Rocznik strategiczny 2017/2018 Tom 23

Tytułowy problem recenzowanej monografii nabiera szczególnego znaczenia – zarówno naukowego jak i praktycznego. Wynika to z dynamiki przemian w stosunkach międzynarodowych opisywanego obszaru oraz eskalacji trwających sporów i konfliktów mających wymiar ponadregionalny. (…) Autorzy tej niewątpliwie wartościowej pracy, poświęcili uwagę przede wszystkim analizie interdyscyplinarnej bezpieczeństwa Azji, zwłaszcza w ujęciu regionalnym. (…)??Praca wnosi nowe, istotne wartości do analiz bezpieczeństwa Azji. Można dostrzec walory metodologiczne i merytoryczne istotne z punktu widzenia nauk o bezpieczeństwie.
Z recenzji wydawniczej prof WAT dr. hab. Jerzego Zalewskiego

Praca poświęcona jest wybranym, aktualnym problemom bezpieczeństwa Azji, postrzeganego z perspektywy zarówno narodowej jak i międzynarodowej. (…) Nadrzędność bezpieczeństwa nad innymi dziedzinami życia i funkcjonowania państw, jest dość szczególna – bowiem jest wartością, której osiągnięcie stanowi powinność elementarną, stojącą ponad różnorakimi ekonomicznymi, historycznymi i kulturowymi przejawami aktywności społecznej. Autorzy tej niewątpliwie wartościowej pracy, uwagę swoją poświęcili różnym aspektom bezpieczeństwa Azji, akcentując wymiar polityczny, militarny, ekonomiczny i ekologiczny.
Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Józefa Tymanowskiego


Wiesław Śmiałek – doktor nauk humanistycznych – specjalność bezpieczeństwo narodowe
i międzynarodowe. Absolwent akademii wojskowych, studiów podyplomowych i kursów specjalistycznych z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego, m.in. The Naval

Justice School – Szkoła Sprawiedliwości Marynarki Wojennej USA; The NATO School – SHAPE – Szkoła Kwatery Głównej Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie – Oberammergau – Niemcy. Adiunkt na Wydziale Bezpieczeństwa, Logistyki i Zarządzania Wojskowej Akademii Technicznej. Doświadczenie naukowo-dydaktyczne: nauczyciel akademicki na Wydziale Strategiczno-Obronnym Akademii Obrony Narodowej, Krajowej Szkole Administracji Publicznej, Uniwersytecie Warszawskim (ISM). Autor, redaktor naukowy ponad stu publikacji polsko i obcojęzycznych. Promotor ponad dwustu prac magisterskich i licencjackich. Uczestnik ponad 15 programów naukowo-badawczych międzynarodowych (NATO, V4, Austria, Czechy), międzyresortowych, resortowych i uczelnianych. Zainteresowania naukowo-dydaktyczne: bezpieczeństwo międzynarodowe (Europa, Azja), polityka zagraniczna i bezpieczeństwa RP, teoria konfliktów i wojen, siły zbrojne w państwie.

Łukasz Kominek – absolwent Wydziału Cybernetyki Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, członek Stowarzyszenia Euroatlantyckiego SEA, Przewodniczący Zarządu Koła Naukowego Bezpieczeństwa Narodowego Wojskowej Akademii Technicznej oraz Samorządu Doktorantów Wojskowej Akademii Technicznej. Doświadczenie zawodowe zdobywał w licznych instytucjach bezpieczeństwa. Realizuje rozprawę doktorską w Szkole Doktorskiej WAT na temat bezpieczeństwa transregionalnego oraz miejsca i roli Chin we współczesnym świecie. Swoje zainteresowanie badawcze opiera przede wszystkim na tematyce geopolityki, geostrategii, stosunków międzynarodowych, wojskowości, szeroko rozumianym bezpieczeństwie i historii.

Co oznacza bezpieczeństwo państwa we współczesnym świecie? Czy ogranicza się ono jedynie do przetrwania kraju i narodu?
Czy współczesne państwa mogą skutecznie zapewnić sobie bezpieczeństwo?
Jak koniec zimnej wojny i ataki terrorystyczne z 11 września zmieniły postrzeganie bezpieczeństwa państwa?

Według tradycyjnej definicji bezpieczeństwo to wolność od zagrożeń stwarzających niebezpieczeństwo dla przetrwania państwa. (...) Odkąd prawdopodobieństwo wybuchu globalnego konfliktu zbrojnego w Europie jest znikome, coraz powszechniej uznaje się, że definiowanie bezpieczeństwa jedynie w kategoriach militarnych jest niewłaściwe. Po zakończeniu zimnej wojny ujawniły się zagrożenia natury niemilitarnej. Wiele z nich ma charakter transnarodowy, przeciwstawienie się im wymaga zatem podejścia wielostronnego, przez instytucje utworzone w czasie zimnej wojny. Użycie środków militarnych do ich rozwiązania jest nieskuteczne i niejednokrotnie rodzi dalsze problemy.
(fragment Wprowadzenia)

Czy przyczyny wojen i konfliktów zbrojnych zawsze są takie same?
Jaką rolę pełnią współcześnie siły zbrojne państw?
W jaki sposób instytucje międzynarodowe mogą wpływać na utrzymanie pokoju?
Czy porozumienia dotyczące kontroli zbrojeń oraz środki budowy zaufania i bezpieczeństwa skutecznie zapewniają bezpieczeństwo międzynarodowe?

