Rolnictwo : cywilizacyjno-przyrodnicze aspekty rozwoju w zarysie

W warunkach klimatycznych Polski opady atmosferyczne są podstawowym źródłem wody dla roślin. Obok temperatury powietrza i warunków radiacyjnych są najważniejszym czynnikiem plonotwórczym. Studia badawcze dotyczące zmienności opadów atmosferycznych są dość liczne, jednakże w związku ze wzrostem częstości występowania zjawisk ekstremalnych szczególnie w skali lokalnej, problematyka ta jest ciągle aktualna i bardzo ważna w kontekście szeroko omawianego postępującego globalnego ocieplenia i pogłębiających się niedoborów wodnych.

Bogato ilustrowany atlas identyfikacji najważniejszych chwastów, chorób, szkodników i niedoborów występujących w uprawie kukurydzy. Zawiera opisy rozwoju, szkodliwości i zwalczania najgroźniejszych agrofagów kukurydzy. Atlas pomaga rozpoznać 38 gatunków chwastów (m. in. bylica pospolita, chwastnica jednostronna, ostrożeń polny, rdesty), 36 gatunków szkodników (m. in. omacnica prosowianka, ploniarka zbożówka, stonka kukurydziana, urazek kukurydziany), 9 chorób (m. in. głownia pyląca kukurydzy, drobna plamistość liści kukurydzy, choroba szalonych wiech) i aż 10 objawów niedoborów wynikających z nieodpowiedniego odżywienia kukurydzy w azot, fosfor, potas, cynk, magnez, siarkę, żelazo, mangan, wapń i bor.

Tymianek i cząber należą do roślin zielarskich, których plonowanie i jakość surowca zależą od nawożenia mineralnego, przede wszystkim azotem i potasem. Celem przeprowadzonych badań było określenie wpływu zróżnicowanego nawożenia azotem i potasem na plon, wartość biologiczną oraz skład chemiczny tymianku i cząbru. Doświadczenia empiryczne założone zostały w schemacie dwuczynnikowym, w których czynnikami badawczymi były rodzaj i dawka nawozu azotowego i potasowego. Wielkość plonu świeżej masy roślin tymianku i cząbru zmieniała się pod wpływem stosowanych nawozów azotowych i potasowych, jak również podawanych dawek azotu i potasu.
Uzyskane wyniki pozwalają na ocenę wartości biologicznej wybranych roślin przyprawowych i leczniczych oraz wnoszą cenne informacje na temat żywienia i użytkowania tych roślin.

Niniejszy numer czasopisma poświęcony jest zagadnieniom związanym z przetwórstwem surowców rolniczych. Zawarte w nim publikacje omawiają innowacyjne rozwiązania i wdrożenia praktyczne oraz prezentują specjalistyczną wiedzę z zakresu technologii, jakości, zarządzania czy prawa branżowego.

Spis treści [Contents]

Editors’ Note, s. 7-10



Tran Thi Minh Thi: Institutional and Cultural Perspectives in Elder Care in Rural Vietnam [Instytucjonalne i kulturowe aspekty opieki nad starszymi mieszkańcami obszarów wiejskich w Wietnamie], doi 10.7366/wir032019/01, s. 11-30;

Sylwia Michalska, Anna Rosa, Ryszard Kamiński: Innovative Forms of Care for Seniors in Rural Areas of Poland [Innowacyjne formy opieki nad osobami starszymi na obszarach wiejskich w Polsce], doi 10.7366/wir032019/02, s. 31-48;

Tran Quy Long: Access to Social Security for the Rural Elderly in Vietnam [Dostęp osób starszych mieszkających na obszarach wiejskich Wietnamu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego], doi 10.7366/wir032019/03, s. 49-70;

Trinh Thai Quang, Vasoontara Yiengprugsawan: Older People’s Capacities and Mutual Intergenerational Support Provision in Vietnam [Wydolność osób starszych a międzypokoleniowe świadczenie wzajemnego wsparcia w Wietnamie], doi 10.7366/wir032019/04, s. 71-94;

