Rousseau sędzią Jana Jakuba Dialogi

Martin Heidegger (1889–1976), klasyk XX-wiecznej filozofii niemieckiej, wygłosił te wykłady o myśleniu na fryburskim uniwersytecie w roku akademickim 1951/1952. Reprezentują one filozofię z późnego okresu twórczości Heideggera, który po politycznych wyzwaniach lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku powrócił do życia akademickiego: objęty po wojnie zakazem nauczania z powodu wcześniejszych związków z nazizmem, uzyskał możliwość prowadzenia działalności dydaktycznej w momencie przejścia na emeryturę, co nastąpiło właśnie we wrześniu 1951 roku. Cały sens (i trudność) niniejszych rozważań zawiera się już w tytule: „Was heißt Denken?” można rozumieć na kilka sposobów jako pytanie, co zwie (nazywa) się myśleniem lub co wzywa myślenie, a to znów w sensie wzywania przez myślenie lub wzywania myślenia przez coś. Ta wieloznaczność ukazuje myślenie jako coś zupełnie innego niż zwykła operacja logicznego wnioskowania: jako sam akt egzystencji odpowiadającej na „wezwanie” bycia. Istoty takiego myślenia trzeba szukać raczej w poezji niż w nauce, dlatego patronami tego tomu są poeci z Friedrichem Hölderlinem na czele. Słowa poezji, pisze Heidegger, nie pochodzą „z podręcznika logiki”, lecz „skądinąd”. Skąd? Co zwie myślenie? Nie wiemy, ponieważ „jeszcze nie myślimy”. Kwestia postawiona w tak szerokim (i głębokim) horyzoncie nie prowadzi oczywiście do odpowiedzi – może tylko zwać do myślenia.

"Fryderyk Nietzsche (1844-1900) uznawany jest za jednego z najważniejszych niemieckich filozofów, a był także poetą i filologiem. Jego poglądy znacząco wpłynęły na całe późniejsze myślenie o kulturze, cywilizacji, człowieku, religii. Nietzsche głosił upadek cywilizacji zachodniej, opartej na myśli greckiej, sokratejskiej, a zatem z gruntu apollińskiej (połączonej dodatkowo z chrześcijańską etyką). Tej postawie przeciwstawiał postawę dionizyjską, witalną (połączoną dodatkowo z pojęciami woli mocy i pojęciem nadczłowieka. Jak pisze Władysław Tatarkiewicz Podstawowym przekonaniem Nietzschego było, że życie cielesne fakt biologiczny jest osnową ludzkiej egzystencji, a życie duchowejest tylko jego odroślą. Z przekonania tego wypłynął jego naturalizm i relatwizm epstemologiczny i etyczny. Ale także wypłynęła koncepcja nowej moralności, przewartościowanie wszystkich wartości, wyjście poza dobro i zło, przeciwstawienie panów i niewolników, Dionizosa i Apollina... Same zaś tytułowe Dytyramby czyli pieśni pochwalne, panegiryki o hołd oddany dionizyjskiej postawie, dytyramby to pieśni, które Zaratustra wyśpiewywał sam sobie by znieść swą samotność. Te pieśni to: Trefniś jeno! Jeno poeta!Pośród cór pusyniostatnia wolapośród drapieżnych ptakówZnak ognistyZachodzi słońceŻale AryadnySława i wiecznośćO ubóstwie najbogatszego"

Constantin Noica jest jednym z najwybitniejszych rumuńskich filozofów oraz przedstawicielem pokolenia myślicieli i pisarzy rumuńskich, urodzonych około roku 1910, do którego należą, między innymi, Mircea Eliade, Emil Cioran, Eugen Ionesco. Mniej od nich znany za granicą, gdyż nie opuścił Rumunii po II wojnie, stał się w swym kraju postacią wręcz legendarną, zarówno jako opresjonowany dysydent, niezależny i wybitny myśliciel, jak i jako „Sokrates” Rumunii, wychowawca pokolenia intelektualistów, którzy odegrali w Rumunii po roku 1989 znaczącą rolę nie tylko w życiu intelektualnym, ale też politycznym i publicznym tego kraju.
W „Dzienniku filozoficznym” autor objawia się jako żywy umysł poszukujący swej intelektualnej drogi pośród sensów kultury. Przyczynkiem do refleksji filozoficznych staje się literatura, muzyka, rozmowa z przyjacielem, ale też konkretne zdarzenie. Do powracających często motywów należą te biblijne i dotyczące Szkoły - pomyślanej jako miejsce spotkania inspirujących się wzajemnie osób. Książka napisana pięknym językiem, zbudowana jest z minirozprawek, komentarzy, a nawet aforyzmów - stanowi świadectwo niezależności ducha, niezwykłej przenikliwości i wręcz czułej wrażliwości autora.
Przekładu podjął się Ireneusz Kania, najwybitniejszy polski znawca twórczości Noiki.

