Rozum i nieświadome

Refleksje z wieloletniej praktyki psychoterapeutycznej dr M. Talarczyk, przeplatane osobistymi rozważaniami oraz subtelnymi utworami poetyckimi

Pierwsze polskie syntetyczne opracowanie psychologii analitycznej Karola G. Junga oraz wybranych inspiracji jungowskich we współczesnej psychologii i psychoterapii. Prezentuje podstawowe koncepcje psychologiczne Junga, m.in. teorie ekstrawersji i introwersji, typów psychicznych, kompleksów i archetypów nieświadomości zbiorowej, koncepcję Cienia, psychologię kobiecości i męskości, proces indywiduacji. Książka dla zainteresowanych psychologią głębi, psychoanalizą, psychoterapią, psychologią kultury.

Książka stanowi gruntowną analizę Jungowskiej koncepcji archetypów, opartą na rzetelnym studium oryginalnego tekstu twórcy psychologii analitycznej. Pojęcie archetypu ma zasadniczą wartość dla rozwoju współczesnej psychologii głębi, psychologii religii, psychologii kultury, teorii psychoterapii; znajduje coraz szersze zastosowanie w antropologii, filozofii, wiedzy o kulturze. Teoria archetypów otwiera przed współczesną wiedza o człowieku nowe horyzonty badawcze (uniwersalny wymiar kultury, nieświadomość zbiorowa, świat wyobraźni, duchowe przesłanie sztuki i religii, rola symboli, mitów marzeń sennych). Podstawy psychologii archetypów zaprezentowane w tej książce to niezwykle cenny wkład w dialog polskiej myśli psychologicznej i filozoficznej inspirowanej dziełem Junga, jednego z najwybitniejszych psychologów dwudziestego wieku. Według Junga pojęcie archetypu nie jest wyłącznie jego wynalazkiem, lecz posiada bardzo długą historię. Można je bowiem spotkać zarówno u teologów wczesnochrześcijańskich, jak i w pismach filozoficznych od starożytności po oświecenie. Jung stara się ująć i opisać wszystkie wymiary ludzkiej duszy, poczynając od sfer najniższych o charakterze popędowym, przez czysto psychiczne procesy, kończąc na duchu - bo taki właśnie jest człowiek.

Psychologia na Uniwersytecie Medycznym w Warszawie. To już 55 lat! Były lata w naszej historii, kiedy myśl psychologiczna zderzała się z uprzedzeniami ideologicznymi i trzeba było pracować w bardzo trudnych warunkach finansowych i organizacyjnych. A jednak oryginalne badania zostały zrealizowane. Bo nauka to ludzie, ludzie z pasją, wielcy duchem, wspaniałe Osobowości, zafascynowani ideą poznania i dochodzenia do prawdy o człowieku. Profesorowie Mariusz Maruszewski, Irena Heszen, Krzysztof Czubalski, Kazimierz Wrześniewski czy obecnie zarządzający Zakładem Psychologii i Komunikacji Medycznej prof. Krzysztof Owczarek. Ich idee chorób psychosomatycznych, czynności mózgu, funkcjonowania człowieka w sytuacji choroby wyznaczyły kierunki do rozwoju dalszych badań w tym obszarze.

Ta monografia wyrasta z potrzeby przypomnienia 55-letniej tradycji Zakładu i wyznaczenia dalszych kierunków rozwoju.

„Pamiętanie, przypominanie, podsumowanie” – takie zadania przyświecały Autorom tomu przygotowującym kolejne rozdziały książki. Dobrze się z nich wywiązali.
z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Ewy Mojs