Dang Thanh Nhan: The Role of the Family in Daily Care for the Elderly in Changing Rural Vietnam [Rola rodziny w codziennej trosce o osoby starsze w świetle zmieniającej się sytuacji na obszarach wiejskich w Wietnamie], doi 10.7366/wir032019/05, s. 95-120;

Roman Tesliuk, Vitaliy Krupin: The Ageing of Ukraine’s Population: Demographic Trends, Social and Economic Implications [Starzenie się ludności Ukrainy. Trendy demograficzne, implikacje społeczne i gospodarcze], doi 10.7366/wir032019/06, s. 121-136;



One Hundred Years of Polish Countryside

Marcin Makowiecki: As the Years Passed, With the Flow of Events. A review of Glimpses of the Countryside: One Hundred Years of Polish Countryside by Andrzej Rosner, Ruta Śpiewak, Edyta Kozdroń, doi 10.7366/wir032019/07, s. 137-140;

Uwagi: red. naczelny – Mirosław Drygas periodyk wydawany wraz z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Różnorodność gatunkowa mięty, a także stosunkowo łatwa zdolność krzyżowania w obrębie gatunku, przyczyniły się do powstania wielu jej odmian botanicznych, regionalnych i uprawnych. W Polsce i w wielu regionach świata najbardziej popularna w uprawie jest mięta pieprzowa oraz jej odmiany. W większości krajów mięta pieprzowa stała się składnikiem lokalnej kuchni, wypierając częściowo rodzime gatunki.
Zmienność składu chemicznego, a co za tym idzie, także działania farmakologicznego surowców roślinnych jest uwarunkowana wieloma czynnikami, z których najistotniejszym jest czynnik biologiczny, zwany dojrzałością wegetacyjną roślin. Z danych zawartych w literaturze wynika, iż problemowi temu poświęcono wiele badań dotyczących surowców olejkowych, poświęconych zwłaszcza zmianom ilościowym olejku eterycznego w roślinach i ich organach w różnych okresach wegetacji oraz zmiennych warunkach uprawowych. Jednak żadna z dostępnych prac nie dotyczy zmienności składników kształtujących aktywność przeciwutleniającą surowców. Intensyfikacja prac nad roślinnymi substancjami biologicznie czynnymi, wpływającymi na prawidłowe funkcjonowanie organizmu ludzi i zwierząt, powoduje konieczność podejmowania badań mających na celu identyfikację tych substancji w różnych znanych gatunkach, również w gatunkach mięty cechujących się odmiennym aromatem.
Plantacje mięty pieprzowej zakładane są najczęściej z rozłogów, których reprodukcja staje się jednak kosztowna i coraz trudniejsza, zwłaszcza przy wieloletnim systemie użytkowania plantacji. Wydajność rozłogów zależy od wielu czynników. Ich jakość w dużym stopniu związana jest z wiekiem plantacji matecznej, sposobem użytkowania, a także sposobem zbioru ziela. Rozłogi jednoroczne są lepszym jakościowo materiałem rozmnożeniowym w porównaniu z rozłogami pozyskiwanymi z roślin matecznych dwuletnich i starszych. Z praktyki rolniczej i obserwacji własnych wynika, że ukorzenione rozłogi rzadko pozyskiwane są ze specjalnych plantacji – mateczników. Najczęściej pochodzą one z plantacji produkcyjnych, będących w różnym roku użytkowania i różnej kondycji.
Wzrastające zapotrzebowanie na ziele mięty i rosnące wymagania jakościowe w stosunku do surowca, a także wzrost świadomości konsumentów co do wpływu jakości żywności na stan zdrowia człowieka stymulują pojawianie się nowych produktów spożywczych wzbogaconych w naturalne składniki prozdrowotne. Wykazują one cechy żywności konwencjonalnej, jak i funkcjonalnej, mają również na celu obniżenie ryzyka powstania chorób cywilizacyjnych i dietozależnych, co wynika z obecności w nich składników bioaktywnych, korzystnie oddziałujących na organizm człowieka. Do takich składników zaliczane są m.in. oligosacharydy, witaminy, błonnik, fenolokwasy, flawonoidy, antocyjany, garbniki, olejki eteryczne i in.