zaradzić – i po wielu nawrotach „inflacyjnej recesji”, stało się jasne dla wszystkich – nawet dla keynesistów – że coś tu nie gra. W ten sposób w centrum uwagi znazła się podaż pieniądza.
Mnogość definicji podaży pieniądza może wprawiać przeciętnego człowieka w zakłopotanie. O co chodzi z tymi wszystkimi M, od M1A i M1B do M8? Który z tych symboli oznacza prawdziwą podaż pieniądza, o ile którykolwiek samodzielnie do tego wystarcza? I może najistotniejsze: dlaczego depozyty bankowe wliczone są do różnych M jako podstawowy składnik podaży pieniądza? Wszyscy dziś wiedzą, że papierowe dolary, emitowane wyłącznie przez Banki Rezerwy Federalnej, zawierające napis „ten banknot jest legalnym środkiem płatniczym do regulowania wszelkich zobowiązań, publicznych i prywatnych”, to pieniądze. Ale dlaczego rachunki bieżące uważane są za pieniądz i na jakiej zasadzie powstają? Czyż nie można ich wypłacić na żądanie w postaci gotówki? Dlaczego więc wkłady na żądanie to też pieniądz, a nie tylko papierowe dolary, które je reprezentują? Jedną z niezwykłych implikacji zaliczania wkładów na żądanie do składników podaży pieniądza jest stwierdzenie, że banki tworzą pieniądz; że w pewnym sensie są fabrykami pieniędzy. Ale czy banki nie przekierowują jedynie powierzonych im oszczędności, pożyczając je inwestorom lub konsumentom? Skoro banki otrzymują nasze oszczędności i następnie je pożyczają, to jak właściwie tworzą pieniądze? W jaki sposób pasywa bankowe stają się składnikiem podaży pieniądza?