Rozmyślania

Potoroczyn ma oko i ucho – oko, które widzi inaczej, ucho, które słyszy inaczej. Stąd niezwykłość tej książki. Literatura – powiada narrator tej opowieści pełnej sarkazmu, ironii, smutku i piękna – to „najbardziej wyzwolona ze wszystkich sztuk wyzwolonych jednocześnie nią nie będąca. Summa, więcej niż synteza. Syntezie wystarczy talent. Summa potrzebuje natchnienia”. Z tej perspektywy autor dokonuje dekonstrukcji spojrzenia na Polskę i polskie sprawy. To jest perspektywa swoistych ekshumacji: „Ekshumacja jest wtedy, kiedy umarli otwierają oczy żywym. Kiedy żywi otwierają oczy umarłym, to jest wskrzeszenie”. I oto Potoroczyn opowiada o polskich ekshumacjach i polskich wskrzeszeniach. To jest fascynująca opowieść. ADAM MICHNIK Co nowego słychać w Piórkowie, wsi, której mieszkańcy byli bohaterami Ludzkiej rzeczy? Kominek Wawrzyniec, rzeźbiarz poeta, wytrwale tworzy swoje dzieła. Stara Kominkowa rozmawia ze świniami, a Wanda kieruje ekspresyjne monologi do martwego Smyczka. Złowieszczy klucz wiolinowy wciąż pojawia się na chałupach, choć ani wojny, ani partyzantów już nie ma. Kaczor, jedyny kułak, zapisał się do partii i jest sołtysem. Piórkowska młodzież przeprowadziła się do powojennej Warszawy. Dzieje się nie tylko we wsi, ale przede wszystkim w opowieści. Paweł Potoroczyn miesza powagę z żartem, sacrum z profanum, wzniosłość z wulgarnością, brutalną dosłowność z subtelną aluzją, mowę chłopską z mową mistyka, utrzymując czytelników w stanie oszołomienia aż do ostatniej kropki. Paweł Potoroczyn (ur. 1961) – pisarz, dyplomata, menedżer kultury, dziennikarz, publicysta i wykładowca. Był dyrektorem Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku i w Londynie oraz dyrektorem Instytutu Adama Mickiewicza. W 2014 r. nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” oraz Nagrody Literackiej Gdynia za debiut Ludzka rzecz.

Takiej powieści o Mickiewiczu jeszcze nie było!
To nie jest nudna biografia wieszcza, nic z tych rzeczy. To zeznanie pewnej tajemniczej postaci. W tej niesamowitej historii narratorem jest… No właśnie – kto? Bies, licho, a może sam… diabeł, opiekujący się Adamem od kołyski w Zaosiu po istambulskie łoże śmierci? Czy bez interwencji tego czarciego ducha nie mielibyśmy wieszcza oraz Polski – Chrystusa narodów?
Mickiewicz nie jawi się tu wyłącznie jako geniusz, cudowne dziecko romantyzmu. Jest mężczyzną z krwi i kości – delikatnym i uduchowionym, ale też kochliwym, burkliwym, zadufanym w sobie, równie skłonnym do uniesień, jak i konfliktów.
***
„Harasimowicz maluje swoim genialnym piórem dwóch – jakby ulepionych z innej gliny – poetów. Tego, którego duch unosił się wysoko w otchłanie Kosmosu i który – natchniony prawami Absolutu – tworzył swoje dzieła, i tego drugiego, który brodząc po ugorach codziennego życia, szukał sensu istnienia. […] Adam to opus magnum autora, które porwało mnie bez reszty przy lekturze, a wierzę, że w przyszłości zdobędzie serca milionów…” – Jerzy Antczak, reżyser.

