Rozwój zrównoważony i innowacje w turystyce

Dla turysty zafascynowanego historią, szczególnie historią architektury i sztuki, liczne przykłady barokowych, klasycystycznych i eklektycznych zabytkowych rezydencji (zamków, pałaców, dworów), są nie tylko cennym uzupełnieniem wypraw krajoznawczych na obszarze Mazowsza. Wiele z zachowanych dworów, szczególnie tych nastawionych na konsekwentne pełnienie funkcji turystycznych, ma tak bogaty program (muzeum, galeria, imprezy sportowe i kulturalne), rozbudowane usługi hotelarskie i gastronomiczne, że odwiedzenie tych zabytków może być połączone z pobytem i wielodniowym, aktywnym wypoczynkiem . Ze względu na sposób wykorzystania dla funkcji turystycznej, możemy zabytkowe rezydencje Mazowsza podzielić na następujące grupy: – zamki, pałace, dwory o funkcji placówek muzealnych, – zamki, pałace, dwory o funkcji hoteli i pensjonatów, – zamki, pałace, dwory o funkcji mieszanej: np. rezydencje prywatne, których właściciele prowadza równocześnie działalność oświatowo-kulturalną lub domy pracy twórczej, w których znajdują się galerie lub sale muzealne. Należy podkreślić szczególną rolę historycznych domostw, których prywatni właściciele kultywują tradycje dworu lub pałacu, jako ośrodka towarzysko-kulturalnego dla mieszkańców okolicy. Z deklaracją gotowości organizacji koncertów muzycznych, wieczorów literackich, konkursów i plenerów – skierowanych np. do młodzieży szkolnej danego powiatu – można się obecnie zetknąć w wielu dworach prywatnych o funkcjach mieszkalnych (Dylewo, Kulkówka, Osiek, Pertykozy, Sucha, Tułowie). Obecnie mamy do czynienia przede wszystkim z tendencją rozwijania usług turystycznych w zabytkach: powstają nowe hotele, pensjonaty, lokale gastronomiczne, galerie artystyczne. Pomimo znacznych zniszczeń, niekorzystnych zmian w funkcji użytkowej, zespoły dworskie, pałace i zamki znajdujące się obecnie na wolnym rynku nieruchomości znajdują chętnych nabywców. Dla wielu inwestorów zabytkowy dwór, pałac lub zamek stanowi idealny obiekt dla rozwijania usług turystycznych: gastronomicznych i hotelarskich. W konsekwencji takiego postrzegania możliwości inwestycyjnych na rynku nieruchomości, mamy do czynienia z pojawianiem się wciąż nowych hoteli i lokali gastronomicznych, organizowanych w zabytkowych obiektach, nowych sanatoriów i pensjonatów umieszczonych w historycznych rezydencjach, a także, chociaż już w znacznie mniejszym stopniu, nowych muzeów i galerii artystycznych. Można się spodziewać, że tendencje te będą się nadal utrzymywać, ponieważ jest w przyszłości spodziewany nie tylko dalszy rozwój tradycyjnych form turystyki krajoznawczej („zwiedzania zabytków”), ale także nowych form realizowanych w historycznych obiektach. Poczynając od „wypoczynku w zabytkach”, przez turystykę konferencyjną, incentive tourism, po różne formy turystyki kulturowej (uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych: piknikach, koncertach, walkach rycerskich, warsztatach archeologicznych). Należy także podkreślić możliwości rozwoju w zabytkowych rezydencjach najbardziej pożądanych dla zdrowia form wypoczynku, takich jak: jazda konna i na rowerze, wycieczki piesze i na nartach, uprawianie sportów wodnych na wodach otwartych (stawach, rzekach i jeziorach). Nie wspominając o możliwościach rozwoju luksusowych usług typu „SPA”. Słowa kluczowe: zabytki o funkcji turystycznej; Region Mazowsza; turystyka krajoznawcza i kulturowa

Nowoczesny podręcznik dla studentów geografii, turystyki i rekreacji oraz gospodarki turystycznej na uniwersytetach i w innych szkołach wyższych, a zarazem cenny poradnik dla entuzjastów turystyki jako formy spędzania wolnego czasu. Podzielony na dwie części - w pierwszej przedstawiono teoretyczne zagadnienia geografii turystycznej: jej historię i strukturę oraz nowe trendy w kierunkach ruchu turystycznego, nowe rozwiązania organizacyjne, a także nowe (lub znacząco ewoluujące stare) formy turystyki. Dokonano tu także regionalizacji turystycznej świata. W części drugiej, poświęconej poszczególnym regionom turystycznym świata, omówiono najważniejsze (dominujące na danym obszarze) walory przyciągające turystów. Istotnym elementem książki jest bogaty materiał ilustracyjny - liczne mapy i zdjęcia z prezentowanych regionów.