Tłumaczenie kultowej serii docenionej m.in przez The Times Literary Supplement i The Jung Society of Utah za „prezentację trudnych tematów w prostej formie”. Książki z tej serii to typowe „pigułki wiedzy” – zarówno z zakresu nauk ścisłych, jak i humanistycznych. Przystępnie napisane i bogato ilustrowane, zawierają komplet informacji, które warto znać. Koncepcje Sigmunda Freuda o tym, co nieświadome, zrewolucjonizowały podejście do ludzkiego zachowania. Ta bogato ilustrowana książka jest przystępnym i interesującym przewodnikiem po życiu i ideach Freuda: rozwoju psychoseksualnego, ego, id i superego oraz objaśniania marzeń sennych. Dzięki zamieszczonemu na końcu każdego rozdziału przejrzystemu podsumowaniu, ta książka jest idealnym wprowadzeniem w życie i twórczość wielkiego psychoanalityka i jego przełomowe koncepcje. Od opracowania przez Freuda psychoanalizy i opublikowania w 1900 roku pracy Objaśnianie marzeń sennych, koncepcje nieświadomości, freudowskiej pomyłki, id, ego i superego oraz mnóstwa innych pojęć wprowadzonych w jego pismach na dobre weszły do języka potocznego. Chociaż nasze powszednie rozumienie tych pojęć może nie odpowiadać w pełni temu, jak używał ich sam Freud, nie da się zaprzeczyć, że psychoanaliza wywarła ogromny wpływ na to, jak o sobie myślimy. Wpływ Freuda jest przez wielu doceniany za dostrzeżenie, że nasza samowiedza jest ograniczona i za zachęcanie do zgłębiania podstawowych motywów z uwagą i pewną dozą podejrzliwości. Inni uważają, że teorie Freuda przyniosły niekorzystne skutki, napędzając rozwój kultury nadmiernego zaabsorbowania sobą, promując nieskuteczną terapię, która pochłania mnóstwo pieniędzy i czasu, a także zachęcając do powątpiewania w doniesienia o przypadkach wykorzystania seksualnego i wzmacniając patriarchalną perspektywę definiującą kobiecość przez pryzmat braku członka. Z tekstu

W miejscowości Zmijewskaja Bałka, która stała się miejscem pamięci masakry, gdzie zginęło dwadzieścia trzy tysiące osób – w tym osiemnaście tysięcy Żydów – w sierpniu 1942 roku, ciała ofiar były wydobyte z ziemi i przeniesione o kilka metrów dalej, do wspólnego grobu w cieniu wielkich drzew.

W czerwcu 1905 roku młoda egzaltowana i błyskotliwa dziewczyna opuszczała szpital psychiatryczny Burghölzli z przyzwoleniem i podziwem tych, którzy się o nią troszczyli i ją wyleczyli. Z wyżyn swoich prawie dwudziestu lat pisała wówczas:

„[...] Niech spalą moje ciało, ale niech nikt nie będzie obecny przy kremacji. Podzielcie moje prochy na trzy kupki. Mój brat powie wam, co zrobić z pierwszą. Jedną z nich wsypiecie do urny, którą wyślecie do moich rodziców, a inną rozsypiecie na ziemi w środku naszego największego pola. Posadźcie tam dąb i napiszcie:

Byłam kiedyś człowiekiem. Nazywałam się Sabina Spielrein”.

Historia nieraz obeszła się z wybitnymi kobietami okrutnie. Niedocenione przez im współczesnych, często zapomniane, a nawet okradane z dorobku – bywało bowiem i tak, że ich odkrycia zawłaszczali inni, głównie mężczyźni.

Tak było właśnie z bohaterką niniejszej książki – tajemniczą Sabiną Spielrein, rosyjską Żydówką, lekarką, psychiatrą, psychoanalityczką, znaną bliżej pasjonatom psychoanalizy, szerzej zaś kojarzonej głównie jako „kochanka Junga”. Z tym zniekształconym obrazem Sabiny rozprawia się autorka niniejszej książki, Violaine Gelly – psychoterapeutka i była redaktorka naczelna „Psychologie magazine”. V. Gelly w poruszający sposób opisuje heroiczne zmagania Sabiny z własną chorobą, jej terapeutyczną drogę ku wyzdrowieniu oraz intelektualne pasje, dzięki którym została później psychiatrą, autorką słynnej na całym świecie rozprawy doktorskiej z 1912 r. pt. „Destrukcja jako początek istnienia”. Praca ta stała się podstawą do dalszych badań (w tym badań Freuda) nad popędem śmierci. Sabina to też zapomniana, niestety, pionierka psychoanalizy dzieci.

Ze Wstępu Jolanty Kurskiej