W gorącej i hedonistycznej atmosferze Toucan Bay, karaibskiej enklawy na planecie Kunu Supia, z pustyni powraca legendarny szmugler syntetycznej melaniny Joe Sambucus Nigra. Za głowę dilera wyznaczono nagrodę, a w portowym burdelo-barze „U Houdiniego” czeka na niego gromada wrogów, w tym arcyadwersarz – skrytobójca Bo Nuggy.
Przebieg akcji przerywają cyklicznie powracające flashbacki genetyczne, które zabierają czytelnika w podróż ze starożytnej Ïerè do Kunu Supii przez dzisiejszy Trynidad. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość splatają się w wielowymiarową opowieść, która odkrywa genealogię narratora, przemierzając przestwory czasu i przestrzeni.
Efektem jest forma afropsychedelicznego noiru, meandrująca między płaszczyznami czasowymi historia prozą poetycką, łącząca elementy science fiction, surrealizmu, metafikcji, historii i mitologii, by studiować zagadnienia wygnania, rasy i pamięci genetycznej.

***
Dostajemy do ręki – do głowy, do potencjału wszystkich rozprężonych zmysłów – niebywały tekst Anthony’ego Josepha. Poeta-muzyk [...] porywa czytelników-słuchaczy w wykreowane przez siebie światy „pangalaktycznej negrogwary”, w mrowienie się jaskrawych postaci, strzępów fabuł i fikcji. Tekst [...] rozbujany między kosmosem przyszłości a utraconą ziemią przeszłości działa jak narkotyczny napar z ziół o nieprawdopodobnych, poetyckich nazwach. Zaraz, zaraz... czy jedynym autorem tego utworu jest Anthony Joseph? Nie, bo użycza mu rejestrów zjawiskowo kreacyjnej polszczyzny współ-autorka (zwana tłumaczką) – Teresa Tyszowiecka.
– Krystyna Rodowska

***
Pisarstwo Anthony’ego Josepha wznieca coś więcej niż wyłącznie performatywną pożogę. Tak jest i na stronach właśnie wydanej międzystylowej powieści z wierszem, poematu-hybrydy trochę prozą, gdzie „[d]udni reverb w sercu tancbudy”, gdzie – za sprawą tłumaczki Teresy Tyszowieckiej – przymiotnik „płomienny” wchodzi w związek zgody z rzeczownikiem „ból” i wreszcie, gdzie „czas odmierza się temperaturą, odległość oddechem, a jeśli śmierć, to tylko w płomieniach.”
Jeśli do tej pory zewsząd cytowano wam afrofuturyzm, wymachując nim jak przedwyborczą obietnicą, to teraz możecie sobie ową obietnicę osobiście spełnić.
– Bartosz Wójcik

Anthony Joseph - pochodzący z Trynidadu twórca, nagradzany poeta, pisarz, muzyk, wykładowca akademicki. Autor czterech tomów poezji i trzech książek prozatorskich. Debiut nowelistyczny autora, Afrykańskie korzenie UFO, dołączył do najważniejszych tekstów afrofuturystycznego kanonu. Za powieść Kitch: A Fictional Biography of a Calypso Icon (2018) nominowany był do nagród: Republic of Consciousness Prize, nagrody ‘Encore’ przyznawanej przez Królewskie Towarzystwo Literackie oraz OCM Bocas dla wybitnych twórców literatury karaibskiej. Ostatnio wydał powieść eksperymentalną The Frequency of Magic. W 2019 roku wyróżniony prestiżowym stypendium Jerwood Compton Poetry Fellowship (2019). Jako muzyk Joseph wydał dotychczas siedem entuzjastycznie przyjętych albumów, a w 2020 roku został uhonorowany nagrodą dla kompozytorów przyznawaną przez Fundację Paula Hamblyna. Doktoryzował się z pisarstwa kreatywnego i (auto)biograficznego (life-writing), wykłada na Birkbeck College w Londynie i na Uniwersytecie De Montfort w Leicester.