Istnienie różnic interesów między państwami, grupami społecznymi, organizacjami i innymi podmiotami gry politycznej jest rzeczą naturalną i nieusuwalną. (...) Bez względu na to jaką z licznych teorii uznamy za właściwą, pozostaje faktem, iż spory i konflikty międzynarodowe towarzyszą ludzkości od początku jej dziejów i jako takie muszą być uznane za naturalne. Nie każda jednak różnica interesów musi wieść do sporu, a nie każdy spór do wojny. Wojna jest zatem zjawiskiem szczególnym – jak pisał Carl von Clausewitz – jest „jedynie kontynuacją polityki innymi środkami”. Na przestrzeni dziejów zmieniała oczywiście swe formy, zarówno z uwagi na postęp technologiczny, jak i cywilizacyjny, kształtujące metody i cele jej prowadzenia.
(fragment tekstu)

Książka poddaje krytycznej refleksji sposób, w jaki dzisiaj jest dostrzegana bądź z jakich powodów bywa przemilczana obecność kultury w stosunkach międzynarodowych. Czy kultura jest narzędziem teoretycznym, które potrafimy stosować, by analizę stosunków międzynarodowych uczynić pełniejszą? Przed jakimi problemami stajemy, próbując zoperacjonalizować pojęcie kultury na potrzeby badań prowadzonych w zakresie stosunków międzynarodowych? W jaki sposób go używamy? Do dorobku jakich nauk sięgamy, starając się to pojęcie oswoić? Jakie historie w stosunkach międzynarodowych kultura pozwala nam opowiedzieć? Komu daje głos, a komu go odbiera?

Należy dostrzec, że współcześnie nauki społeczne i humanistyczne postawiły kulturę na piedestale. To przecież "kultura jest sprawą życia i śmierci" (Mahmood Mamdani), to "kultura jest wszędzie" (Ulf Hannerz), kultura "przesądza prawie o wszystkim" (David Landes), kultura "jest na ustach wszystkich" (Marshall Sahlins), z kulturą "trzeba się liczyć" (Samuel Huntington), kultury "nie sposób przecenić" (Lawrence Harrison). W konsekwencji, proliferacja sensów wiązanych z kulturą zaszła tak daleko, że badacze zdają się bezradni, rezygnując z prób uporządkowania chaosu pojęciowego i dowolności odwoływania się do pojęcia kultury.

Badania przeprowadzone w Instytucie Stosunków Międzynarodowych UW mają pomóc w uporządkowaniu istniejącego zamętu, wskazać różnorodne pola badawcze, na których kultura się pojawia bądź pojawić się powinna, wreszcie przedstawić wyniki analiz przeprowadzonych wokół wielorakich przejawów kultury w stosunkach międzynarodowych, zarówno w teorii, jak i w praktyce.

Książka jest całościową analizą ważnej i skomplikowanej kwestii – roli parlamentów narodowych państw członkowskich w systemie politycznym Unii Europejskiej. (…) Autorka wykorzystuje swoją głęboką wiedzę, łącząc znajomość światowej literatury przedmiotu i systematyczne obserwacje europejskiej polityki. Opinie i diagnozy dotyczące przyszłości procesów politycznych formułuje z zachowaniem akademickiej dyscypliny intelektualnej.
prof. dr hab. Zdzisław Mach, Uniwersytet Jagielloński

Autorka zajmuje się tematem niezbyt często podejmowanym przez polskich uczonych, w sposób ciekawy pod względem teoretycznym, metodologicznym i empirycznym. Przedstawia wiele nieznanych szerzej informacji, np. na temat tzw. zielonej kartki i horyzontalnej współpracy parlamentów narodowych w UE. Formułuje frapujący problem badawczy: czy parlamenty narodowe powinny zwiększać swoją rolę w polityce europejskiej, a jeśli tak, czy będzie to raczej sprzyjać integracji, czy też przyczyni się do obniżenia skuteczności procesów decyzyjnych w UE, a tym samym utrudni integrację.
prof. dr hab. Tomasz Grzegorz Grosse, Uniwersytet Warszawski

Monografia ta stanowi nader udane połączenie spójnej perspektywy teoretycznej oraz pogłębionej analizy porównawczej z wykorzystaniem nowych danych empirycznych. Autorka konfrontuje rosnącą popularność polityczno-normatywnego postulatu zwiększenia roli parlamentów narodowych w systemie politycznym Unii Europejskiej z faktycznym zaangażowaniem parlamentów w sprawy europejskie. Stawia kluczowe pytanie o to, na ile parlamenty pełnią rolę autonomicznych aktorów i agentów demokratyzacji unijnego systemu decyzyjnego, a na ile pozostają agentami egzekutywy, reprodukując i pogłębiając unijny deficyt demokracji.
dr hab. Agnieszka Cianciara, prof. ISP PAN

Numer rozpoczyna się od rozważań teoretycznych dotyczących dwóch problemów: wybranych zagadnień metodologicznych z zakresu bezpieczeństwa i badań na tym polu oraz prawa gospodarczego wobec wyzwań współczesności (tekst w języku rosyjskim).

Zeszyt zawiera także artykuły poświęcone m.in. modelom zarządzania i nadzoru nad jakością w kształceniu, dydaktyce i badaniach naukowych oraz pojęciu „Lexit” odnoszącemu się do brytyjskiej antyunijnej i pozalaburzystowskiej lewicy, która uczestniczyła w kampanii brexitowej w 2016 roku.