Niniejsza praca, jest efektem dwóch kolejnych prac badawczych zrealizowanych na Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie pod kierunkiem autorki w latach 2008-2014. Pierwsza praca (DS-114) miała temat: „Współczesne tereny sportu i rekreacji w mieście”, a późniejsza (DS-144): „Przestrzenne, społeczne i kulturowe uwarunkowania rozwoju turystyki miejskiej”. Oba granty były finansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W obu tematach integralną częścią badań było rozważenie uwarunkowań polepszenia dostępności funkcjonalnej do infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej. Z uwagi na dwa, co prawda uzupełniające się – ale merytorycznie różne, wątki poruszanych zagadnień, pracę podzielono odpowiednio na dwie części: część I („Obiekty sportowe i tereny rekreacji bez barier”) oraz część II („Przestrzeń turystyczna bez barier”).
W części pierwszej autor prezentuje uwarunkowania prawne dla kształtowania przestrzeni sportu i rekreacji bez barier. Rozważania rozpoczyna prezentacja uwarunkowań prawnych w zakresie projektowania i planowania przestrzennego z uwzględnieniem potrzeb osób niepełno-sprawnych (w Polsce i w innych krajach UE). W kolejnych rozdziałach części pierwszej autorka przedstawia zasady, które powinny obowiązywać przy planowaniu wybranych obiektów sportowych (takich jak stadiony, pływalnie) oraz terenów otwartych sportu i rekreacji bez barier dostępności (takich jak place zabaw, kąpieliska i plaże). W części drugiej pracy, poświęconej kształtowaniu przestrzeni turystycznej bez barier na wstępie zaprezentowano obowiązujące regulacje prawne w zakresie zagospodarowania turystycznego dostępnego dla osób niepełno-sprawnych. W kolejnych rozdziałach omówiono zagadnienia z teoretyczne związane z uwarunkowaniami dostosowania dla niepełnosprawnych podstawowej infrastruktury turystycznej (obiekty hotelarskie, lokale gastronomiczne, transport) oraz infrastruktury uzupełniającej (muzea). Ponieważ celem podjętych prac było poszukiwanie rozwiązań praktycznych na podstawie teoretycznych uwarunkowań kształtowania środowiska dostępnego dla sportu, rekreacji i turystyki, praca zawiera także bogaty materiał analiz graficznych i propozycji możliwych do zastosowania rozwiązań praktycznych. Konkretnym efektem podjętych prac są już zgłoszone w latach 2011-2014 do Urzędu Patentowego RP wzory użytkowe, projekty mające na celu lepsze przygotowanie terenów wypoczynku dla osób niepełnosprawnych (w tym dzieci), obejmujące między innymi urządzenia do zastosowania na integracyjnych placach zabaw. Zgodnie z założeniem są to urządzenia o charakterze uniwersalnym, ułatwiające codzienne życie nie tylko osobom niepełnosprawnym, ale wszystkim korzystającym z danej formy rekreacji; są stosunkowo proste, niekosztowne i łatwe do zastosowania na terenach sportowo-rekreacyjnych. Te oraz inne urządzenia zaprezentowane w niniejszej pracy oparto o dane antropometryczne (podstawowe wymiary i zakresy ruchu osób niepełnosprawnych) użytkowników wózków, osób star-szych, niewidomych, kobiet w ciąży itp., które mają znaczenie dla minimalnych wymiarów rzutów poziomych i pionowych pomieszczeń w budynkach i obiektach sportowych, dla sportowo-rekreacyjnych urządzeń terenowych, dla infrastruktury turystycznej. Ponieważ parametry antropometryczne są cykliczne uaktualniane, w niniejszym opracowaniu korzystano wyłącznie z opublikowanych badań po roku 2000, takich jak na przykład rekomendacje International Paraolimpic Committee (IPC) z 2010 roku. Należy podkreślić, że zawarte w wymienionych publikacjach dane dotyczące możliwości antropometrycznych osób niepełnosprawnych (w szczególności zasięgu kończyn górnych użytkowników wózków), są z konieczności uśrednione, konsekwentnie prezentowane w pracy propozycje rozwiązań mają też taki charakter. Zatem nie mogą uwzględniać sytuacji szczególnych i być może w konkretnych warunkach będą wymagać indywidualnego dopracowania. Z uwagi na różnorodność dysfunkcji i ograniczeń organizmu, a także wieloraki sprzęt wspomagający – należy ewentualne różnice uwzględniać w założeniach projektowych (dotyczy to na przykład różnych modeli specjalistycznych wózków sportowych, używanych do różnych dyscyplin, mających różne wymiary i pole manewrowe – promień obrotu).