Teresa Tyszowiecka blasK! – przełożyła Hollywood Char­le­sa Bu­kow­skie­go, Kur zapiał! Hen­ry­’e­go Mil­le­ra, Tytańskich graczy Philipa K. Dic­ka, Lewiatana z trylogii “Illuminatus!” R. Shea i R. A. Wilsona, Każdy krok niesie pokój Thích Nhất Hạnha. Po­et­ka trans­owa zwią­za­na z al­ter­na­tyw­ną sce­ną mu­zycz­ną, wokalistka, instrumentalistka. Autorka projektów “7 Mostów Głównych” i “MostArt”, których efektem było 20 koncertów, rejsów i happeningów połączonych z wizualizacjami i instalacjami site-specific w oparciu o mosty Warszawy. Autorka filmu Akustyka Wisły.
Po przeprowadzeniu akupresury stolicy po centralnym meridianie Wisły marzy o doenergetyzowaniu czakramów Krakowa literą i nutą.
Buddystka. Sunsetterka.


Wydano z okazji 9. Festiwalu Miłosza.

Historia sumeryjskiej bogini wojny i miłości Inanny, zstępującej do podziemnej krainy umarłych, by po kilku dniach powrócić do świata żywych, jest jednym z najstarszych mitów ludzkości, którego echa odbijają się w świętych tekstach Babilonu, Grecji czy chrześcijaństwa. Olga Tokarczuk sięgnęła po ten mit w powieści Anna In w grobowcach świata, którą następnie zaadaptowała na libretto opery ahat ilī. Siostra bogów Aleksandra Nowaka. Odnalazła w nim uniwersalną opowieść o Bogini i odkryła, że jej zrozumienie pozwala zapanować nad lękiem przed śmiercią, a tym samym osiągnąć nieśmiertelność. Tekstowi libretta Olgi Tokarczuk towarzyszy erudycyjny, bogato ilustrowany esej Zbigniewa Mikołejki, objaśniający wędrówkę mito­logicznych motywów w czasie i przestrzeni. Wspólnie – pisarka noblistka i wybitny religioznawca – w akcie literackiej i filozoficznej archeologii docierają do najgłębszych pokładów niezmiennych ludzkich wyobrażeń, lęków i pragnień. Jestem głęboko przekonana, że poprzez Inannę mamy możliwość w najmniej zapośredniczony sposób dotknąć ogromnej, zamierzchłej, zapomnianej i właściwie niemożliwej do odtworzenia mitologii Bogini i że jej mit sięga czasów sprzed wielkiej politycznej, społecznej i religijnej rewolucji, której efektem było powstanie patriarchalnych społeczeństw ludzkich. Olga Tokarczuk Uniwersalizm ów ma u podstawy objawienie najgłębszych prawd o pospólnej, powszechnej i wciąż jednak niezmiennej, przynajmniej w jej zasadniczych zrębach, kondycji ludzkiej, jej troskach i trwogach, jej przepastnych, nierozstrzygalnych dramatach, jej pustoszeniu przez nicość. Zbigniew Mikołejko

Opowieść, która stała się kanwą i inspiracją dla serialu „Wspaniałe stulecie”.
Ta opowieść zapiera dech w piersi. Jest jak baśń z Tysiąca i jednej nocy, a jednak zdarzyła się naprawdę.
Pierwsza połowa XVI wieku. Aleksandra Lisowska, młoda dziewczyna z Rohatyna, porwana przez Tatarów niemal sprzed ołtarza i wzięta w jasyr, trafia na dwór Sulejmana Wspaniałego, jednego z najpotężniejszych władców Imperium Osmańskiego. Przyjmuje imię Hürrem (Roksolana to przydomek wskazujący na przynależność do narodu ruskiego). Sułtan po prostu traci dla niej głowę i postanawia się z nią ożenić…

Niezbyt obszerna pozytywistyczna powieść ukazująca obraz życia w przysiółku szlacheckim na przełomie wieków XIX i XX. ‘Anastazja’ to znakomity utwór literacki, godny polecenia.