Myślenie jest trudne. Myślenie o niektórych problemach jest tak trudne, że może rozboleć Cię głowa od samego myślenia o myśleniu o nich!

Książka ta stanowi kolekcję moich ulubionych narzędzi do myślenia. Nie będę ich tylko opisywał zamierzam się nimi posłużyć, aby łagodnie przeprowadzić twój umysł przez trudne terytorium aż do dość radykalnych koncepcji znaczenia, umysłu i wolnej woli.

Zaczniemy od narzędzi prostych i uniwersalnych, mających zastosowanie do wszystkich rodzajów zagadnień. Niektóre z nich są znajome, ale inne nie były wcześniej często dyskutowane. Następnie pokażę Ci pewne narzędzia, które rzeczywiście są przeznaczone do zadań specjalnych, zaprojektowane tak, aby rozsadzić tę czy inną specyficzną i uwodzicielską ideę, oczyszczając drogę przed powrotem z głębokich kolein, które wciąż ograniczają i wprawiają w zakłopotanie ekspertów. Napotkamy i rozmontujemy również różne złe narzędzia do myślenia, nic nie warte przyrządy do perswazji, które mogą Cię zaprowadzić na manowce, jeśli nie będziesz ostrożny. Niezależnie od tego, czy spokojnie dotrzesz, czy też nie, do proponowanego przeze mnie miejsca przeznaczenia – i czy postanowisz pozostać tam ze mną – podróż ta zaopatrzy Cię w nowe sposoby myślenia o omawianych zagadnieniach i myślenia o myśleniu. Daniel C. Dennett

Daniel C. Dennett jest profesorem filozofii na Uniwersytecie Tufts, gdzie kieruje Center for Cognitive Studies. Laureat licznych nagród i stypendiów. Autor kilkunastu książek i kilkuset artykułów naukowych, opublikowanych w najbardziej prestiżowych czasopismach. Jeden z najbardziej cenionych ekspertów zajmujących się problemami świadomości i wolnej woli. Jest współautorem (wraz z Alvinem Plantingą) książki Nauka i religia. Czy można je pogodzić? (CCPress 2014).

Encyklopedia nauk filozoficznych stanowi systemowe przedstawienie całej myśli Hegla, obejmujące najważniejsze elementy jego filozofii: naukę logiki, filozofię przyrody oraz filozofię ducha. Dzięki temu czytelnik może lepiej zrozumieć wewnętrzny związek tych działów i prześledzić logiczne powiązanie spekulatywnej nauki o bycie z analizami zagadnień przyrodniczych oraz nauką o rozwoju ducha, od jego form subiektywnych aż po sztukę, religię i filozofię. Ze wszystkich dzieł Hegla to właśnie Encyklopedia najlepiej ukazuje największą ambicję Heglowskiego systemu: myślowe ujęcie całości rzeczywistości w formie nauki.

Eduard von Hartmann często pisał o ważnych sprawach i czynił to w sposób porywający. Samo hasło „filozofia nieświadomego” wydaje się brzmieć wręcz sensacyjnie. Sugeruje ono, że chodzi tu o dociekania pionierskie w stosunku do późniejszej psychoanalizy oraz egzystencjalizmu, co rzeczywiście ma miejsce. Niewątpliwie prawdą jest, że von Hartmanna, obok Schopenhauera i Nietzschego, można byłoby zaliczyć do najważniejszych dziewiętnastowiecznych prekursorów filozofii życia, reprezentowanej w dwudziestym wieku przez takie postacie jak Dilthey, Bergson, czy też również w tajemniczy sposób zapomniany Eucken.

Przedmiotem mojego zainteresowania jest estetyka von Hartmanna, fascynująca część jego filozofii, która jak dotychczas nie doczekała się w literaturze światowej żadnego opracowania monograficznego. A jest ona interesująca z bardzo ważnego powodu. Otóż stanowi jedną z nielicznych w piśmiennictwie światowym prób połączenia problematyki estetycznej i teleologicznej, dokonanej w taki sposób, jak czynił to Kant. Czy znaczy to, że von Hartmann był uczniem i kontynuatorem Kanta?

z przedmowy autora