W tej książce podjęto próbę określenia istoty, struktury i praktycznego zarządzania potencjałem pracy (kompetencjami) w przedsiębiorstwie turystycznym.
Podano również metodykę diagnozowania i doskonalenia potencjału pracy, przy czym nacisk położono na opis metod i technik pomocnych w owym zarządzaniu. Ze względu na doniosłość tej problematyki, jak i jej silne związki z ogólną strategią firmy zarządzanie kompetencjami należy uzupełnić przymiotnikiem „strategiczny”, a więc można mówić o strategicznym
zarządzaniu potencjałem pracy czy kompetencjami.

Turystyka należy do najszybciej rozwijających się dziedzin gospodarki. Jednym z najważniejszych jej segmentów jest turystyka kulturowa, zwłaszcza w Europie - uważanej za kolebkę światowej kultury. Turystyka kulturowa to podróżowanie ludzi z miejsc ich stałego zamieszkania do miejsc atrakcji kulturowych, aby poszerzyć wiedzę, zdobyć nowe doświadczenia czy zaspokoić własne potrzeby poznawcze. W książce autor opisuje główne nurty turystyki kulturowej oraz zachęca do poznawania skarbów światowej kultury.
Książka jest przeznaczona dla studentów różnych typów szkół na kierunkach związanych z turystyką, krajoznawstwem, geografią turystyczną i hotelarstwem. Z pewnością będzie też przydatna słuchaczom studiów podyplomowych oraz osobom profesjonalnie zajmującym się organizacją turystyki.

Prezentowana książka jest wynikiem ze wszech miar interesującego, oryginalnego, solidnie przygotowanego i obiecującego przedsięwzięcia naukowego. Dokonano w niej wiarygodnego zdiagnozowania analizowanej rzeczywistości w zakresie oceny wielowymiarowych efektów organizowania wielkich wydarzeń (igrzysk olimpijskich i wystaw światowych EXPO). Wywód poprowadzono logicznie i przekonująco. (…)
Niezależnie od swojej wartości epistemologicznej praca Marka W. Kozaka powinna także pomagać w rozwiązywaniu praktycznych problemów istotnych w polityce regionalnej i lokalnej. Jej celem jest jednocześnie wyjaśnienie różnorodności oraz konsekwencji wynikających z przeprowadzenia globalnych wydarzeń masowych, a kompleksowe rozwiązanie epistemologiczne w formie modelu: „Mechanizm – główni aktorzy (interesariusze) i powiązania” stanowi podstawę do zrozumienia realnego świata organizacji wielkich wydarzeń.

z recenzji prof. Jacka Kaczmarka (UŁ)
Marek W. Kozak
Dr hab., prof. UW, pracownik Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG). Ukończył Uniwersytet Warszawski (1980). Doktorat zrobił w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN (1986), a habilitację w Instytucie Studiów Politycznych PAN (2009). W latach 1991–2014 był pracownikiem administracji centralnej i instytucji skarbu państwa. Od 2012 r. profesor UW. Wykłada politykę regionalną (i spójności) UE, ewaluację oraz turystykę w rozwoju. Jest członkiem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Regional Studies Association, Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, a także ekspertem UE, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz różnych instytucji badawczych. Współkoordynuje sieć badawczą Regional Studies Association „Turystyka i Rozwój Regionalny”. Kierował zespołem EUROREG w ramach projektu międzynarodowego HORIZON 2020 COHESIFY. Autor przeszło 200 krajowych i zagranicznych publikacji naukowych.