Sąd nad Jezusem. Studium ikonografii oraz zródeł od chrześcijanskiego antyku do nowożytności

„Czasy współczesne nie wydają się okresem szczególnie pomyślnym dla historiografii rzemiosła, w zainteresowaniach badaczy zajmującej już od lat miejsce raczej marginalne. Takiej pesymistycznej ocenie przeczy jednak najnowsza publikacja Ryszarda Mączyńskiego. Książka zawiera wielostronny, osadzony w kontekście epoki obraz rozwoju branży mosiężniczej w Warszawie doby stanisławowskiej, branży w wielkim stopniu łączącej cechy anonimowej masowej produkcji z twórczością artystyczną. Praca jest istotnym krokiem na drodze poznawania dziejów nie tylko rzemiosła, ale także społeczeństwa, kultury materialnej i sztuki w okresie poprzedzającym industrialny przełom na ziemiach polskich. Autor wykorzystuje wszelkie dostępne typy źródeł, po raz kolejny okazując się mistrzem ich – zgodnej z regułami warsztatów zarówno historyka, jak i historyka sztuki – analizy”. Z recenzji prof. Andrzeja Klondera „W załączonym do rozprawy aneksie został przytoczony pełny tekst statutu mosiężników Starej Warszawy, zatwierdzonego w 1789 roku. Zwraca uwagę wielka staranność w odcyfrowaniu nie zawsze łatwo czytelnego rękopisu (gdyż w okolicznościach II wojny światowej uległ on poważnemu zawilgoceniu), a także ogromna pieczołowitość w opracowaniu edytorskim osiemnastowiecznego dokumentu i opatrzeniu go wielu objaśnieniami, zwłaszcza terminów fachowych, które już dawno wyszły z codziennego użytku. W tym przypadku Ryszardowi Mączyńskiemu okazało się pomocne jego wykształcenie nie tylko jako historyka sztuki, lecz także świadomość językowa filologa oraz wieloletnie doświadczenie w przygotowywaniu do druku źródeł pisanych z XVII-XIX wieku”. Z recenzji prof. Jana Wiktora Sienkiewicza

Sztuka współczesna jest świadectwem kreatywności, różnorodności i dynamiki naszych czasów. Chociażby dlatego powinniśmy ją zachować. Ale jak? Dzieło przestało być jedynie fizycznym „obiektem”, stało się hybrydą znaczeń, relacji i procesów, przekraczając utarte reguły. Przewartościowaniu uległy też kwestie autorstwa, reprodukcyjności i trwałości. Teoria i praktyka konserwatorska, wypracowywane na potrzeby sztuki dawnej, są niewystarczające. Najbardziej radykalną sztuką, której to dotyczy, jest sztuka instalacji – owo tytułowe „duże dzieło sztuki” (pierwsza słownikowa definicja, Oxford 1969). Czy dzieło, w którym wymienia się niektóre bądź wszystkie „oryginalne” elementy, jest jeszcze tym samym dziełem? Kto i jak ma prawo to robić? Jak traktować replikę, rekonstrukcję, czy emulację? Co zrobić, by tak kompleksowe realizacje pozostały autentyczne i co to oznacza? W książce określono, jak autentyzm warunkował wartość dzieł sztuki i formę ich zachowania dawniej i dziś. Opisano, czym jest sztuka instalacji, jej genezę, historię i charakter. To próba odpowiedzi na pytania, dlaczego i w jaki sposób zachować sztukę współczesną, z nakreśleniem podstaw teoretycznych, nowatorskich metod badawczych oraz podaniem konkretnych strategii opieki i konserwacji.

DZIELNICE KREATYWNE I KULTURALNE jest pierwszą polską publikacją opisującą to zagadnienie. Nie jest to temat zupełnie nowy, choć często te zjawiska nie były po prostu nazywane. Kiedyś dzielnice artystyczne czy kulturalne pojawiały się spontanicznie, stworzone oddolnie. Tak chociażby powstał powszechnie znany paryski Montmartre, który już̇ ponad 100 lat temu był przestrzenią zasiedlaną przez artystów malarzy poszukujących pracowni, miejsc do mieszkania, do przebywania z innymi twórcami. W polskiej rzeczywistości warto wspomnieć choćby o krakowskim Kazimierzu, choć dzielnica ta nie spełnia wszystkich warunków o jakich pisze autor. Dzisiaj także mogą powstać podobne dzielnice, stały się one popularne pod koniec XX w., gdy miasta dostrzegły potencjał transformacyjny dzielnic kreatywnych. W książce francuski badacz Basil Michel podaje liczne przykłady dzielnic kreatywnych i artystycznych z całego świata. Opisuje ich sukcesami, ale i wyzwania, trudności, a czasem niepowodzeniami z jakimi te miejsca się spotykają. Książka będzie niezwykle cenną lekturą dla wszystkich osób zainteresowanych wyzwaniami jakie stoją przed polskimi miastami. Może wskazać rozwiązania i pomóc uniknąć niepowodzeń. Książka ilustrowana zarówno zdjęciami jak i wykresami i mapami dzielnic kreatywnych i kulturalnych z całego świata.
Szesnasta książka z serii MIASTO SZCZĘŚLIWE
Upadek niektórych gałęzi przemysłu ciężkiego i lekkiego w połączeniu z masowym przenoszeniem działalności fabrycznej na obrzeża miast sprawiły, że na terenach zurbanizowanych powstała duża liczba nieużytków – skreślonych i opuszczonych przestrzeni, które stały się symbolem gospodarczego, społecznego i demograficznego kryzysu. I właśnie te przemysłowe nieużytki stanowią̨ prawdziwą szansę dla miast, które oddają̨ je we władanie artystom i różnym podmiotom kulturalnym, gdyż̇ w tej nowej konfiguracji opuszczone tereny stają się̨ zasobem sprzyjającym rozwojowi alternatywnych działań kreatywnych, na które nie ma miejsca w instytucjonalnych obiektach kulturalnych, a także przyciągają publiczność, aktywizują̨ lokalnych mieszkańców i pozwalają̨ rywalizować metropoliom o zainteresowanie turystów.
FRAGMENT KSIĄŻKI

Książka jest próbą syntetycznego opisu estetyki pragmatycznej, jednego z najprężniej rozwijających się nurtów we współczesnych badaniach w dziedzinie estetyki. Autor rozwija wątek otwartości perspektywy badawczej estetyki pragmatycznej. Koncentruje się na aspekcie cielesnego ugruntowania doświadczenia estetycznego poprzez uzasadnianie pojęcia myślenia wcielonego i znaczeń wcielonych. Chce w ten sposób odpowiedzieć na pytania: czy artysta w trakcie procesu twórczego myśli równie uważnie jak naukowiec? w jaki sposób w doświadczeniu estetycznym pojawiają się znaczenia? dlaczego nowe zjawiska w sztuce bardzo często wywołują w nas opór i niechęć? Estetykę pragmatyczną zapoczątkował John Dewey publikując w 1934 roku książkę Sztuka jako doświadczenie, a od końca XX wieku twórczo rozwija jej wątki m.in. amerykański estetyk Richard Shusterman.

Nagroda im. Stefana Morawskiego.

Ars longa, vita brevis – sztuka długa, życie krótkie – sentencja Hipokratesa, pierwotnie odnosząca się do medycyny, weszła trwale do kultury jako fundament myślenia o sztuce. Sztuce w późniejszym rozumieniu, pojmowanej jako twórczość artystyczna. Jako maksyma przyjęła się w wersji skróconej, niosąc przesłanie apologetyczno-konsolacyjne: choć życie nasze jest krótkie, sztuka nadal trwa. Jej pełne brzmienie ma jednak sens odmienny, nieoparty na prostym przeciwstawieniu, bogatszy: Ars longa, vita brevis, occasio praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile – sztuka długa, życie krótkie, okazja ulotna, doświadczenie niebezpieczne, sąd niełatwy. Te zapomniane człony słynnej sentencji ofiarowują pojęciowe ramy niespodziewanie przylegające do sztuki współczesnej, w której mało wiary w trwałość i trwanie, a więcej ulotnych okazji i niebezpieczeństwa doświadczeń. Dlatego i sąd o niej tak trudny. Idąc tropem Hipokratesowych kategorii, widzimy, że nawet optymistyczna ars longa rodzi się wśród buntów, niepowodzeń, nieporozumień, niemożności, które wszak dzieje sztuki współtworzą. I paradoksalnie, chociaż awangardy narzuciły progresywny, agresywny i transgresywny obraz twórczości, to właśnie w sztuce XX wieku utrata i niespełnienie stały się jej niezbywalną częścią, niemal wyznaczając najważniejsze osie jej rozwoju.

Książka Język procesu we współczesnej grafice polskiej jest monograficznym ujęciem rodzimej twórczości widzianej przez pryzmat warsztatu graficznego. W spojrzeniu tym nie chodzi jednak o samą prezentację technicznych oraz technologicznych arkanów czy specyfiki procesu twórczego. Ma ono raczej na celu stworzenie nieco odmiennej, poszerzonej narracji o polskiej grafice ostatnich dekad. Tytułowy język procesu jest tu odniesieniem do fascynujących relacji, jakie zachodzą między poszczególnymi etapami tworzenia oraz przynależnymi im atrybutami (narzędziami, materiałami) a przekazem zawartym w dziełach graficznych. Uwolnienie potencjału narracyjnego i symbolicznego tych pierwszych wzbogaca ów język i znacząco wpływa na zwiększenie sugestywności przekazu. Widziany z tej perspektywy obraz współczesnej grafiki polskiej nie może być oczywiście kompletny, daje jednak możliwość głębokiego wejścia w specyfikę medium, rozpoznania jego potencjału i najbardziej prawdopodobnych linii rozwojowych w najbliższych latach. Jak pokazują przywołane w książce realizacje, świadome sprzężenie procesu z przekazem nie jest procederem marginalnym i w dużej mierze stanowi o sile i potencjale rozwojowym matrycowej sztuki.

Publikacja jest podsumowaniem prowadzonych przez autora od blisko dwóch dekad badań nad medium graficznym i jego przemianami w kontekście zmian technologicznych oraz kulturowych współczesnego świata. Jest zarazem pokłosiem wieloletnich kontaktów z artystami najważniejszych ośrodków graficznych w naszym kraju, pracy kuratorskiej, a także działalności w różnych gremiach organizacyjnych oraz jurorskich konkursów i przeglądów graficznych.